Skribenter
10 586
redigeringer
Kjeldearkiv:1904-11-29 Brev frå Kleiven til Prestgard: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
Kjeldearkiv:1904-11-29 Brev frå Kleiven til Prestgard (vis kilde)
Sideversjonen fra 16. mar. 2018 kl. 13:51
, 16. mar. 2018ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (3 mellomliggende revisjoner av samme bruker vises ikke) | |||
| Linje 26: | Linje 26: | ||
I alle Talebragder, som Boki tek med, kjem det nok med ein heil Flaum av Vaagaamaal, for Vaagaamaale er det Bygdamaale, Schjøtt har funne ut er det rikaste. Ja, og so Setisdalsmaali og du skulde aldri tru, kor like Vaagaamaale og Setisdalsmaali kan vera, ikkje i snaue Ordom men i Talebragdom! det er mangeingong eg hev lote spurt meg sjøl, um det kan vera ei sereige Skylde millom desse Bygdlagom, me ikkje veit um. – No skulde altid baade [[Ivar Aasen|Aasen]] og [[Hans Ross|Ross]] ha faat med allt i Nordølsmaalom, men det vantar det mykje paa, og difor kjem Ordboki aat Schjøtt med ikkje so faa nye Ord. | I alle Talebragder, som Boki tek med, kjem det nok med ein heil Flaum av Vaagaamaal, for Vaagaamaale er det Bygdamaale, Schjøtt har funne ut er det rikaste. Ja, og so Setisdalsmaali og du skulde aldri tru, kor like Vaagaamaale og Setisdalsmaali kan vera, ikkje i snaue Ordom men i Talebragdom! det er mangeingong eg hev lote spurt meg sjøl, um det kan vera ei sereige Skylde millom desse Bygdlagom, me ikkje veit um. – No skulde altid baade [[Ivar Aasen|Aasen]] og [[Hans Ross|Ross]] ha faat med allt i Nordølsmaalom, men det vantar det mykje paa, og difor kjem Ordboki aat Schjøtt med ikkje so faa nye Ord. | ||
Schjøtt arbeider med reint frie Hender paa Ordboki, men for “Autoritetens” Skuld har han 2 Kveldar i Veka til aa gaa Arbeide etter med H. Ross og [[Marius Hægstad|Hægstad]]. Schjøtt er forutta Tvil det gløggaste Maaløyra me eig, og den som skriv Maale mest ægte (kanhende [[Alexander Seippel|Seippel]] er nerast honom) og dette Arbeide kom difor i dei rette Hender. Hadde [[Rasmus Flo (1851–1905)|Flo]], [[Lars Eskeland|Eskeland]] og Hægstad kome til aa vorte ved Ordboki, hadde me faat ei endelaus Nylaging i Vestlands-Aand, for dei har alle slik Hug til aa skapa nytt, trast dei finn eit Hol og so trur dei no Aasens Maalform er den einaste me kan verta salige med –, Gudbrandsdalen og Austlande – det “er en Vederstyggelighed for Herren”. | Schjøtt arbeider med reint frie Hender paa Ordboki, men for “Autoritetens” Skuld har han 2 Kveldar i Veka til aa gaa Arbeide etter med H. Ross og [[Marius Hægstad|Hægstad]]. Schjøtt er forutta Tvil det gløggaste Maaløyra me eig, og den som skriv Maale mest ægte (kanhende [[Alexander Seippel|Seippel]] er nerast honom) og dette Arbeide kom difor i dei rette Hender. Hadde [[Rasmus Flo (1851–1905)|Flo]], [[Lars Eskeland|Eskeland]] og Hægstad kome til aa vorte ved Ordboki, hadde me faat ei endelaus Nylaging i Vestlands-Aand, for dei har alle slik Hug til aa skapa nytt, trast dei finn eit Hol og so trur dei no Aasens Maalform er den einaste me kan verta salige med –, Gudbrandsdalen og Austlande – det “er en Vederstyggelighed for Herren”.<ref>Bibelsk uttrykk, brukt mange gonger i Det gamle testamentet.</ref> | ||
I dei seinare Aar er det kome upp ei Maalform dei kallar Midlandsmaal og som held seg aat Telemarks- og Austlandsmaalom noko meir en Aasen. Det kastar a’en i Inf. av Verbe: skrive, kaste o. fl. og i Namnord som Jente, Rjupe o. s. v. Denne Formi brukar [[Arne Garborg|Garborg]], Schjøtt, Flo, [[Olav Madshus|Madshus]], [[Sven Moren|Svein Moren]] og no sist [[Anders Hovden|Hovden]] og vil du so reikne meg med, so er eg ogso Midlandsmaalmann. Enno er det ikkje vorte nokon Strid millom desse Flokkom og kanhende det ikkje vert nokon heller; men dei er no strie som Bust alle Vestlenningar og eg tykjes mestsom aa skyne, at dei ser lite kaldt paa meg og ottast for, at denne nye Ordboki skal verta eit Midlandsverk og at Nordre Gudbrandsdølane fær meir, en dei fortener. Nokon stor Kaldgufs kan eg just ikkje seja det har blaase paa meg enno, men “rette Trui” har eg no ikkje da, so heilt ein Broder i Herren kan eg ikkje godt um verta med dei gode Vestlenningom herinne. | I dei seinare Aar er det kome upp ei Maalform dei kallar Midlandsmaal og som held seg aat Telemarks- og Austlandsmaalom noko meir en Aasen. Det kastar a’en i Inf. av Verbe: skrive, kaste o. fl. og i Namnord som Jente, Rjupe o. s. v. Denne Formi brukar [[Arne Garborg|Garborg]], Schjøtt, Flo, [[Olav Madshus|Madshus]], [[Sven Moren|Svein Moren]] og no sist [[Anders Hovden|Hovden]] og vil du so reikne meg med, so er eg ogso Midlandsmaalmann. Enno er det ikkje vorte nokon Strid millom desse Flokkom og kanhende det ikkje vert nokon heller; men dei er no strie som Bust alle Vestlenningar og eg tykjes mestsom aa skyne, at dei ser lite kaldt paa meg og ottast for, at denne nye Ordboki skal verta eit Midlandsverk og at Nordre Gudbrandsdølane fær meir, en dei fortener. Nokon stor Kaldgufs kan eg just ikkje seja det har blaase paa meg enno, men “rette Trui” har eg no ikkje da, so heilt ein Broder i Herren kan eg ikkje godt um verta med dei gode Vestlenningom herinne. | ||
| Linje 42: | Linje 42: | ||
Eg trur ho er pokker so uttenkt denne Plani, du – naar ein kunde raaka paa aa faa det til fullegte, fritt for allt sentimentalt og med ein frisk Smak av den Dølahumør som kanhende er det mest sermerkte ved Folke paa Vaagaa. Dei Skildringune i Syn og Segn, som du kyter so av, sette eg ikkje store Voner til daa eg senda dei ut, men dei vart væl imottekne og [[Nordahl Rolfsen|Nordahl-Rolfsen]] har teki nokre av dei i det Bande av Landsmaalslesnad, han gav ut i Tillæg aat Læseboki si for 2 Aar sia – “Sandburauen” har han lete [[Gustav Wentzel|Wentsel]] gjera ei Skildring aat, tesmeir. So det kunde tenkjas at eit slikt Arbeid kunde vera ei Stødjing for den nasjonale Groen deruppi Heimbygdi, kor daulendt det no elles er der paa den Maaten. – Men no skal du au sleppe aa faa narra meir utur meg – ikkje um du so baud meg ein Fjerding Tobak og fær eg høyre, at du set dette um Planerne mine utover Bygdi skal du faa av di, som Bø’inn gav Merri si. | Eg trur ho er pokker so uttenkt denne Plani, du – naar ein kunde raaka paa aa faa det til fullegte, fritt for allt sentimentalt og med ein frisk Smak av den Dølahumør som kanhende er det mest sermerkte ved Folke paa Vaagaa. Dei Skildringune i Syn og Segn, som du kyter so av, sette eg ikkje store Voner til daa eg senda dei ut, men dei vart væl imottekne og [[Nordahl Rolfsen|Nordahl-Rolfsen]] har teki nokre av dei i det Bande av Landsmaalslesnad, han gav ut i Tillæg aat Læseboki si for 2 Aar sia – “Sandburauen” har han lete [[Gustav Wentzel|Wentsel]] gjera ei Skildring aat, tesmeir. So det kunde tenkjas at eit slikt Arbeid kunde vera ei Stødjing for den nasjonale Groen deruppi Heimbygdi, kor daulendt det no elles er der paa den Maaten. – Men no skal du au sleppe aa faa narra meir utur meg – ikkje um du so baud meg ein Fjerding Tobak og fær eg høyre, at du set dette um Planerne mine utover Bygdi skal du faa av di, som Bø’inn gav Merri si. | ||
So du meinar Notariussen<ref>Forteljing om da Kleiven i guteåra var brevskrivar i grenda. Stykket vart trykt med overskrifta «Brevmakaren» i ''I Heimegrendi'' (1908), s. 173–178.</ref> skulde høve for det Skrivte døkk skal gjeva ut; ja eg skal freiste, men eg veit ikkje um eg slepper Notariussen, det er ei ægte Perle det, ser du, og du minnes fulla kva som staar, at ein skal ikkje kaste o. s. v. Men eg har eit anna bra “Stykke” med “Motto” etter ’om Hendrik sjøl: “tungsindig sidder paa sit Fjeld, en ledig Helt, en ubrugt Tell; en Byron tidt, en Platos Sjæl i Folkets Sværm forgaar”<ref>Wergeland | So du meinar Notariussen<ref>Forteljing om da Kleiven i guteåra var brevskrivar i grenda. Stykket vart trykt med overskrifta «Brevmakaren» i ''I Heimegrendi'' (1908), s. 173–178.</ref> skulde høve for det Skrivte døkk skal gjeva ut; ja eg skal freiste, men eg veit ikkje um eg slepper Notariussen, det er ei ægte Perle det, ser du, og du minnes fulla kva som staar, at ein skal ikkje kaste o. s. v. Men eg har eit anna bra “Stykke” med “Motto” etter ’om Hendrik sjøl: “tungsindig sidder paa sit Fjeld, en ledig Helt, en ubrugt Tell; en Byron tidt, en Platos Sjæl i Folkets Sværm forgaar”<ref>Wergeland.</ref>. Høyrest ikkje det grepa ut? Og Innhalde er um ein av Husmennom mine heime paa Kleivi<ref>Hans Thorsen Løkken. Stykket om han kom i [[Symra (årbok)|Symra]] 1905 ("Hans") og i ''Elvesøg'' 1937 ("Fyrikaren").</ref>, som eg var so glad i og som eg har funne ut det “forgjekk” ein [[Johannes Brun]] i. Han var ein god Givnad, ein ægte Døl, lentog og med eit ovgløgt Auga for allt flirandes i Live, den beste eg enno har set og høyrt til aa herme etter Folk som hadde det minste av Serskap ved seg. Mannen dø i Amerika ivaar og soleis vert det der au likesom noko Fællesskab. Og desse “Kvartalsbrev” – “fraa Nordalen”? – kan eg ogso freiste med, men eg trur eg skriv ein grøteleg “forstokka” og livlaus Riks, eller daamlaus, skulde eg sagt, men du lyt faa Lov til aa bruke Hekla paa ’n. – So vilde du høyre noko um Garborg – men du ser da at 3 Arke er mesta ende! No, han var paa Kleivsætri so ein 10 Dagar og raaka til aa faa det finaste Septemberver som kan tenkjast, med gullgule Bjørkelier, bjerk raubrun Lyng i Fjelle og Lufte klaar som “Krystal” – ja det er Synd og lata dei koma paa desse Minnerne – so han likte seg godt. Kjerringi kom ogso etter og var der i nokre Dagar. Knudahei-Brevi laag nettup i Prenten da, so han dreiv og las Korrektur stundemillom. Garborg er still og folkesky og kan ikkje vera samen med mykje Folk, og so er det berre nokre faa han vil umgaa. Schjøtt er kanhende beste Venen hans og det er gjenom han eg har lært G. aa kjenne, eg har ofte vore med ute paa Labraaten i Asker og der har G., Hulda og Tuften<ref>Sonen Arne Olaus Fjørtoft (Tuften) Garborg, oppkalla etter den radikale målmannen Olaus Fjørtoft.</ref> ein hugnaleg Heim. I Mitten av August i Somar var eg og Schjøtt ei Ferd inn i Østerdalen og vitja Garborg paa Kolbotnen og Savalguten paa Einabu<ref>[[Ivar Mortensson-Egnund]].</ref>. Du ser soleis, at eg likesom kjenner denne Storhøvdingen, me Maalmenn no er Eigar av; han er so reint innteki i Ordboksarbeide, at det er det grummaste han veit, og da han høyrer, at Schjøtt finn god Hjelp i Vaagaamaale, so er det nok mykje for di han likesom gjenne umgaast med meg. Og kanhende mykje fordi eg er ein heimeale Døl med Mold paa av Hola eg er kropen utur og som rautar so det rynn atti Haugom. Eg likar Garborg betre og betre og Kjeringi er ei endefram, livleg og tyleg Menneskje – det er ei som arbeider seg fram! Just no tenkjer ho seg aat Tyskland, kanhende for aa faa “Edderkoppen” (som Kritiken her slog seg ihop um aa drepa) upp ved eit av Teatri. Kjem ho til aa reise vilde ho sende Garborg uppaa Kleivsætri i Julom, men daa Tuften er klein etter eit Beinvrid, er det usikkert baade med Reisa og allt. Nei, nei, dette lyt vera Slutt – du fær koma ihug eg held paa vert gamal og taalar ikkje slike svære “Udladninger” paa 3 Ark. Eg er frisk, men held paa trenar og eg “likar paa Leiken ille”; men det skal eg ta forr meg ein annan Gong. Med alle mine er allt paa gamal Gjerd for det meste; Mor er enno frisk og røkjen enda ho var 80 Aar i Haust. God Jul! | ||
Din gamle | Din gamle | ||