Lasse Trædal: Forskjell mellom sideversjoner

==Unge år==

Han voks opp på garden Trædal i Lavik som son av gardbrukar Torkel Lasseson Trædal og Brita Torkelsdotter Østerbø.

Trædal gjekk [[Stord seminar]] (eksamen 1878) og var ein av dei mange som vart politisk forma av tida på skulen. Han vart rekneskapsførar i styret i det nyskipa [[Mållaget ved Stord lærarskule|mållaget ved skulen]] og ein av dei mest engasjerte målmennene.  

Vinteren 1878-79 byrja han på eit 13-årig arbeid i folkehøgskulen då han som 21-åring heldt eit folkehøgskulekurs i Brekke i Sogn. Våren 1879 heldt han folkehøgskule i [[Drangedal]] i Telemark, som går for å vere det fyrste kurset i landet der gutar og jenter gjekk saman. Vinteren 1879-80 gjekk Trædal så [[Askov folkehøjskole]] i Danmark.  

==Lærar i Eid==  

I 1879 (eller 1880) flytte Trædal til [[Eid]]. I åra 1881-83 hadde han eit vikariat som lærar og kyrkjesongar for [[Klaus Jørgen Langeland]]. Men då Langeland døydde i 1883, vart [[Martinus Syltevik]] tilsett i posten.

På Eid engasjerte han seg politisk, og han var med og skipa ordskiftelaget [[Eids folkesamlag]]. Sokneprest i Eid var grundtvigianaren [[Wilhelm Andreas Wexelsen]], og Eid danna i desse åra eit sentrum for den radikale fløya i Venstre i amtet. Trædal gifte seg seinare med prestedottera Ingeborg Wexelsen som hadde gått [[Vonheim]] folkehøgskule i 1880.

I tida på Eid var han med og skipa til det fyrste store folkemøtet i Nordre Bergenhus i [[Holmedal]] i 1880 og det fyrste store politiske folkemøtet i 1882 i Førde, og han heldt føredrag på båe. Han var òg med og skipa [[Firda og Sygnafylkets Folkevæpningssamlag]] i Eid 1. november 1882 der han var formann fram til 1884. På Eid arbeidde han òg for målsaka.  

Trædal hadde byrja å skrive i [[Fjordenes Blad]] (skipa 1874 av Otto Blehr) alt medan han gjekk på Stord, og i åra på Eid vart han fast medarbeidar. Han braut med bladet i 1885 då [[Martinus Syltevik]] gjorde det til organ for [[Moderate Venstre]].  

==Folkehøgskule i Østfold, Oppdal og Ulvik==  

Ei tid i  1883 var Trædal lærar på ein privat folkehøgskule og jordbruksskule som [[Asbjørn Olavson]] dreiv på [[Lillestrøm]], og i 1884 tok han over [[Alvheim folkehøgskule]] i Østfold. Skulen var skipa av [[Nicolai Julius Sørensen]] i 1878, og Trædal dreiv skulen i lag med [[Peder Velde]] til 1886. Deretter dreiv Trædal skulen åleine til 1888 då han vart lagt ned.  

Svigerfaren [[Wilhelm Andreas Wexelsen]] hadde vorte sokneprest i [[Oppdal]] i 1884. Trædal gifte seg i Oppdal 15. september 1886 med Ingeborg Louise Hermana Wexelsen (1861-1939), og i 1888-89 heldt Trædal ein folkehøgskule her, truleg etter initiativ frå Wilhelm Wexelsen. Etter eit år i Oppdal drog han vidare til [[Ulvik]] i Hardanger der han òg styrte ein folkehøgskule (1889-91). Skulane i Oppdal og Ulvik eksisterte truleg berre den tida Trædal dreiv dei.

==Gardbrukar og politikar i Lavik==  

Trædal var odelsgut og tok i mars 1891 tok han over farsgarden i Lavik. Han slutta no med skulearbeidet bortsett frå ein vinter som lærar på framhaldsskulen i [[Stryn]] 1894-95. I Lavik fekk Trædal raskt ein sentral posisjon i bygda. Han var skattekomissær 1892-94, medlem av kommunestyret frå 1894, ordførar 1905-1913 og direktør i [[Nordre Bergenhus Amts Dampskibe]] 1895-97 og seinare revisor for selskapet.  

I Lavik var Trædal sentral i språkskiftet til nynorsk i kommuen, som valda lite strid. Han var formann i skulestyret då nynorsk vart innførd i skulane med skulestyrevedtak 31.12.1900, og han tok til å nytte nynorsk i saksførehavinga til skulestyret på same tid. Som nyvald ordførar tok han i februar 1905 til å føre møteboka for kommunestyret på nynorsk.  

Han skreiv ein god del i aviser, som [[Firda- og Sygnafylkets avis]] (til 1893), [[Den 17de Mai]] og [[Verdens Gang]]. Han var ein mykje nytta talar, mellom anna var han på føredragsferd i Danmark og Sverige i 1889.  

==Stortingsrepresentant==

Trædal hadde vore med på skipinga av [[Norges Venstreforening]] i Kristiania i 1884. Han vart vald til valmann i [[Stortingsvalet i Nordre Bergenhus 1891|stortingsvala i 1891]], [[Stortingsvalet i Nordre Bergenhus 1897|1897]] og [[Stortingsvalet i Nordre Bergenhus 1900|1900]]. I 1897 var han ein av Venstre sine fem kandidatar under valforsamlinga, men [[Moderate Venstre]] hadde fleirtal i lag med Høgre. Under [[Stortingsvalet i Nordre Bergenhus 1900|1900-valet]] hadde derimot Venstre eit knapt fleirtal i valforsamlinga, og Trædal vart her vald til 2. representant frå amtet.  

Etter omlegginga av valordninga kom han inn som representant for Ytre Sogn krins ved vala både i 1909 og 1912. Valet 1909 vart underkjent, så Trædal vart attvald ved eit omval i februar 1910 og møtte på Stortinget frå 28. februar. Han var medlem av protokollkomiteen og konstitusjonskomiteen dei fyrste periodane og nestleiar i kyrkjekomiteen 1913-15.

Frå han møtte i 1910, kravde Trædal å bli referert på nynorsk i Stortingstidende, og han skreiv sjølv om alle talane sine til nynorsk. Dette var med på å presse fram regelen om at representantane som ynskte det, frå 1913 kunne be om å bli refererte på nynorsk.

Trædal ivra sterkt for det som vart kalla [[Trædals-lina]], ein vestlandsk stamjarnbane. Gjennom Sogn og Fjordane skulle lina i grove drag fylgje traseen som E39 fylgjer idag.

==Born==