276 671
redigeringer
Møre infanteriregiment nr 11 under andre verdenskrig (vis kilde)
Sideversjonen fra 8. mar. 2024 kl. 10:06
, 8 marsRobot: Erstatter mal: Reflist
(justering) |
m (Robot: Erstatter mal: Reflist) |
||
| (34 mellomliggende versjoner av 6 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{ | <onlyinclude>{{thumb|Minnestein-falne-Dovre.jpg|Minnestein over dei som fall i kampane i Dovre-området i aprildagane 1940|Arnfinn Kjelland}} | ||
{{thumb|OperasjonskartIR11 1940-04-22 kl2100.JPG|Operasjonskart IR 11 22. april}} | |||
'''[[Møre infanteriregiment nr 11 under andre verdenskrig|Møre infanteriregiment nr 11]]''' (forkorta IR 11) kunne som det einaste i Sør-Noreg<noinclude><ref>Løseth, Arnljot 1996: ''Likskap og lagdeling. Fylkeshistorie for Møre og Romsdal III 1920-1972'' s. 255.</ref></noinclude> mobilisere tilnærma normalt i dagane etter det [[Angrepet på Norge i 1940|tyske angrepet på Noreg]] 9. april 1940. Regimentet skulle ved mobilisering sette opp desse avdelingane på [[Setnesmoen]] ved [[Åndalsnes]]:</onlyinclude> | |||
'''[[Møre infanteriregiment nr 11 under andre verdenskrig|Møre infanteriregiment nr 11]]''' (forkorta IR 11) kunne som | |||
* Feltbataljon I (forkorta bn I) med stabskompani, 3 geværkompani (kp 1, 2 og 3) og 1 mitraljøsekompani (kp 4), sjef kaptein Gunnar Juel | * Feltbataljon I (forkorta bn I) med stabskompani, 3 geværkompani (kp 1, 2 og 3) og 1 mitraljøsekompani (kp 4), sjef kaptein Gunnar Juel | ||
* Feltbataljon II (forkorta bn II) med stabskompani, 3 geværkompani (kp 5, 6 og 7) og 1 mitraljøsekompani (kp 8), sjef kaptein Ivar Navelsaker | * Feltbataljon II (forkorta bn II) med stabskompani, 3 geværkompani (kp 5, 6 og 7) og 1 mitraljøsekompani (kp 8), sjef kaptein Ivar Navelsaker | ||
* | * Landvernbataljon (forkorta lvbn) med stabskompani, 3 landvernkompani (Landvkp 1, 2 og 3) og 1 mitraljøsekompani (Mitrkp), sjef major Einvald Uri | ||
I tillegg fekk regimentet snart tilført ei avdeling som 9. april var oppsett i Trondheim, den såkalla [[magasinvakta]]. 23. april meldte regimentet til Hærens overkommando at det var sett opp ein ny bataljon av tilleggsmannskap frå IR 11 og [[Sør-Trøndelag infanteriregiment nr 12]] (IR 12). Bataljonen hadde 3 geværkompani og 2 mitraljøsetropper, og major Alf Kjøs fra [[Oppland infanteriregiment nr 5]] (IR 5) var sjef. Denne er seinare omskrive både som feltbataljon III (forkorta bn III) og som 4. (eller IV) bataljon av IR 11. Alle avdelingar er elles òg omskrive med namnet til sjefen (t.d. «bataljon Kjøs», «kompani Sandnes») i samsvar med eldre militær tradisjon.</onlyinclude> | <onlyinclude>I tillegg fekk regimentet snart tilført ei avdeling som 9. april var oppsett i Trondheim, den såkalla [[magasinvakta]]. 23. april meldte regimentet til Hærens overkommando at det var sett opp ein ny bataljon av tilleggsmannskap frå IR 11 og [[Sør-Trøndelag infanteriregiment nr 12]] (IR 12). Bataljonen hadde 3 geværkompani og 2 mitraljøsetropper, og major Alf Kjøs fra [[Oppland infanteriregiment nr 5]] (IR 5) var sjef. Denne er seinare omskrive både som feltbataljon III (forkorta bn III) og som 4. (eller IV) bataljon av IR 11. Alle avdelingar er elles òg omskrive med namnet til sjefen (t.d. «bataljon Kjøs», «kompani Sandnes») i samsvar med eldre militær tradisjon.</onlyinclude> | ||
Av desse avdelingane var bn II den einaste som var samøvd under kommando. Bataljonen hadde vore inne til nøytralitetsvakt på [[Madla]] ved [[Stavanger]] i ca 2 månader og vart dimittert 1. april. Ved innleveringa vart delar av utrustninga merkt med namnet til dei soldatane som hadde brukt ho slik at ny utlevering skulle kunne skje raskt. | Av desse avdelingane var bn II den einaste som var samøvd under kommando. Bataljonen hadde vore inne til nøytralitetsvakt på [[Madla]] ved [[Stavanger]] i ca 2 månader og vart dimittert 1. april. Ved innleveringa vart delar av utrustninga merkt med namnet til dei soldatane som hadde brukt ho slik at ny utlevering skulle kunne skje raskt. | ||
<onlyinclude>Regimentsstaben under regimentssjefen, oberst David Thue, etablerte 14. april kommandoplass på [[Horjem ( | <onlyinclude>Regimentsstaben under regimentssjefen, oberst David Thue, etablerte 14. april kommandoplass på [[Horjem (Raume)|Horjem]] og vart verande der heile felttoget.</onlyinclude> | ||
==Operasjonane regimentet var involvert i== | ==Operasjonane regimentet var involvert i== | ||
===Hovudtrekka=== | ===Hovudtrekka=== | ||
IR 11 vart under felttoget involvert i følgjande oppdrag / operasjonar: | IR 11 vart under felttoget involvert i følgjande oppdrag / operasjonar: | ||
* Vakthald / sikring / flyvarsling i heile fylket, med vekt på kommunikasjonslinene | * Vakthald / sikring / flyvarsling i heile fylket, med vekt på kommunikasjonslinene Åndalsnes - Dombås - Hjerkinn | ||
* Nedkjemping av det tyske fallskjermangrepet mot Dombås 14. april | * Nedkjemping av det tyske fallskjermangrepet mot Dombås 14. april | ||
* Forsvar mot den tyske framrykkinga i Gudbrandsdalen ved | * Forsvar mot den tyske framrykkinga i Gudbrandsdalen ved Fåvang - Ringebu og Vinstra | ||
* Forsvar mot den tyske framrykkinga i | * Forsvar mot den tyske framrykkinga i Folldalen og over Kvikne mot Ulsberg | ||
* Sikring av tilbaketrekkinga av engelske og norske styrkar, og demobilisering av sistnemnte, etter nederlaget i | * Sikring av tilbaketrekkinga av engelske og norske styrkar, og demobilisering av sistnemnte, etter nederlaget i Gudbrandsdalen | ||
Bn II vart beordra til Dombås 14. april og kom altså i kamp med tyske fallskjermsoldatar same dag. Lvbn skulle da sikre kommunikasjonane til Horjem, og bn I resten av dalen. Da fallskjermangrepet vart kjent vart bn I beordra til å sende styrkar oppover for å nedkjempe desse. Bn I vart ikkje direkte involvert i den kampen før 17. april, men vart utgruppert på strekninga Horjem - Lesja til sikring. Lvbn overtok 17. april ansvaret opp til Verma, og etter bn I vart avgjeve og beordra til Fåvang og reiste frå Bjorli 21. april fekk lvbn ansvaret for heile strekninga til Lesja. Bn I kjempa ved Fåvang - Ringebu. | Bn II vart beordra til Dombås 14. april og kom altså i kamp med tyske fallskjermsoldatar same dag. Lvbn skulle da sikre kommunikasjonane til Horjem, og bn I resten av dalen. Da fallskjermangrepet vart kjent vart bn I beordra til å sende styrkar oppover for å nedkjempe desse. Bn I vart ikkje direkte involvert i den kampen før 17. april, men vart utgruppert på strekninga Horjem - Lesja til sikring. Lvbn overtok 17. april ansvaret opp til Verma, og etter bn I vart avgjeve og beordra til Fåvang og reiste frå Bjorli 21. april fekk lvbn ansvaret for heile strekninga til Lesja. Bn I kjempa ved Fåvang - Ringebu. | ||
| Linje 41: | Linje 40: | ||
I utgangspunktet skulle lvbn sikre sjøsida ved Veblungsnes - Åndalsnes og kommunikasjonane oppover dalen til Horjem, og bn I resten av dalen oppover. Etter at bn I vart beordra til å avgje ein styrke til bn II mot fallskjermjegrane sør for Dombås 17. april vart lvbn ansvarsområde utvida oppover til og med Gravdehaugen nedafor [[Verma]]. Dette vart lvbn sitt ansvarsområde fram til søndagen 21. april da bn I fekk ordren om å trekkje saman for transport nedover Gudbrandsdalen. Da vart ansvarsområdet utvida til å gjelde til Lesja. | I utgangspunktet skulle lvbn sikre sjøsida ved Veblungsnes - Åndalsnes og kommunikasjonane oppover dalen til Horjem, og bn I resten av dalen oppover. Etter at bn I vart beordra til å avgje ein styrke til bn II mot fallskjermjegrane sør for Dombås 17. april vart lvbn ansvarsområde utvida oppover til og med Gravdehaugen nedafor [[Verma]]. Dette vart lvbn sitt ansvarsområde fram til søndagen 21. april da bn I fekk ordren om å trekkje saman for transport nedover Gudbrandsdalen. Da vart ansvarsområdet utvida til å gjelde til Lesja. | ||
Onsdagen 24. april vart to av mitr.troppane til lvkp 4 disponert til luftvern for britiske fly på [[flyplassen på Lesjaskogsvatnet]].<ref>Munthe | Onsdagen 24. april vart to av mitr.troppane til lvkp 4 disponert til luftvern for britiske fly på [[flyplassen på Lesjaskogsvatnet]].<ref>Munthe s. 233</ref> | ||
Torsdagen 25. april skaut ei mitraljøsestilling på Verma ned eit tysk bombefly. Det styrta i Rauma ved [[Fiva (Rauma)|Fiva]]. Flygaren var så skada at han tok livet sitt sjølv og resten av mannskapet vart fanga. | Torsdagen 25. april skaut ei mitraljøsestilling på Verma ned eit tysk bombefly. Det styrta i Rauma ved [[Fiva (Rauma)|Fiva]]. Flygaren var så skada at han tok livet sitt sjølv og resten av mannskapet vart fanga. | ||
Søndag 28. april vart to lvkp og bn.staben på ordre frå | Søndag 28. april vart to lvkp og bn.staben på ordre frå HOK sendt til Dombås for å delta i forsvaret i det området, men dagen etter vart dei sendt attende til tidlegare vaktområde. | ||
Utanom vakthaldet fekk lvbn mange ordrer om å avgje mannskap til arbeidskommandoer for reparasjonar av veg og jernbane etter daglege tyske flyåtak. Særleg i sluttfasen av felttoget vart styrkane hardt pressa. | Utanom vakthaldet fekk lvbn mange ordrer om å avgje mannskap til arbeidskommandoer for reparasjonar av veg og jernbane etter daglege tyske flyåtak. Særleg i sluttfasen av felttoget vart styrkane hardt pressa. | ||
===Utgruppering av bn II (Navelsaker) på Dombås 13. april=== | ===Utgruppering av bn II (Navelsaker) på Dombås 13. april=== | ||
Mellom anna på grunn av måten innleveringa etter nøytralitetsvakta vart avslutta 1. april var bn II meldt stridsklar allereie 13. april og vart kl 19.30 av HOK beordra til Dombås. Bataljonen marsjerte frå Setnesmoen over Grøttørbrua og lasta opp på [[Raumabanen]]. Styrken var framme på Dombås kl 23.00. | Mellom anna på grunn av måten innleveringa etter nøytralitetsvakta vart avslutta 1. april var bn II meldt stridsklar allereie 13. april og vart kl 19.30 av [[Hærens Overkommando]] (HOK) beordra til Dombås. Bataljonen marsjerte frå Setnesmoen over Grøttørbrua og lasta opp på [[Raumabanen]]. Styrken var framme på Dombås kl 23.00. | ||
Grunnen til at bataljonen vart sendt til Dombås var ikkje at HOK venta tysk fallskjermangrep, men at bn skulle sikre kommunikasjonsknutepunktet mot sabotasje og flybombing, og seinare delta i eit alliert forsøk på å ta att Trondheim. | Grunnen til at bataljonen vart sendt til Dombås var ikkje at HOK venta tysk fallskjermangrep, men at bn skulle sikre kommunikasjonsknutepunktet mot sabotasje og flybombing, og seinare delta i eit alliert forsøk på å ta att Trondheim. | ||
| Linje 59: | Linje 57: | ||
*Kp 6 (kapt Olav Kavli) og kp 7 (lt Olaf Rypdal) nord og nordvest for stasjonen | *Kp 6 (kapt Olav Kavli) og kp 7 (lt Olaf Rypdal) nord og nordvest for stasjonen | ||
*Kp 8 (lt Mathias Berstad) med 3 mitraljøsetroppar ved stasjonen | *Kp 8 (lt Mathias Berstad) med 3 mitraljøsetroppar ved stasjonen | ||
*Bataljonsstaben og stabskompaniet (kapt Petter A. Gausdal) på | *Bataljonsstaben og stabskompaniet (kapt Petter A. Gausdal) på Dombås turisthotell | ||
===Kamp mot dei tyske fallskjermjegrane på Dombås 14. - 19. april=== | ===Kamp mot dei tyske fallskjermjegrane på Dombås 14. - 19. april=== | ||
{{thumb|Bundesarchiv Bild 101I-757-0023-32, Oslo, Fallschirmjäger auf Flugplatz.jpg|Fallskjermjegrar frå FJG1 på Fornebu april 1940}} | |||
{{thumb|Hofseth skisse fallskjermangrep Dombås1940.jpg|Kart over delar av fallskjermangrepet Lora - Lesja}} | |||
{{thumb|Bundesarchiv Bild 183-L04881, Herbert Schmidt.jpg|Herbert Schmidt, sjefen for fallskjermjegrane}} | |||
Søndag 14. april kl 11.00 fekk øvstkommanderande for dei tyske invasjonsstyrkane i Oslo ordre direkte frå Der Führer i Berlin om å sette seg fast på [[Dombås]] ved hjelp av fallskjermsoldatar. Hensikten var å sperre jernbanen for engelske styrkar tyskarane feilaktig trudde hadde gått i land på Åndalsnes dagen før. | Søndag 14. april kl 11.00 fekk øvstkommanderande for dei tyske invasjonsstyrkane i Oslo ordre direkte frå Der Führer i Berlin om å sette seg fast på [[Dombås]] ved hjelp av fallskjermsoldatar. Hensikten var å sperre jernbanen for engelske styrkar tyskarane feilaktig trudde hadde gått i land på Åndalsnes dagen før. | ||
| Linje 89: | Linje 87: | ||
====Nye angrep mot stillinga ved Rausandhaugen nordfra 15.-16 april, tyskarane dreg seg ut==== | ====Nye angrep mot stillinga ved Rausandhaugen nordfra 15.-16 april, tyskarane dreg seg ut==== | ||
Bn II på Dombås fekk melding om tapet av avdelinga til kapt Austlid og ordre om nytt angrep om ettermiddagen 15. Kp 5 fekk oppdraget. Nokre sivile, m.a. statsråd Anders Frihagen, eskortert av [[magasinvakta]] skulle få følgje etter kompaniet. Men denne gruppa starta ''før'' kp 5 og køyrde rett inn i den tyske stillinga ved Rausandhaugen, der to soldatar | Bn II på Dombås fekk melding om tapet av avdelinga til kapt Austlid og ordre om nytt angrep om ettermiddagen 15. Kp 5 fekk oppdraget. Nokre sivile, m.a. statsråd Anders Frihagen, eskortert av [[magasinvakta]] skulle få følgje etter kompaniet. Men denne gruppa starta ''før'' kp 5 og køyrde rett inn i den tyske stillinga ved Rausandhaugen, der to soldatar falt. Resten av styrken trakk seg attende og bataljonen fann det da uforsvarleg å beordre kompaniet til angrep. | ||
Statsråd Frihagen vart liggande i dekning i lang tid før han kom seg attende. Han hadde henta ca 1,5 mill. kr i sedlar i Noregs bank på Gjøvik, og desse pengane vart teke av tyskarane her. Dei kom til rette att da tyskarane overgav seg 19. april. | Statsråd Frihagen vart liggande i dekning i lang tid før han kom seg attende. Han hadde henta ca 1,5 mill. kr i sedlar i Noregs bank på Gjøvik, og desse pengane vart teke av tyskarane her. Dei kom til rette att da tyskarane overgav seg 19. april. | ||
| Linje 107: | Linje 105: | ||
====Avsluttande angrep på tyskarane på Lindse 18.-19. april==== | ====Avsluttande angrep på tyskarane på Lindse 18.-19. april==== | ||
{{thumb|Skisse-angrep-Lindsø.JPG|Skisse over avsluttande angrep frå nord}} | |||
Om morgonen 18. april gjekk norske styrkar under kommando av major Arne Sunde inn mot tyskarane på Lindse sørfrå. Ei luftvernkanon kom òg frå Raufoss og vart sett i stilling ved kyrkja. Sunde rekna med at elden frå denne skulle få tyskarane til å gje opp, og sendte om kvelden fram ein parlamentær med krav om at dei skulle overgje seg. | Om morgonen 18. april gjekk norske styrkar under kommando av major Arne Sunde inn mot tyskarane på Lindse sørfrå. Ei luftvernkanon kom òg frå Raufoss og vart sett i stilling ved kyrkja. Sunde rekna med at elden frå denne skulle få tyskarane til å gje opp, og sendte om kvelden fram ein parlamentær med krav om at dei skulle overgje seg. | ||
| Linje 135: | Linje 133: | ||
Natt til onsdag 24. vart så vegbruene over Tromsa og Losna (Lågen) sprengde, og om lag kl 06.00 dukka dei fremste tyske avdelingane fram ved [[Løysnes (Ringebu)|Løysnes]]. Dei bestod av [[stridsvogn|stridsvogner]] og infanteri. Kp 1 og 4 opna eld, men verknaden var dårleg mot panseret, og vognene klarte å krysse Tromsa inn mot stillingane til kp 1 sjølv om brua var sprengd. | Natt til onsdag 24. vart så vegbruene over Tromsa og Losna (Lågen) sprengde, og om lag kl 06.00 dukka dei fremste tyske avdelingane fram ved [[Løysnes (Ringebu)|Løysnes]]. Dei bestod av [[stridsvogn|stridsvogner]] og infanteri. Kp 1 og 4 opna eld, men verknaden var dårleg mot panseret, og vognene klarte å krysse Tromsa inn mot stillingane til kp 1 sjølv om brua var sprengd. | ||
Kp 1 vart derfor pressa nordover. Dermed risikerte òg kp 2 og kp 4 å bli omringa, så begge desse | Kp 1 vart derfor pressa nordover. Dermed risikerte òg kp 2 og kp 4 å bli omringa, så begge desse kompania trakk seg derfor attende etter den gamle kongevegen til området kring Trøståker. | ||
Bataljonssjefen planla så ei reorganisering av styrken og sendte ut ordre med ordonnansar. Kommandoplassen og bombekastarane vart flytt ca 3 km lenger nord til [[Elstad (Ringebu)|Elstad]], forbi den berglendte [[Elstadkleiva]], det det vart klargjort for sprenging. Men ordrane kom ikkje fram til avdelingane. Kp 1 held fram nordover langs riksvegen, kp 2 trekte seg nordover langs den øvre bygdevegen medan kp 4 vart trekt attende til Elstad. Sjefen for kp 4, kaptein Hroar Hovden, gjekk seg inn i ei tysk avdeling og vart teken til fange. | Bataljonssjefen planla så ei reorganisering av styrken og sendte ut ordre med ordonnansar. Kommandoplassen og bombekastarane vart flytt ca 3 km lenger nord til [[Elstad (Ringebu)|Elstad]], forbi den berglendte [[Elstadkleiva]], det det vart klargjort for sprenging. Men ordrane kom ikkje fram til avdelingane. Kp 1 held fram nordover langs riksvegen, kp 2 trekte seg nordover langs den øvre bygdevegen medan kp 4 vart trekt attende til Elstad. Sjefen for kp 4, kaptein Hroar Hovden, gjekk seg inn i ei tysk avdeling og vart teken til fange. | ||
| Linje 143: | Linje 141: | ||
====Strid ved Elstadkleiva, strid ved Kvam og tilbaketrekking==== | ====Strid ved Elstadkleiva, strid ved Kvam og tilbaketrekking==== | ||
Om formiddagen onsdag vart fjellsprenginga ved Elstadkleiva utført, etter at kp 1 og kp 4 var passert. Kp 1 vart så sendt vidare nordover, medan kp 3 og kp 4 skulle gå i stilling og dekke sprengingstaden. Alle andre avdelingar under kommando av major Torkildsen var på dette tidspunktet trekt attende, så bn I var åleine i kampområdet. | Om formiddagen onsdag vart fjellsprenginga ved Elstadkleiva utført, etter at kp 1 og kp 4 var passert. Kp 1 vart så sendt vidare nordover, medan kp 3 og kp 4 skulle gå i stilling og dekke sprengingstaden. Alle andre avdelingar under kommando av major Torkildsen var på dette tidspunktet trekt attende, så bn I var åleine i kampområdet. | ||
[[Fil:Bru-Brandstadelva.JPG|miniatyr|Brua over Brandstadelva, som kp 4 forsvarte i 1940. Foto: [[Bruker:Arnfinn Kjelland|Arnfinn Kjelland]]]] | |||
Saman med kp 3 vart dei tre mitraljøsetroppane i kp 4 gruppert nord for Elstadkleiva. Den eine mitraljøsetroppen gjekk i stilling oppe ved bygdevegen, ved den smale brua over Svartåa der dei bygde sperring. Ein tysk styrke som eigentleg skulle angripe kp 2 heldt fram langs bygdevegen, men vart stoppa i mange timar ved brua. Denne troppen kunne òg gje flankerande dekningseld til dei avdelingane som forsvarte riksvegen. Men da tyskarane klarte å passere Elstadkleiva vart òg denne troppen avskore og laut trekkje seg til fjells under kraftig tysk eld. | Saman med kp 3 vart dei tre mitraljøsetroppane i kp 4 gruppert nord for Elstadkleiva. Den eine mitraljøsetroppen gjekk i stilling oppe ved bygdevegen, ved den smale brua over Brandstadelva (feilplassert av Andreas Hauge som Svartåa)<ref>Facebook-innlegg Norsk militærehistorisk forening 9.8.2021: https://www.facebook.com/groups/243840341664</ref> der dei bygde sperring. Ein tysk styrke som eigentleg skulle angripe kp 2 heldt fram langs bygdevegen, men vart stoppa i mange timar ved brua. Denne troppen kunne òg gje flankerande dekningseld til dei avdelingane som forsvarte riksvegen. Men da tyskarane klarte å passere Elstadkleiva vart òg denne troppen avskore og laut trekkje seg til fjells under kraftig tysk eld. | ||
Styrken ved riksvegen vart òg sterkt pressa, og begge dei to mitraljøsetroppane måtte trekke seg opp i fjellet der dei gjekk i oppløysing som stridande avdelingar. Kp 3 klarte å trekkje seg attende nede i dalen. Bataljonen mista altså kp 2 og kp 4 denne dagen (24. april), men berre ein fenrik vart lettare såra ved Elstadkleiva. | Styrken ved riksvegen vart òg sterkt pressa, og begge dei to mitraljøsetroppane måtte trekke seg opp i fjellet der dei gjekk i oppløysing som stridande avdelingar. Kp 3 klarte å trekkje seg attende nede i dalen. Bataljonen mista altså kp 2 og kp 4 denne dagen (24. april), men berre ein fenrik vart lettare såra ved Elstadkleiva. | ||
| Linje 151: | Linje 149: | ||
===Bn II (Navelsaker) i forsvarskamp ved Vinstra natt til 25. april=== | ===Bn II (Navelsaker) i forsvarskamp ved Vinstra natt til 25. april=== | ||
{{thumb|Skisse kp8 IR11 Vinstra1940.JPG|Skisse over utgrupperinga av bn II om kvelden 24. april}} | |||
Etter at den tyske fallskjermstyrken var nedkjempa fredag 19. april vart bn II liggjande ved Dombås med vaktoppdrag langs kommunikasjonslinene. Etter kvart auka dei tyske bombeangrepa kraftig, særleg på jernbanebruer og -stasjonar. Det kom stadig meldingar om fallskjermstyrkar i fjellområda, som bn måtte sende ut patruljar for å sjekke. | Etter at den tyske fallskjermstyrken var nedkjempa fredag 19. april vart bn II liggjande ved Dombås med vaktoppdrag langs kommunikasjonslinene. Etter kvart auka dei tyske bombeangrepa kraftig, særleg på jernbanebruer og -stasjonar. Det kom stadig meldingar om fallskjermstyrkar i fjellområda, som bn måtte sende ut patruljar for å sjekke. | ||
Onsdagen 23. seint om kvelden fekk bn II så ordre om å laste opp på tog for transport til [[Kvam (Nord-Fron|Kvam]]. Bn skulle der underleggast 2. divisjon på same måte som bn I dagen før. Troppane kom til Kvam stasjon ca kl 0430 24. april og marsjerte så sørover mot [[ | Onsdagen 23. seint om kvelden fekk bn II så ordre om å laste opp på tog for transport til [[Kvam (Nord-Fron|Kvam]]. Bn skulle der underleggast 2. divisjon på same måte som bn I dagen før. Troppane kom til Kvam stasjon ca kl 0430 24. april og marsjerte så sørover mot [[Vinstra]]. Her opplevde soldatane frå bn II å møte sterkt utmatta og uorganiserte soldatar på retrett (eller rettar på flukt) nordover etter nederlaget ved [[Tretten]] dagen før, noko som verka sterkt demoraliserande. | ||
Knapt 2 km nord for brua ved Vinstra, ved gardane Fossen og Ure, hadde ingeniørstyrkar og lokalbefolkninga<ref>Ringdal, N. N. 1949: Ei bygd opplever krigen. Kvam i Gudbrandsdalen s. 31ff.</ref> bygd ut stillingar for å halde tyskarane ei tid medan nye engelske styrkar førebudde ei hovudstilling som skulle halde ved Kvam. Bn II rykte inn i desse stillingane, men fann at det var betre å etablere den fremste lina noko lenger fram ved Øygardane ca 1 km nord for brua. | Knapt 2 km nord for brua ved Vinstra, ved gardane Fossen og Ure, hadde ingeniørstyrkar og lokalbefolkninga<ref>Ringdal, N. N. 1949: Ei bygd opplever krigen. Kvam i Gudbrandsdalen s. 31ff.</ref> bygd ut stillingar for å halde tyskarane ei tid medan nye engelske styrkar førebudde ei hovudstilling som skulle halde ved Kvam. Bn II rykte inn i desse stillingane, men fann at det var betre å etablere den fremste lina noko lenger fram ved Øygardane ca 1 km nord for brua. | ||
| Linje 165: | Linje 162: | ||
* Bn oppretta kommandoplass ved Vika mellom hovudstyrken og reserven. | * Bn oppretta kommandoplass ved Vika mellom hovudstyrken og reserven. | ||
På dette tidspunktet var det 54 befal og ca 660 | På dette tidspunktet var det 54 befal og ca 660 [[korporal]]ar og menige att i bn, etter at nokre var sendt heim etter nervesamanbrot. Avdelingane gjekk i stillingane og starta utbetringsarbeid, m.a. førebuing av vegsperringar framafor hovudstillinga. | ||
====Tysk gjennombrot==== | ====Tysk gjennombrot==== | ||
| Linje 224: | Linje 221: | ||
====Kampane ved Nåverdalen - 27.-28. april==== | ====Kampane ved Nåverdalen - 27.-28. april==== | ||
{{thumb|13509 Minnestein Naavaardalen.jpg|Minnestein over kampane.|Olve Utne}} | |||
Gruppesjefen disponerte natt til 27. april kp 2 (Telle) med mitr. troppen (Sørli) til å halde hovudforsvarsstilliga i dalen like nordvest for Nåva. Andre einingar skulle sikre flankane, og kp 1 vart halde i reserve ved Innset. Ei gruppe på ca 14 mann frå ei anna avdeling supplerte einingane frå IR 11. | Gruppesjefen disponerte natt til 27. april kp 2 (Telle) med mitr. troppen (Sørli) til å halde hovudforsvarsstilliga i dalen like nordvest for Nåva. Andre einingar skulle sikre flankane, og kp 1 vart halde i reserve ved Innset. Ei gruppe på ca 14 mann frå ei anna avdeling supplerte einingane frå IR 11. | ||
| Linje 242: | Linje 239: | ||
===Retrett og demobilisering 25. april - 2. mai=== | ===Retrett og demobilisering 25. april - 2. mai=== | ||
{{thumb|Bauta bombing jerbanen Lesjaverk1940 tekst.jpg|Minneplate etter bombing under tilbaketrekkinga.|Arnfinn Kjelland}} | |||
{{thumb|Bombekrater1940KongevegenLesjaverk.jpg|Bombekratera frå tilbaketrekkinga er framleis godt synlege ved Lesjaverk|Arnfinn Kjelland}} | |||
Einingane i bn I kom ikkje i kamp etter dei trakk seg attende frå Ringebu til vegbrua i Rosten og Brennhaug 25. april. Om kvelden neste dag vart bn lasta opp på tog og sendt mot Bjorli. Pga. frykt for flyangrep lasta dei av på Lesjaverk og unngjekk på den måten angrepet. | Einingane i bn I kom ikkje i kamp etter dei trakk seg attende frå Ringebu til vegbrua i Rosten og Brennhaug 25. april. Om kvelden neste dag vart bn lasta opp på tog og sendt mot Bjorli. Pga. frykt for flyangrep lasta dei av på Lesjaverk og unngjekk på den måten angrepet. | ||
Etter samanbrotet til bn I ved Vinstrastillinga vart som nemnt storparten av bn samla att ved Otta 25. april. HOK | Etter samanbrotet til bn I ved Vinstrastillinga vart som nemnt storparten av bn samla att ved Otta 25. april. HOK beordr bn til å flytte til Brennhaug same dag og deretter med tog til Bjølverud på Lesjskogen natt til 27. april. | ||
Her vart det som var att av bn I og II liggjande til om kvelden 29. april, da dei vart transporterte ned Romsdalen. Dagen etter vart dei to bataljonane slegne samen under kaptein Juel og båttransporterte til [[Tresfjorden]] der dei gjekk i kvarter på [[Vestnes]] og i [[Vikebukt]]. Dagen etter, 1. mai, gav sjefen for 2. divisjon bataljonen ordre om å demobilisere. | Her vart det som var att av bn I og II liggjande til om kvelden 29. april, da dei vart transporterte ned Romsdalen. Dagen etter vart dei to bataljonane slegne samen under kaptein Juel og båttransporterte til [[Tresfjorden]] der dei gjekk i kvarter på [[Vestnes]] og i [[Vikebukt]]. Dagen etter, 1. mai, gav sjefen for 2. divisjon bataljonen ordre om å demobilisere. | ||
| Linje 256: | Linje 253: | ||
*Bull, Arne Marensius 2002: ''Oppland regiment 1657-2002''. Elanders Publishing AS. | *Bull, Arne Marensius 2002: ''Oppland regiment 1657-2002''. Elanders Publishing AS. | ||
*Jensen, Jørgen 1956: ''Krigen i Norge 1940. Operasjonene i Sør-Trøndelag og nordre del av Hedmark fylke''. Utgitt ved den krigshistoriske avdeling. Gyldendal Norsk Forlag. | *Jensen, Jørgen 1956: ''Krigen i Norge 1940. Operasjonene i Sør-Trøndelag og nordre del av Hedmark fylke''. Utgitt ved den krigshistoriske avdeling. Gyldendal Norsk Forlag. | ||
*Munthe-Kaas, O. 1955: ''Krigen i Norge 1940. Bind II. Operasjonene gjennom Romerike-Hedemarken-Gudbrandsdalen-Romsdalen''. Utgitt ved den krigshistoriske avdeling. Gyldendal Norsk Forlag. {{Nb.no|NBN:no-nb_digibok_2016090248003}} | |||
*Munthe-Kaas, O. 1955: ''Krigen i Norge 1940. Operasjonene gjennom Romerike-Hedemarken-Gudbrandsdalen-Romsdalen'' | |||
*''Rapport fra Møre infanteriregiment nr 11. Krigen i Romsdal og Nordre Gudbrandsdal i tiden 11/4 - 2/5 1940''. Udatert stensilert kopi ved biblioteket Høgskulen i Volda, men den ser ut til å vere identisk med ein rapport dat. 13. februar 1941 i Riksarkivet: FKH Andre utskilte arkivdeler – Krigen i Norge 1940-1945 Hæren / II-C-11-512 – 5. Divisjon / Arkivenhet: RA/RAFA-2017/Y/Yb/L0113. Den udaterte kopien er truleg laga til 50-årsmarkeringa av operasjonane i 1990 (i følgje Ola Norang i ''Frå Hjørundfjord. Årsskrift frå Hjørundfjord sogelag'' 1990 s. 80 fekk veteranane utlevert ein slik rapport på Setnesmoen 11. april 1990). | *''Rapport fra Møre infanteriregiment nr 11. Krigen i Romsdal og Nordre Gudbrandsdal i tiden 11/4 - 2/5 1940''. Udatert stensilert kopi ved biblioteket Høgskulen i Volda, men den ser ut til å vere identisk med ein rapport dat. 13. februar 1941 i Riksarkivet: FKH Andre utskilte arkivdeler – Krigen i Norge 1940-1945 Hæren / II-C-11-512 – 5. Divisjon / Arkivenhet: RA/RAFA-2017/Y/Yb/L0113. Den udaterte kopien er truleg laga til 50-årsmarkeringa av operasjonane i 1990 (i følgje Ola Norang i ''Frå Hjørundfjord. Årsskrift frå Hjørundfjord sogelag'' 1990 s. 80 fekk veteranane utlevert ein slik rapport på Setnesmoen 11. april 1990). | ||
*Årflot, Odd 1985: ''Soldat, april 1940''. Det Norske Samlaget. | *Årflot, Odd 1985: ''Soldat, april 1940''. Det Norske Samlaget. {{Nb.no|NBN:no-nb_digibok_2007071200030}} | ||
==Referanser== | ==Referanser== | ||
<references /> | |||
{{ | {{F1}} | ||
[[Kategori:Andre verdenskrig]] | |||
[[Kategori:Hæren]] | [[Kategori:Hæren]] | ||
[[Kategori:Møre og Romsdal fylke]] | [[Kategori:Møre og Romsdal fylke]] | ||
{{nn}} | |||