1 270
redigeringer
Omplassering av bilder
(Omstrukturering, midlertidig ordning) |
(Omplassering av bilder) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Lesja jernverk]]''' vart oppretta med tildelinga av privilegiet på jernverksdrift i Lesja hovedsokn til [[Jørgen Fillipsen]] og [[Joacim Irgens]] i [[1660]]. Drifta kom gradvis i gang i åra etter etableringa. [[Lesjaskogsvatnet]] vart oppdemt i begge endar for å skaffe vasskraft til verksanlegget, som vart bygd opp i austre enden av vatnet. Ved anlegget kom det etter kvart [[masomn]] og [[stangjernshammar]]. Også i [[Håmårfossen]] i [[Rauma (elv)|Rauma]] nedafor [[Kvam]]sgardane vart det bygd stangjernshammar, truleg så tidleg som i 1670-åra. </onlyinclude> | <onlyinclude>'''[[Lesja jernverk]]'''{{thumb|Verket1963.jpg|Lesjaverk 1963 med den freda hovudbygninga frå 1734. I framgrunnen låg masomnen, og like utanfor bildekanten til venstre låg Lesjaverk kyrkje inn til 1855. Foto: Widerøe's Flyveselskap. Foto på utlån av Lesja kommune. }} vart oppretta med tildelinga av privilegiet på jernverksdrift i Lesja hovedsokn til [[Jørgen Fillipsen]] og [[Joacim Irgens]] i [[1660]]. Drifta kom gradvis i gang i åra etter etableringa. [[Lesjaskogsvatnet]] vart oppdemt i begge endar for å skaffe vasskraft til verksanlegget, som vart bygd opp i austre enden av vatnet. Ved anlegget kom det etter kvart [[masomn]] og [[stangjernshammar]]. Også i [[Håmårfossen]] i [[Rauma (elv)|Rauma]] nedafor [[Kvam]]sgardane vart det bygd stangjernshammar, truleg så tidleg som i 1670-åra. </onlyinclude> {{thumb|Gruvlie.gif|Gruvene drive av Lesja jernverk ved Slettom og i Gruvlie på 16- og 1700-talet. Kart av Arnfinn Kjelland.}} | ||
Malmen vart funne fleire stader over [[Lesjaskogen]]: ved [[Slettom]] og i [[Gruvlie]] mellom [[Brandlie]] og dei gamle gardane i [[Nørdre Verket]]. Malmen frå Gruvlie vart køyrt ned til [[Bryggja på Lesjaskogen|Bryggja]] og transportert derfrå til masomnen ved hjelp av lektarar sommarstid og med slede på isen om vinteren. Høgste gruva var [[Fjellgruva]], som skal ha vore den høgste jerngruva i Noreg, over 900 moh. Malmgangane var ustabile, så verket var ute av drift i fleire periodar. Eit særtrekk ved malmen frå Lesja jernverk var at han var rik på krom og dermed ikkje eigna som støpejern, men desto betre til stangjern. Ein betydeleg del av produksjonen skal derfor ha gått til skipsnaglar. Hovuddelen av vart eksportert over [[Veblungsnes]] ved [[Romsdalsfjorden]]. Transporten ned [[Romsdalen]] var krevjande og kostbar. | Malmen vart funne fleire stader over [[Lesjaskogen]]: ved [[Slettom]] og i [[Gruvlie]] mellom [[Brandlie]] og dei gamle gardane i [[Nørdre Verket]]. Malmen frå Gruvlie vart køyrt ned til [[Bryggja på Lesjaskogen|Bryggja]] og transportert derfrå til masomnen ved hjelp av lektarar sommarstid og med slede på isen om vinteren. Høgste gruva var [[Fjellgruva]], som skal ha vore den høgste jerngruva i Noreg, over 900 moh. Malmgangane var ustabile, så verket var ute av drift i fleire periodar. Eit særtrekk ved malmen frå Lesja jernverk var at han var rik på krom og dermed ikkje eigna som støpejern, men desto betre til stangjern. Ein betydeleg del av produksjonen skal derfor ha gått til skipsnaglar. Hovuddelen av vart eksportert over [[Veblungsnes]] ved [[Romsdalsfjorden]]. Transporten ned [[Romsdalen]] var krevjande og kostbar. | ||
| Linje 10: | Linje 10: | ||
:[http://www.nb.no/cgi-bin/galnor/gn_sok.sh?id=146358&skjema=2&fm=4 Restane av masomnen] | :[http://www.nb.no/cgi-bin/galnor/gn_sok.sh?id=146358&skjema=2&fm=4 Restane av masomnen] | ||
:[http://www.nb.no/cgi-bin/galnor/gn_sok.sh?id=146354&skjema=2&fm=4 Hovudbygninga på Verket, bygd 1734, freda] | :[http://www.nb.no/cgi-bin/galnor/gn_sok.sh?id=146354&skjema=2&fm=4 Hovudbygninga på Verket, bygd 1734, freda] | ||
==Eigarar av verket:<br />== | ==Eigarar av verket:<br />== | ||