Larsgarden Berge (Høyanger gnr. 55/2): Forskjell mellom sideversjoner

{{Infoboks gard

| målform      =  

==Rognald Nilsson (1797-1885)==

[[Rognald Berge|Rognald Nilsson]] (1797-1885) gift 1853 med Ragnhild Larsrsdtr Berge (1799-1877).

Rognald overtok slektsgarden på Ytre Berge i 1830 og dreiv denne fram til 1853.

Rognald var onkel til og ein av læremestrane til spelemannen Anders Sagen.<ref>[https://leksikon.fylkesarkivet.no/article/25f627de-462b-4b84-93da-cafa6a14cc87/ Anders Sagen - Kulturhistorisk leksikon (fylkesarkivet.no)]</ref>

==Lars Rognaldson (1823-1916)==

[[Fil:SigridLarsBerge.jpg|miniatyr|Lars Rognaldson (1823-1916) gift 1863 med Sigrid Olsdtr Ullebø (1823-1920). Truleg rundt 1900.|alt=|200x200pk]]

Sigrid Olsdtr var søskenbarn med far til Lars R. Lars jobba med jektefart då halvbroren døyde uventa i 1864. Han overtok garden for 400 spesidaler i 1866 og vart ein dugande bonde.

Etter jordskiftet blei 11 bygningar  revne og flytta frå det felles gardstunet på Ytre Berge. Våningshus, skykkje og eldhus, sauefjøs, fjøs, låve og stall blei reist midt på garden under Storehaugen som skydd mot snøskred og ras. Dette vernet viste seg nødvendig. Snøras i 1928 tok kvernhuset i Saueåna og var 12 meter frå låven<ref>[https://www.nb.no/items/1e8e14fb7c32334d597c8ab7d3a22f15?page=0&searchText=berge%20kyrkjeb%C3%B8 Fritt Folk 28 februar 1928]</ref>.  Sauefjøset blei reist først. Loftet på sauefjøset blei nytta som bustad medan våningshuset blei reist. To av borna er født før 1898, og to blei fødd medan dei budde der. Totalt budde det altså fire born i alderen 1-12 år og to vaksne på eit loftsrom.  Vedskjykkje og eldhus er i eit bygg i grindeverk som må være flytta frå det gamle tunet - størrelsen på bygget stemmer med det gamle stabburet.  Bygget blei renovert med SMIL midlar i 2020. Våningshuset er for det meste i lafta tømmer. Delar av materiala er frå den tidlegare stova og nyestova. Fjordsida av taket fekk skifertak, den andre sida hadde torvtak. Eit gamalt lafta fjøs blei plassert nær beitene øvst på innmarka som sommarfjøs, dette var i bruk til 1973. Kvernhuset blei flytta til Saueåna i 1920. I 1930 blei det satt opp nytt mursteinsfjøs og stall.

Garden hadde felles naust og båt ved Store Bergsvatn med bruk 3. Eit stort naust med to etasjar i Bergsvika høyrde og til garden. Fylkesleksikon for Sogn og Fjordane har ein kort referanse til Bergsvika: «Lars Berge var dampskipsekspeditør i Bergsvika ved Høyangsfjorden frå 1890-talet og truleg til litt over hundreårsskiftet. Han dreiv også ein liten landhandel i eit stort naust. I Bergsvika var det inga kai. Rutebåtane vart difor borda ute på fjorden. Då det kom handel i nabogrenda Nordeide, vart stoppestaden for dampskipa flytta dit kring 1905, og truleg vart handelen i Bergsvika lagd ned på same tid.» Amtsbåtane dreiv båtsambandet frå Bergen. Båten gjekk då ikkje inn til Høyanger. Posten blei stempla om bord, derfor fekk Bergsvika aldri eige postnummer. Livet i Bergsvika har ein omtale av Sverre Berge (2000)<ref name=":2">Sverre Berge, «Bergsvika - tidlegare trafikknutepunkt», 1999

Første traktoren, ein Bucher K10 2 juls traktor, blei kjøpt i 1960. 4 juls transporter Bucher TR 1800 blei kjøpt saman med forhaustar i 1974. Spesielt dette siste gjorde at mykje av graset vart lagd på silo. Ettersom kyrne hadde godt av å bli fora med tørrhøy fortsatte bruken av dette til drifta blei lagt ned.

For 1655 blei det sådd 3 tønner og ei avling på 10 tønner havre. Kornproduksjonen er rekna for å være for liten til å fø dei 8 som kan ha budd på bruket. Altså må ein ha importert korn for å dekke inn behovet. I 1834 er det oppgitt ein sånad på 5tn og avling på 27,5 tn havre. I tillegg vart det satt 3 tn potet og hausta 18tn. Her kan ein merke seg at i 1655 fekk 3 fold og i 1834 5,5 fold av korn.

Kornet blei brukt til matlaging og ølbrygging. Inntil 1955 brukte ein kverna til 55/1, samt ei handkvern. Det malte kornet blei lagra på stabburet i eigne kar.

==Kvern ==