Møre infanteriregiment nr 11 under andre verdenskrig: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Minnestein-falne-Dovre.jpg|Minnestein over dei som fall i kampane i Dovre-området i aprildagane 1940|Arnfinn Kjelland}}

'''[[Møre infanteriregiment nr 11 under andre verdenskrig|Møre infanteriregiment nr 11]]''' (forkorta IR 11) kunne som det einaste i Sør-Noreg<noinclude><ref>Løseth, Arnljot 1996: ''Likskap og lagdeling. Fylkeshistorie for Møre og Romsdal III 1920-1972'' s. 255.</ref></noinclude> mobilisere tilnærma normalt i dagane etter det [[Angrepet på Norge i 1940|tyske angrepet på Noreg]] 9. april 1940. Regimentet skulle ved mobilisering sette opp desse avdelingane på [[Setnesmoen]] ved [[Åndalsnes]]:</onlyinclude>

* Feltbataljon I (forkorta bn I) med stabskompani, 3 geværkompani (kp 1, 2 og 3) og 1 mitraljøsekompani (kp 4), sjef kaptein Gunnar Juel

Natt til onsdag 24. vart så vegbruene over Tromsa og Losna (Lågen) sprengde, og om lag kl 06.00 dukka dei fremste tyske avdelingane fram ved [[Løysnes (Ringebu)|Løysnes]]. Dei bestod av [[stridsvogn|stridsvogner]] og infanteri. Kp 1 og 4 opna eld, men verknaden var dårleg mot panseret, og vognene klarte å krysse Tromsa inn mot stillingane til kp 1 sjølv om brua var sprengd.

Bataljonssjefen planla så ei reorganisering av styrken og sendte ut ordre med ordonnansar. Kommandoplassen og bombekastarane vart flytt ca 3 km lenger nord til [[Elstad (Ringebu)|Elstad]], forbi den berglendte [[Elstadkleiva]], det det vart klargjort for sprenging. Men ordrane kom ikkje fram til avdelingane. Kp 1 held fram nordover langs riksvegen, kp 2 trekte seg nordover langs den  øvre bygdevegen medan kp 4 vart trekt attende til Elstad. Sjefen for kp 4, kaptein Hroar Hovden, gjekk seg inn i ei tysk avdeling og vart teken til fange.

====Strid ved Elstadkleiva, strid ved Kvam og tilbaketrekking====

Om formiddagen onsdag vart fjellsprenginga ved Elstadkleiva utført, etter at kp 1 og kp 4 var passert. Kp 1 vart så sendt vidare nordover, medan kp 3 og kp 4 skulle gå i stilling og dekke sprengingstaden. Alle andre avdelingar under kommando av major Torkildsen var på dette tidspunktet trekt attende, så bn I var åleine i kampområdet.

Styrken ved riksvegen vart òg sterkt pressa, og begge dei to mitraljøsetroppane måtte trekke seg opp i fjellet der dei gjekk i oppløysing som stridande avdelingar. Kp 3 klarte å trekkje seg attende nede i dalen. Bataljonen mista altså kp 2 og kp 4 denne dagen (24. april), men berre ein fenrik vart lettare såra ved Elstadkleiva.

===Bn II (Navelsaker) i forsvarskamp ved Vinstra natt til 25. april===

Etter at den tyske fallskjermstyrken var nedkjempa fredag 19. april vart bn II liggjande ved Dombås med vaktoppdrag langs kommunikasjonslinene. Etter kvart auka dei tyske bombeangrepa kraftig, særleg på jernbanebruer og -stasjonar. Det kom stadig meldingar om fallskjermstyrkar i fjellområda, som bn måtte sende ut patruljar for å sjekke.

* Bn oppretta kommandoplass ved Vika mellom hovudstyrken og reserven.

====Tysk gjennombrot====

Kaptein Olav Sandnes var eldste kompanisjef og overtok som bn-sjef ved Otta. Same kveld flytta bn I til Brennhaugen og to dagar seinare med tog til [[Lesjaskog]].

Bn III vart altså organisert med mannskap frå forskjellige avdelingar og meldt oppsett 23. april med desse underavdelingane<ref>Jensen 1956 s. 60 og 211f, Rapport IR 11 bilag 1 og 3, Brevig s. 209.</ref>:

*Kp 1 (kapt U. Rabben IR 13, frå 25.4 fenr Rolf Alnes IR 12 og frå 27.4. kapt Johan Hinsværk, tidlegare kp. sjef ved [[Berkåk bataljon]]), mannskap i hovudsak frå IR 12

*Stabsavdeling (kapt J. Nørbech IR 12) med sambands-, sanitets- og trentropp.

Ordinær mobilisering i Sør-Trøndelag hadde ikkje vore muleg pga. den tyske erobringa av Trondheim 9. april. Forsvaret i området sør for Trondheim og nord for Dovrefjellet vart i dagane etter 9. april organisert på [[Berkåk]] med vernepliktige mannskap og befal som ikkje hadde nådd fram til sine mobiliseringseiningar og friviljuge. Avdelingar vart oppsette etter kvart som det kom til mannskap og befal og gruppert på [[Bjørset]] - [[Berkåk]] for å kunne hindre tysk framrykking sørover [[Soknedalen]] og [[Orkdalen]]. Ingen av desse avdelingane hadde altså - på same viset som bn III - noko form for samøving før krigen.

Ein del av kp 3, ca 50 mann oppsett med ski, vart sendt til Folldalen og stilt til disposisjon for forsvaret der (sjå nedafor).<ref>Tilgjengelege kjelder er noko uklare m.h.p. ''når'' dette skjedde. Jensen s. 162 opplyser at avdelinga kom til brua over Einunna 24. april kl 17.00. Brevig s. 248f skriv at HOK «omgående» (utan datering, men etter at den var ferdig oppsett) beordra styrken til Folldalen, men dette er så vidt ein kan sjå ikkje nemnt i rapporten frå IR 11. Jensen s. 60f nemner ikkje noko om at delar av kp 3 vart sendt til Hjerkinn / Folldalen før 25.4., men på s. 169f går det fram at «resten» (altså dei som ikkje deltok ved Einunnbrua) kom til Hjerkinn 26.4.</ref>

*Bull, Arne Marensius 2002: ''Oppland regiment 1657-2002''. Elanders Publishing AS.

*Jensen, Jørgen 1956: ''Krigen i Norge 1940. Operasjonene i Sør-Trøndelag og nordre del av Hedmark fylke''. Utgitt ved den krigshistoriske avdeling. Gyldendal Norsk Forlag.

*''Rapport fra Møre infanteriregiment nr 11. Krigen i Romsdal og Nordre Gudbrandsdal i tiden 11/4 - 2/5 1940''. Udatert stensilert kopi ved biblioteket Høgskulen i Volda, men den ser ut til å vere identisk med ein rapport dat. 13. februar 1941 i Riksarkivet: FKH Andre utskilte arkivdeler – Krigen i Norge 1940-1945 Hæren / II-C-11-512 – 5. Divisjon / Arkivenhet: RA/RAFA-2017/Y/Yb/L0113. Den udaterte kopien er truleg laga til 50-årsmarkeringa av operasjonane i 1990 (i følgje Ola Norang i ''Frå Hjørundfjord. Årsskrift frå Hjørundfjord sogelag'' 1990 s. 80 fekk veteranane utlevert ein slik rapport på Setnesmoen 11. april 1990).

==Referanser==

{{F1}}