Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
m
Teksterstatting – «[[Kategori:ø» til «[[Kategori:Ø»
(→Flora) |
m (Teksterstatting – «[[Kategori:ø» til «[[Kategori:Ø») |
||
| (26 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{Artikkelkoord|63|10|33.42|N|7|49|57.864|E|type:landmark}} | |||
<onlyinclude>{{thumb|C01989 Langholmen (Aure kommune).jpg|Husa på Langholmen.|Olve Utne}} | <onlyinclude>{{thumb|C01989 Langholmen (Aure kommune).jpg|Husa på Langholmen.|Olve Utne}} | ||
'''[[Langholmen (Aure)|Langholmen]]''' ( | '''[[Langholmen (Aure)|Langholmen]]''' (''[[dativ]]'' ''(på/frå) Langholma'') er eit fråflytta [[fiskevær]] på ei langstrekt samling av tettliggjande holmar utom [[Golmøya]] i [[Aure kommune]] på [[Nordmøre]]. Dei første fast busette vi veit om er registrert i kyrkjebøkene frå 1751 og framover, og dei siste fastbuande flytta frå Langholmen i [[1970-åra]]. Været Langholmen, som opprinneleg hørte til [[Golma]], låg under [[væreigar]]ar i [[Kristiansund]] i hundre år: under Christie-familien frå [[1822]] til [[1910]], og under [[Hans Christian Olaus Aass]] frå 1910 til 1923, da Langholmen kom på lokale hender att. </onlyinclude> | ||
{{innhald venstre}} | {{innhald venstre}} | ||
| Linje 7: | Linje 8: | ||
=== Plassering === | === Plassering === | ||
[[image:Langholmen, Aure kommune (NASA).png|thumb|Satellittbilde (NASA) med Langholmen markert med stjerne.]] | [[image:Langholmen, Aure kommune (NASA).png|thumb|Satellittbilde (NASA) med Langholmen markert med stjerne.]] | ||
Langholmen ligg i nordenden av skjergarden lengst vest i [[Aure kommune]]. | Langholmen ligg i nordenden av skjergarden lengst vest i [[Aure kommune]]. Vest-sørvest om Langholmen ligg først Oddskjera, og så SSV om dei att, Kastnotskjera. På hi sida av leia sørom Langholmen ligg den større øya [[Møyslåtten]], og vestom henne att skjergruppa [[Araboltan]] (òg skrive ''Hareboltan'' og ''Havboltan''). Vestom Araboltan og tvers over for Oddskjera ligg den litle, [[hestsko]]forma holmen Gjeva. Vestom Gjeva og Kastnotskjera er det open sjø mot [[Talgsjøen]] og [[Griphølen]]. Nordaust om Langholmen ligg det fleire småe skjer som går under namnet Spanskskjera, og austom dei att ligg Nordlangholman. | ||
=== Inndeling === | === Inndeling === | ||
Eigentlig er Langholmen ei samling av holmar med smale og mesta snorrette sund mellom — der Nordre Huslangholmen og Søndre Huslangholmen på aust- og vestsida av hovudsundet med hamna og kaia inneheld de aller fleste bygningane. Rett nordom Nordre Huslangholmen (som går over i Langholmrompa i aust) ligg Kuliberga og austom dei att Sandholman. Rett vestom Søndre Huslangholmen ligg Sørlangholmen og ymse mindre holmar og skjer. | Eigentlig er Langholmen ei samling av holmar med smale og mesta snorrette sund mellom — der Nordre Huslangholmen og Søndre Huslangholmen på aust- og vestsida av hovudsundet med hamna og kaia inneheld de aller fleste bygningane. Rett nordom Nordre Huslangholmen (som går over i Langholmrompa i aust) ligg Kuliberga og austom dei att Sandholman. Rett vestom Søndre Huslangholmen ligg Sørlangholmen og ymse mindre holmar og skjer. | ||
Kuliberga er hovudsakleg ei relativt plan grunnfjellflate som er godt eigna til [[fiskeberg]] for tørking av [[kleppfisk]]. Namnet Kuliberga kan tenkjast å komma av at ein ser øya [[Kuli]] — på ganske lang avstand — derifrå. Men det er ikkje så vanleg at ein gjev namn til plassar etter fjerntliggjande utsikt. Kanskje er det ikkje urimeleg å hugse på at ''fisk'' er ''guelie'' på [[sørsamisk]] — og namnetydinga blir i så fall rett og slett ‘Fiskberga’ i tråd med den tradisjonelle bruken av området. | |||
[[ | |||
=== Biologi === | |||
{{thumb|C02043 Kuliberga.jpg|På Kuliberga hekkar det mange [[måsar]].|Olve Utne}} | |||
Langholmen er i all hovudsak fri for skog ([[2011]]). Buskar og tre som finst på Langholmen i dag ([[2011]]) inkluderer [[rogn]] og [[eine]]. I tillegg finst det enkelttre av [[asal]] og [[nyperose|nyperoser]] så vel som [[edelgran]]. Buskane og trea finst først og fremst mellom husa, men det er òg fleire tre austom husa på Nordre Huslangholmen. | Langholmen er i all hovudsak fri for skog ([[2011]]). Buskar og tre som finst på Langholmen i dag ([[2011]]) inkluderer [[rogn]] og [[eine]]. I tillegg finst det enkelttre av [[asal]] og [[nyperose|nyperoser]] så vel som [[edelgran]]. Buskane og trea finst først og fremst mellom husa, men det er òg fleire tre austom husa på Nordre Huslangholmen. | ||
Andre plantar som er utbreidd på Langholmen inkluderer [[prestekrage]], [[raud jonsokblom]], [[tiriltunge]], [[strandnellik]], [[krekling]], [[skrubbebær]], [[kvitkløver]], [[raudkløver]], [[surgras]], [[strandrug]] og ymse slag gras. | Andre plantar som er utbreidd på Langholmen inkluderer [[prestekrage]], [[raud jonsokblom]], [[tiriltunge]], [[strandnellik]], [[krekling]], [[skrubbebær]], [[kvitkløver]], [[raudkløver]], [[surgras]], [[strandrug]] og ymse slag gras. | ||
<gallery> | <gallery> | ||
C02031 Langholmen (Aure kommune) prestkraga.jpg|[[Prestekrage|Prestekragar]] veks det mange av i karrige bergsprekker på Langholmen. {{byline|Olve Utne}} | |||
C02011 uidentifisert.jpg|Foreløpig uidentifisert lav. {{byline|Olve Utne}} | |||
C02083cr uidentifisert.jpg|Foreløpig uidentifisert plante, enten [[småengkall]] eller [[kystengkall]]. {{byline|Olve Utne}} | |||
</gallery> | </gallery> | ||
Mellomstore og større pattedyr finst ikkje på Langholmen. Mange [[måsar]] hekkar der — særlig i nordaust. | Mellomstore og større pattedyr finst ikkje på Langholmen. Mange [[måsar]] hekkar der — særlig i nordaust. | ||
== Landbruk == | == Næringsliv == | ||
{{thumb|C01997 Langholmen (Aure kommune).jpg|Det er gode hamneforhold for småbåtar på Langholmen.|Olve Utne}} | |||
=== Landbruk === | |||
Etter [[Folketeljinga 1865]] var det 15 [[sau]]er og 3 [[gris]]er på Langholmen. Etter [[Folketeljinga 1875]] var det 23 sauer og 2 griser så vel som éi [[geit]]. | Etter [[Folketeljinga 1865]] var det 15 [[sau]]er og 3 [[gris]]er på Langholmen. Etter [[Folketeljinga 1875]] var det 23 sauer og 2 griser så vel som éi [[geit]]. | ||
=== Fiske === | |||
== Væreigarane == | == Væreigarane == | ||
I eldre tider låg Langholmen under [[Golma]] og skal blant anna ha fungert som [[hjellplass]] og [[fiskeberg]]. Første gongen Langholmen blir nemnt i offentlege dokument er ved den nye matrikkelen etter [[Loven av 17. august 1818]]. Alt i [[1822]] vart Langholmen oppkjøpt av [[væreigar]]en [[Eilert Christian Brodtkorb Christie]] ([[1780]]–[[1855]]) frå [[Kristiansund]]. Etter at han dødde i [[1855]], fikk [[Wilhelm Frimann Christie]] skøyte på Langholmen frå arvingane i [[1857]]. I [[1899]] fikk så [[Henning Christie]] skøyte på været, og han stod som eigar fram til 1910. Frå [[1910]] til [[1923]] var [[Hans Christian Olaus Aass]] i [[Kristiansund]] eigar, og i 1923 vart været selt til ein lokalperson — til Anders B. Langholm frå Bersveinstua på Langholmen. | I eldre tider låg Langholmen under [[Golma]] og skal blant anna ha fungert som [[hjellplass]] og [[fiskeberg]]. Første gongen Langholmen blir nemnt i offentlege dokument er ved den nye matrikkelen etter [[Loven av 17. august 1818]]. Alt i [[1822]] vart Langholmen oppkjøpt av [[væreigar]]en [[Eilert Christian Brodtkorb Christie]] ([[1780]]–[[1855]]) frå [[Kristiansund]]. Etter at han dødde i [[1855]], fikk [[Wilhelm Frimann Christie]] skøyte på Langholmen frå arvingane i [[1857]]. I [[1899]] fikk så [[Henning Christie]] skøyte på været, og han stod som eigar fram til 1910. Frå [[1910]] til [[1923]] var [[Hans Christian Olaus Aass]] i [[Kristiansund]] eigar, og i 1923 vart været selt til ein lokalperson — til Anders B. Langholm frå Bersveinstua på Langholmen. | ||
== Hus og folk == | == Hus og folk == | ||
<gallery> | |||
C02026 Langholmen (Aure kommune).jpg | |||
C02033 Langholmen (Aure kommune).jpg | |||
C02035 Langholmen (Aure kommune).jpg | |||
C02045 Langholmen (Aure kommune).jpg | |||
C02057 Langholmen (Aure kommune).jpg | |||
</gallery> | |||
== Kjelder == | == Kjelder == | ||
* b. 1, s. 358–381 | * b. 1, s. 358–381 av {{Roaldset 1986}} | ||
[[ | [[Kategori:Tustna]] | ||
[[ | [[Kategori:Aure kommune]] | ||
[[ | [[Kategori:Fiskevær]] | ||
[[ | [[Kategori:Øyer]] | ||
{{f1}} | {{f1}} | ||
{{nn}} | |||