Møbelhandverk i Sogn på 1800- og 1900-talet: Forskjell mellom sideversjoner

Handverket treskjering og rosemåling har lang tradisjon i Noreg. Denne forma for dekor har til ulike tider hatt eit mangfaldig uttrykk. Hovudsakleg er det ei tredeling innan denne tradisjonen med biletkunst. Profesjonelle kunstnarar har det som yrke, handverkarar arbeider med dekor for utsmykking, kunstnarar og personar som gjennom eigenstudier og kursdeltaking har utvikla dugleiken, og gjerne vekslar mellom kunstnarleg aktivitet og sitt hovudyrke. Dette var ut frå samtida kjønnsdelt. Kvinner fekk utdanning innan handverk, vev og biletvev, medan menn ofte fekk sløydundervisning eller gjekk i verkstad og målarlære etter folkeskulen.

[[Fil:Kråskap - beisa.jpeg|miniatyr|209x209px|Kråskåp hjørne - beisa med treskurd]]

Han var lærar på Vik yrkesskule 1950-1951.

På fyrste halvdel av 1900-talet var det målretta planar for skuleverket om utdanning for å gje ungdommane ein grunnleggjande dugleik gjennom sløydskulane som ofte var knytt til framhaldsskulen. Dessutan var det yrkesskular som hadde tilbod om treskjering og rosemaling for å halde denne tradisjonen i hevd. Nasjonalmuseet for kunst, arkitektur og design hadde sommaren 2018 ei utstilling av Gerhard Munthe. I denne utstillinga var eit bilete«Erindring frå Gulsvik 1890».  som gav assosiasjonar til denne grunnleggjande utdanningskulturen som kombinerte heimelaga møbler med avansert rosemaling eller treskurd, iallfall i ein del av bygde-Noreg. Denne sløydkulturen førte til framveksten av både framskap og kråskap.  

[[Fil:20180915 155630-64816- Kråskap -golv.jpg|miniatyr|347x347pk|Kråskåp hjørne -  golv. Dekor  med trekurd i hjørnefelt på dører.]]

Kråskapa i denne tidsepoken var ofte brunbeisa, gjerne med treskjering som dekor, truleg for mest mogleg å etterlikna tilsvarande møberinventar i bykulturen. Desse kråskapa var svært vanleg å laga for dei som gjekk på sløydkurs, gjerne i to år. I byborgarskapet sin kultur var møblane ofte laga av treslag frå sydlegare breiddegrader. Men med satsinga på norsk handverk og handverksindustri, kom også inspirasjonen frå den norske kulturen som viktige bidrag i utviklinga av den norske art nouveau stilen.[[Fil:Framskåp redigert.jpg|miniatyr|Framskåp|250x250px]]

Denne kunstretninga hadde sitt inntog i Noreg ved overgangen mellom 1800 og 1900-talet. Opphavleg kom stilen frå Frankrike. Det var mellom anna kunstnaren Gerhard Munthe som eksponerte ein del av denne kunstretninga i Noreg. Han fatta interesse for denne stilretninga og spesielt dekorasjonskunsten. Nasjonalmuseet har vist ei utstilling der Gerhard Munthe står sentralt innanfor utviklinga av denne kunstarten innan interiør, biletkunst og vev. Stilretninga kom som ein reaksjon på naturalismen som hadde stått sentralt utover 1800-talet. Denne retninga bort frå naturalismen, også nemnt som anti-naturalismen, vart kalla art nouveau-rørsla og vart introdusert i pressa i artiklar av Gerhard Munthe. Jugendstilen er ei anna nemning på stilen som ligg nær opp til art nouveau, men her er utgangspunktet knytt til tysk kunst, og ofte arkitektur.(Fahr-Becker, 2007) Den dekorative kunsten la grunnlaget for kunsthandverket i Noreg. Kunsthandverket relatert både til trearbeid og tekstilarbeid hadde ein epokegjerande utvikling utover første halvdel av 1900-talet i Noreg og la grunnlag for å fremja kunstindustrien i Norge. Tidlegare hadde den første professor i kunsthistorie Lorentz Dietrichson(1834 – 1917) påpeika at konsumentane ofte føretrekte utanlands kunst og design. Men med betre material og lågare prisar kunne like gjerne den norske industrien innan dekorativ kunst vera konkurransedyktig. (Kokkin, 2018)

[[Fil:Stol med dekor.jpg|miniatyr|Stol i same stil|201x201pk]]

Mål: Underskåp L 128 x D 50 x  H 0,85 cm,  Overskåp: L 124 cm x 25 cm x 0,94 cm