Kjeldearkiv:1887-01-10 Brev frå Prestgard til Kleiven: Forskjell mellom sideversjoner

Kl 7 byrjad dansen. Uppå hjellen (overlaupet) brann joltreet, og derikring var plantad fem-seks spilemenn. – Huf for eit tyskap! Dei ærværdigaste dreiv med svart spælkjol, dei yngre i knesid svart frak, damerne hadde – fleire held halvparten – kvite kjolar med eit raut band her og eit blåt band der, nakne armar med breide sylvringar, naken bringe og hals med lekkje ikring. So ... cautilon<ref>To ord med usikker lesemåte, men det siste står truleg for fransk ''cotillon'', ein slags selskapsdans.</ref> bukking, nei-ing, smiling, hykjing, skraping som i Paris held kanskje i sjølve h . . . Ja det var so æmegt, at eg stod berre gulkad, eg, uppå trevet og murrad for meg sjølv, at “verden er bedragelig funden”.<ref>Førstelina i eit gammalt songvers, uviss forfattar.</ref> Nei eg ventad ikkje å finna so myket fransk utanpåheng her i Askov. – Soleids har det voret mange ballar og dansar her på skulen i joli, men heile tidi sama greida uppatt.

Eg var ikkje utanum byen i heile joli meire held nyårsdagskvelden, var alle normenn og dei få kvinnfolki som var att, i gjest hjå la Cour. Og der var det morosamt tilgangs, endå eg tør alder sleppa dølaguten i meg laus i slikt selskap. – Det gløymde eg reint fortelja: Jolkvelden helsad eg fyrste gongen på “mine landsmandinder”<ref>Janne Grieg frå Bergen og Elisabeth Rolfsen frå Kristiania. Dei var søskenbarn.</ref>. Dei skal nok ikkje vera so fysnen endå, segjer Åsmundstad’n – han er no komen i slampelag med deim, han – dei har no ikkje å ty dei andre frøken på skulen, segjer han. Nei det som har haldet liv i meg i joli er dei smålagi som me normenn har havt uppå loftet mit um kveldarne med pons og kort og so Per Sivle attpå til å fortelja. – Ja no kjem eg åt han Sivle-guten. I sumar har han ligjet ned i Slesvik, men kom hit upp straks fyre jol. Han strævar med å skriva sogor. I haust fekk han istand ein sogebundel – fem forteljingar – men herregud ret å vera målmann! Fyrst baud han Huseby boki. Han vilde ikkje eingong hava ho. So Nygård i Bergen. Han vilde taka ho på sama vilkor som Garborgs “Mannfolk”: trykkja ho, og syrgja for all ting imot halvparten av innkomsti. So sendte han boki åt det norske samlaget, og dei kjøpte ho for umkring 30. kr arket<ref>Boka kom ut på Samlaget i 1887 med tittelen ''Sogor''. Dei fem segnene er "Ein Triskilling", "Berre ein Hund", "Fanta-Nils", "Heimadøypt" og "Hjelpelaus".</ref> – “Men den sogabundelen skal leva etter meg,” segjer Sivle, når han har litt i hatten. Ja det er ikkje rart, um ein kan tapa trui på målet, når det er so travarlegt. Noreg har kanskje ikkje mange slike til å hanska målet som Sivle, men å skriva landsmålet er lykt sveltihel, og so lyt han til å skriva dansk berre for å liva. No har han under arbeide ei større forteljing på dansk<ref>Truleg arbeidarromanen Streik (1891).</ref>, som han alt har selt åt Huseby for 50. kr arket pr. 1000 exempl. – sama bitaling som Kielland og Bjørnson fær for sine bøk. Og so vossastubbarne hans! dei er no sonær storlauken. Ein held tvo har han, som du veit, fåt trykt i Nyt Tidsskrift<ref>Grunnlagt av Ernst Sars og Olaf Skavlan, kom ut 1882–87 og med "Ny række" 1892–95 redigert av Sars, Christen Collin, Sigurd Ibsen og Arne Løchen. Den første soga Sivle hadde der, var "Berre ein Hund" i 1885.</ref>; og han har sendt mange fleir, men fær ikkje trykt deim. Dei andre er morskare held den fyrste au. A! du skulde berre høyra når han fortel deim sjølv. “Jagu æ da, so da skje vo han Kolbein Hauso sjølu, heldu kanskje fult so godt.” Men no heldt han au på å miste trui på stubbane sine. Men so fortalde eg, at uppi dalom var dei ret vellikte, og at eg i sumar høyrde ein skrot kunde ramsa soga um “Vetl-raurn” frå ende til annan. Det kveikte han fælt. So sa eg, han skulde skriva alle dei stubbarne i ei serskild bok og gjeva Tidsskriftet ein god dag; for han har ein uhorveleg bråte med slikt, ser du. Jau var det slik lugum folkelæsning, so vilde han det, men fyrst laut han skriva nokot som skaffad i pungen. Men det er syrgjelegt med Sivle au stakkar. Han er nervøs, myrk og udygtug til å arbeida alt imillom. Eg lærde han rektigt godt å kjenna og han fortalde meg livssoga si; men neimen um det er rart, han er nervøs og tykjer livet blir for tungsamt ender å då, når han har gåt gjenom sopas. Han var her mest i tri vikor men er no reist åt Kolding og ligg på “Høiskolehjemmet” og skriv.

– Å du gjorde no formyket av “Kyrkjeferdi” mi måta. Eg vart sint sjølv baketter då eg las det i bladet for eg ikkje gjorde det betre; for det var no eit emne som var værd å greida litet skikkelegt utor fillom. Men den vesle stubben vart nok ikkje soleids mottekjet alle stader, skal du høyra: Heime vart Fedraheimen brendt, sosnart han kom; dei var redde, det skulde koma utover bygdi, so Bjølstad’n<ref>Iver Tofte.</ref>, presten<ref>Sokneprest [[Jens Gerhard Holmboe]] eller kappelan Gudbrand Heggenhougen, som konfirmerte Prestgard i 1880.</ref> og slike fyre kunde få vita det. Det var no so mange feltrykk i stubben, at det var reint uviskelegt, men ein stad stod det “Storkaksarne” for “storkaksen” for eg meinte ret og slet Bjølstad’n. Ja det er “en literær forfølgelsestid” me liver i, ser du. Å eg vart sint “trast” – og tenkte som so, at eg slær “djæven anam’me” ikkje krul på rova for Bjølstad’n og presten si skuld, eg, um eg seinar finn på å krota ned ei rægla. Ein dagen skreiv eg ei lang soga um Askerreisa mi og sendte Fedraheimen då, men det gjekk nok best som det gjekk: eg hadde brukt so stygg kjæft på han Gammel-Eirik og fleire liknande karar, at dei torde ikkje trykkja det; men det var best av alt.