lokalhistoriewiki.no

Mjølver (Jostedalen): Forskjell mellom sideversjoner

Side Samtale

Mjølver (Jostedalen) (vis kilde)

Sideversjonen fra 4. mar. 2024 kl. 14:52

209 byte fjernet ,  4 mars
m
Robot: Endrer mal: Thumb høyre
mIngen redigeringsforklaring
m (Robot: Endrer mal: Thumb høyre)
 
(10 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
{{Infoboks gard (nynorsk)
{{Infoboks gard
| målform      = nn
| bgfarge      =  
| bgfarge      =  
| navn          = Mjølver
| navn          = Mjølver
| bilde        = Mjølver-Rekstad-1899.jpg
| bilde        = Mjølver-Rekstad-1899.jpg
| bildestr      =  
| bildestr      =  
| bildetekst    = Mjølvergrendi med dei to Nigard-bruka nærast. Foto: J.B. Rekstad, 1899
| bildetekst    = Mjølvergrendi med dei to Nigard-bruka nærast. {{byline|J.B. Rekstad|1899}}
| altnavn      = Mjelvær, Milvir
| altnavn      = Mjelvær, Milvir
| førstnevnt    = 1596
| førstnevnt    = 1596
| ryddet        =  
| ryddet        =  
| sted          = Jostedalen
| sted          = [[Jostedalen]]
| kommune      = Luster
| sokn          = [[Jostedalen sokn|Jostedalen]]
| fylke        = Sogn og Fjordane
| kommune      = [[Luster kommune|Luster]]
| fylke        = [[Vestland fylke|Vestland]]
| gnr          = 202
| gnr          = 202
| bnr          =  
| bnr          =  
Linje 19: Linje 21:
| postnr        =  
| postnr        =  
}}
}}
 
{{Thumb|Mjølver frå nord.JPG|Mjølvergrendi sett frå Krokåsen mot sør. Mjølver-bruket til høgre.|[[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]] (2010)}}
{{thumb høyre|Mjølver frå nord.JPG|Mjølvergrendi sett frå Krokåsen mot sør. Mjølver-bruket til høgre.|[[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]] (2010)}}
{{Thumb|Mjølvergrendi.JPG|Mjølvergrendi mot nord, sett frå [[Breheimsenteret]].|[[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]] (2010)}}
 
{{thumb høyre|Mjølvergrendi.JPG|Mjølvergrendi mot nord, sett frå [[Breheimsenteret]].|[[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]] (2010)}}
 
 
<onlyinclude><includeonly>{{thumb|Mjølvergrendi.JPG|Mjølvergrendi frå sør, ved Breheimsenteret.}}</includeonly>
<onlyinclude><includeonly>{{thumb|Mjølvergrendi.JPG|Mjølvergrendi frå sør, ved Breheimsenteret.}}</includeonly>
'''[[Mjølver (Jostedalen)|Mjølver]]''' (Luster, gnr. 202) er ein [[matrikkelgard]] og ei grend ('''Mjølvergrendi''') i [[Jostedal|Jostedalen]], [[Luster kommune]]. Grenda ligg på vestsida av Jostedøla og grensar i sør mot området på [[Gjerde (Jostedalen)|Gjerde]] som ligg under matrikkelgardane i [[Krundalen]], og i nord mot garden [[Li (Jostedalen)|Li]]. </onlyinclude>
'''[[Mjølver (Jostedalen)|Mjølver]]''' (Luster, gnr. 202) er ein [[matrikkelgard]] og ei grend ('''Mjølvergrendi''') i [[Jostedal|Jostedalen]], [[Luster kommune]]. Grenda ligg på vestsida av Jostedøla og grensar i sør mot området på [[Gjerde (Jostedalen)|Gjerde]] som ligg under matrikkelgardane i [[Krundalen]], og i nord mot garden [[Li (Jostedalen)|Li]].  


<onlyinclude>Mjølver har gjeve namn til [[Mjølverdalen]] og til [[Mjølverdalen skule]]. </onlyinclude>
Mjølver har gjeve namn til [[Mjølverdalen]] og til [[Mjølverdalen skule]]. </onlyinclude>


<onlyinclude>I somme versjonar av segna om [[Jostedalsrypa]], vert det hevda at ho kom frå garden [[Bjørkehaugen (Jostedalen)|Bjørkehaugen]]. </onlyinclude>
I somme versjonar av segna om [[Jostedalsrypa]], vert det hevda at ho kom frå garden [[Bjørkehaugen (Jostedalen)|Bjørkehaugen]]. </onlyinclude>


<onlyinclude>I vest ligg [[Nigardsbreen]] som fram mot 1750 valda ein større naturkatastrofe for dei tre opphavlege Mjølver-bruka. [[Nigard (Jostedalen)|Nigard]] vart i 1742 heilt stroken av matrikkelen og [[Bjørkehaugen (Jostedalen)|Bjørkehaugen]] fekk skylda kraftig sett ned. Berre [[Mjølver (Jostedalen)|Mjølver]] var nokolunde uskadd.</onlyinclude>
I vest ligg [[Nigardsbreen]] som fram mot 1750 valda ein større naturkatastrofe for dei tre opphavlege Mjølver-bruka. [[Nigard (Jostedalen)|Nigard]] vart i 1742 heilt stroken av matrikkelen og [[Bjørkehaugen (Jostedalen)|Bjørkehaugen]] fekk skylda kraftig sett ned. Berre [[Mjølver (Jostedalen)|Mjølver]] var nokolunde uskadd.</onlyinclude>


==Ein bra gard==
==Ein bra gard==
<onlyinclude>På den fyrste skattelista etter øydetida (1596) er det to brukarar i ''Mieluer'', ''Las'' og ''Anders'', som kvar betalte 18 merker smør og eit halvt pund ost til presten. I skattelistene frå 1596, 1600 og 1603 er det nemnt to brukarar.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=117 Presteskatten 1596], [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2076 Jordeboka 1600] og [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2095 Pengeskatten 1603] (Jostedal historielag)</ref> Den neste bevarte skattelista frå 1611 har tre brukarar.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2106 Jordeboka 1611] (Jostedal historielag)</ref>  
På den fyrste skattelista etter øydetida (1596) er det to brukarar i ''Mieluer'', ''Las'' og ''Anders'', som kvar betalte 18 merker smør og eit halvt pund ost til presten. I skattelistene frå 1596, 1600 og 1603 er det nemnt to brukarar.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=117 Presteskatten 1596], [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2076 Jordeboka 1600] og [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2095 Pengeskatten 1603] (Jostedal historielag)</ref> Den neste bevarte skattelista frå 1611 har tre brukarar.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2106 Jordeboka 1611] (Jostedal historielag)</ref>  


Listene over leidangsskatten frå 1617 til 1640-åra nemner fire brukarar i Mjølver mange år, og listene over pengeskatten på same tida fortel at det mange år var tre bønder og ein øydegardsmann/husmann. Men berre tre bruk i Mjølver betalte leiglendingsskatt frå jostedalsbøndene byrja med det i 1627/28, og matriklane frå 1647, 1666 og 1723 (utkast) hadde tre bruk.</onlyinclude>
Listene over leidangsskatten frå 1617 til 1640-åra nemner fire brukarar i Mjølver mange år, og listene over pengeskatten på same tida fortel at det mange år var tre bønder og ein øydegardsmann/husmann. Men berre tre bruk i Mjølver betalte leiglendingsskatt frå jostedalsbøndene byrja med det i 1627/28, og matriklane frå 1647, 1666 og 1723 (utkast) hadde tre bruk.


<onlyinclude>Skattelistene tidleg på 1600-talet vitnar om at Mjølver var den største garden i heile dalen når ein reknar dei tre bruka i lag. Frå 1627/28 til 1642 hadde Mjølver ei samla smørskyld på 4 laupar og 12 merker. Nigardsbredalen må såleis ha vore frodig beite- og slåttemark før [[Nigardsbreen]] skaut seg fram utover 16- og 1700-talet. </onlyinclude>  
<onlyinclude>Skattelistene tidleg på 1600-talet vitnar om at Mjølver var den største garden i heile dalen når ein reknar dei tre bruka i lag. Frå 1627/28 til 1642 hadde Mjølver ei samla smørskyld på 4 laupar og 12 merker. Nigardsbredalen må såleis ha vore frodig beite- og [[slåttemark]] før [[Nigardsbreen]] skaut seg fram utover 16- og 1700-talet. </onlyinclude>  


Det samla skyldtalet vart så nedsett i fleire omgangar til det i matrikkelen frå 1666 vart liggjande på 2 laupar smør.
Det samla skyldtalet vart så nedsett i fleire omgangar til det i matrikkelen frå 1666 vart liggjande på 2 laupar smør.
Linje 98: Linje 96:


==Flytting av stølar?==
==Flytting av stølar?==
{{thumb høyre|Nigardsbreen og Tråi.jpg|Vårstølen Tråi i framgrunnen, Nigardsbreen bak. Foto: Knud Knudsen (1896)}}
{{Thumb|Nigardsbreen og Tråi.jpg|Vårstølen Tråi i framgrunnen, Nigardsbreen bak. Foto: Knud Knudsen (1896)}}


Bruka under Mjølver og dei tilgrensande gardane [[Li (Jostedalen)|Li]] på vestsida og [[Elvekrok (Jostedalen)|Elvekrok]] på austsida av Jostedøla har både vårstølar og fjellstølar på ulike stader. Bruka og stølane kan delast i to grupper.  
Bruka under Mjølver og dei tilgrensande gardane [[Li (Jostedalen)|Li]] på vestsida og [[Elvekrok (Jostedalen)|Elvekrok]] på austsida av Jostedøla har både vårstølar og fjellstølar på ulike stader. Bruka og stølane kan delast i to grupper.  
Linje 124: Linje 122:


==Kjelder og litteratur==
==Kjelder og litteratur==
*[http://digitalarkivet.no/cgi-win/webcens.exe?slag=visbase&sidenr=33&filnamn=f18011427&gardpostnr=16#nedre «Miælver»] i folketeljinga 1801 (Digitalarkivet)
*{{folketelling|bf01058399000178|Miælver|1801|Jostedal prestegjeld|nn}}.
*{{folketelling|bf01038262000746|Mjelvær|1865|Jostedal prestegjeld|nn}}.
*{{folketelling|bf01037352000099|Mjelver|1900|Jostedal herred|nn}}.
*{{folketelling|bf01036726000789|Mjelvær|1910|Jostedal herred|nn}}.
*Bohr, Gottfred. (1820). Om Iisbræerne i Justedalen og om Lodalskaabe. I ''Særtrykk av Blandinger, eller Læsning for begge Kjön. Et Hæfteskrift.'' Christiania. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=124 Digital utgåve], Jostedal historielag)
*Bohr, Gottfred. (1820). Om Iisbræerne i Justedalen og om Lodalskaabe. I ''Særtrykk av Blandinger, eller Læsning for begge Kjön. Et Hæfteskrift.'' Christiania. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=124 Digital utgåve], Jostedal historielag)
*Foss, Mathias. (1802). Justedalens kortelige Beskrivelse. I ''Magazin for Danmark og Norges topographiske, oekonomiske og statistiske Beskrivelse'', 2 (nr. 1), 1-44. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=190 Digital utgåve], Jostedal historielag)
*Foss, Mathias. (1802). Justedalens kortelige Beskrivelse. I ''Magazin for Danmark og Norges topographiske, oekonomiske og statistiske Beskrivelse'', 2 (nr. 1), 1-44. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=190 Digital utgåve], Jostedal historielag)
*Laberg, Jon. (1944). Jostedal. Ei stutt utgreiding um bygdi og folket der. I ''Tidsskrift utgitt av Historielaget for Sogn'' (nr. 11), 5-85. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=300 Digital utgåve], Jostedal historielag)
*Laberg, Jon. (1944). Jostedal. Ei stutt utgreiding um bygdi og folket der. I ''Tidsskrift utgitt av Historielaget for Sogn'' (nr. 11), 5-85. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=300 Digital utgåve], Jostedal historielag)
*Øyane, Lars E. (1994). ''Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune.''  (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 592-661. ([http://www.nb.no/utlevering/contentview.jsf?urn=URN:NBN:no-nb_digibok_2008020701034#&struct=DIV624 Digital utgåve, NBdigital])
*{{Øyane 1994}} Side 592-661.
*Øvregard, Kåre. (1999). ''Stølar og stølsliv i Luster kommune.'' Leikanger: Skald.
*Øvregard, Kåre. (1999). ''Stølar og stølsliv i Luster kommune.'' Leikanger: Skald.
*[http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&db=dbcrawler&sql=Key+%3D+%271426202%27&orderby=orderby&appinfogard=Mj%F8lver «Mjølver»], Gardsleksikon, Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane
*[http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&db=dbcrawler&sql=Key+%3D+%271426202%27&orderby=orderby&appinfogard=Mj%F8lver «Mjølver»], Gardsleksikon, Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane


[[Kategori:Jostedalen]]
[[Kategori:Jostedalen]]
[[Kategori:Garder i Luster kommune]]
[[Kategori:Garder]]
{{f1}}
[[Kategori:Luster kommune]]
{{Infoboks gardsbruk
{{f2}}
| navn          = Mjølver
{{nn}}
| gnr          = 202
| bnr          =
| sokn          = Jostedalen
}}


{{Artikkelkoord|61|39|39|N|7|16|44|Ø}}
{{Artikkelkoord|61|39|39|N|7|16|44|Ø}}
Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/278168...2100161»