Veiledere, Administratorer
9 136
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Lenke) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 10: | Linje 10: | ||
== Dei fornemste av adel i riket == | == Dei fornemste av adel i riket == | ||
Den nye standen, som i stor mon bestod av nyadla personar, skulle reknast som den mest fornemme av adel i riket. Grevane og baronane vart plasserte høgt i rangen, til dels nest under den kongelege familie, og generelt framom den gamle adelen. På sine våpenskjold kunne dei nyadla setje høvesvis greve- og friherrekrone og hjelm med elleve «traller» for grevar, sju for friherrar. (Traller er bøyler i visiret på den stiliserte turnérhjelmen, sjå illustrasjon). Grevane skulle titulerast «høy- og velbårne», friherrane «høyedle og velbårne». Grevane sine yngre døtre og søner skulle ha friherretitlar, og ei grevedotter kunne til og med tiltalast som «frøken», noko som til da berre hadde vore brukt om kongsdøtre. | Den nye standen, som i stor mon bestod av nyadla personar, skulle reknast som den mest fornemme av adel i riket. Grevane og baronane vart plasserte høgt i [[Leksikon:Rang|rangen]], til dels nest under den kongelege familie, og generelt framom den gamle adelen. På sine våpenskjold kunne dei nyadla setje høvesvis greve- og friherrekrone og hjelm med elleve «traller» for grevar, sju for friherrar. (Traller er bøyler i visiret på den stiliserte turnérhjelmen, sjå illustrasjon). Grevane skulle titulerast «høy- og velbårne», friherrane «høyedle og velbårne». Grevane sine yngre døtre og søner skulle ha friherretitlar, og ei grevedotter kunne til og med tiltalast som «frøken», noko som til da berre hadde vore brukt om kongsdøtre. | ||
== Opprettinga 1671 == | == Opprettinga 1671 == | ||
| Linje 44: | Linje 44: | ||
*[[Leksikon:Patronatsrett|Patronatsrett]], dvs. kallsrett (rett til å utnemne prestar) og dessutan eigedomsrett til alle kyrkjene i grevskapa med dei inntekter og utgifter som følgde med. | *[[Leksikon:Patronatsrett|Patronatsrett]], dvs. kallsrett (rett til å utnemne prestar) og dessutan eigedomsrett til alle kyrkjene i grevskapa med dei inntekter og utgifter som følgde med. | ||
*Jurisdiksjon og administrativt mynde over byar. Larvik vart i lensbrevet overlate til grevskapet, dvs. at byen ikkje fekk eigne [[Leksikon:Kjøpstad|kjøpstadsprivilegium]], og greven skulle utnemne byadministrasjonen. Tønsberg med ladestadene [[Strømsø]] og [[Holmestrand]] vart lagt til grevskapet, men Tønsberg og Holmestrand vart utskilde att allereie i 1684. Strømsø vart derimot hengande ved grevskapet med omsyn til utnemning byfut der. | *Jurisdiksjon og administrativt mynde over byar. Larvik vart i lensbrevet overlate til grevskapet, dvs. at byen ikkje fekk eigne [[Leksikon:Kjøpstad|kjøpstadsprivilegium]], og greven skulle utnemne byadministrasjonen. Tønsberg med ladestadene [[Strømsø]] og [[Holmestrand]] vart lagt til grevskapet, men Tønsberg og Holmestrand vart utskilde att allereie i 1684. Strømsø vart derimot hengande ved grevskapet med omsyn til utnemning av byfut der. | ||
*Oppebørsel av offentlege skattar. Grevane vart overlatne den kongelege oppebørselen av skattar og avgifter bortsett frå tollen. Grevens godsforvaltar vart kalla «amtsforvaltar» overtok i praksis derfor alle funksjonar som dei kongelege futane hadde elles (oppebørsels- og politimakt). Som innan rettsvesenet, skilde baroniet seg frå dei to grevskapa at den «offentlege» oppebørselsmakta galdt berre på baroniets eigne leiglendingsgardar. Grevane og baronen fekk også ein del av dei offentlege skattane og avgiftene som inntekt for seg, sjå neste avsnittet. | *Oppebørsel av offentlege skattar. Grevane vart overlatne den kongelege oppebørselen av skattar og avgifter bortsett frå tollen. Grevens godsforvaltar vart kalla «amtsforvaltar» overtok i praksis derfor alle funksjonar som dei kongelege futane hadde elles (oppebørsels- og politimakt). Som innan rettsvesenet, skilde baroniet seg frå dei to grevskapa at den «offentlege» oppebørselsmakta galdt berre på baroniets eigne leiglendingsgardar. Grevane og baronen fekk også ein del av dei offentlege skattane og avgiftene som inntekt for seg, sjå neste avsnittet. | ||