323 355
redigeringer
m
Teksterstatting – «\* {{kartverket\|([0-9]*)}}» til «»
mIngen redigeringsforklaring |
m (Teksterstatting – «\* {{kartverket\|([0-9]*)}}» til «») |
||
| (4 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
| sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | | sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | ||
| kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | | kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | ||
| fylke = [[ | | fylke = [[Agder fylke|Agder]] | ||
| gnr = 8 | | gnr = 8 | ||
| bnr = 2 | | bnr = 2 | ||
| Linje 21: | Linje 21: | ||
| postnr = | | postnr = | ||
}} | }} | ||
<onlyinclude>{{thumb|Dysje 7.jpg|Dette biletet er teke i Sandbekksosen i Bossvatn. Sandbekk er ein støyl på sørsida av vatnet som høyrde til Neire Dysje. Mannen på land er Juel Lund. I båten sit Thina Lund (som seinare gifte seg med Ånund Brotteli), Søren Lund og Ragna Abrahamson - kona til August Abrahamson som tok biletet. Dette var truleg ein gong i den tida då Søren Lund åtte Brotteli, dvs. mellom 1903 og 1907. Frå Setesdalsmuseet.}} | |||
'''[[Neire Dysje (Bykle gnr 8/2)|Neire Dysje]]''' var ein av [[Dysje (Bykle gnr 8)|Dysjegardane]] i [[Bykle kommune]]. Som det går fram av bolken om [[Dysje (Bykle gnr 8)|den udela garden]], vart dette bruket utskilt i 1815. I og for seg kunne ein godt tenkt seg at det hadde vore [[husmann]]splass tidlegare, men me har ikkje sett noko som peikar i den lei. | '''[[Neire Dysje (Bykle gnr 8/2)|Neire Dysje]]''' var ein av [[Dysje (Bykle gnr 8)|Dysjegardane]] i [[Bykle kommune]]. Som det går fram av bolken om [[Dysje (Bykle gnr 8)|den udela garden]], vart dette bruket utskilt i 1815. I og for seg kunne ein godt tenkt seg at det hadde vore [[husmann]]splass tidlegare, men me har ikkje sett noko som peikar i den lei. | ||
I den gamle gards og ættesoga (89) les me at «Åvold Jonsson kjøpte garden av Mikkelsen Bratteland» og at det «ser ut som om Mikkel Olsen Bratteland fekk garden etter Ole Tallaksen Dysje, eller borna hans». Dette er iallfall delvis gale, ettersom Olav Tallaksson aldri hadde noko gardsbruk å selje, han var busete hjå broren. Når det gjeld Mikkel Bratteland, har me ikkje sett at han heller åtte noko i Dysje, men for den skuld kan han kanskje ha gjort det ei tid. Det me veit heilt sikkert er at Åvold fekk skøyte på bruket hjå Åsmund Sørensson. Dette var i 1815, i 1819 vart det halde delingsforretning og skyldsetjing, og overdragingsdokument vart tinglyst i 1820. | I den gamle gards og ættesoga (89) les me at «Åvold Jonsson kjøpte garden av Mikkelsen Bratteland» og at det «ser ut som om Mikkel Olsen Bratteland fekk garden etter Ole Tallaksen Dysje, eller borna hans». Dette er iallfall delvis gale, ettersom Olav Tallaksson aldri hadde noko gardsbruk å selje, han var busete hjå broren. Når det gjeld Mikkel Bratteland, har me ikkje sett at han heller åtte noko i Dysje, men for den skuld kan han kanskje ha gjort det ei tid. Det me veit heilt sikkert er at Åvold fekk skøyte på bruket hjå Åsmund Sørensson. Dette var i 1815, i 1819 vart det halde delingsforretning og skyldsetjing, og overdragingsdokument vart tinglyst i 1820. | ||
Åvold Jonsson var frå [[Vatnedalen (Bykle gnr 6)|Vatnedalen]], og son åt Jon Åvoldsson Nesland og kona, Tore Bjørgulvsdotter, fødd Breive. Åvold åtte [[Ryningen (Bykle gnr 11/4)|Ryningen]] nokre år, men selde det bruket til Salmund Snæresson Ryningen i 1797. I 1800 kaupte han [[Attistog (Bykle gnr 15/1)|Attistog Gjerden]] hjå Bjørgulv Åsmundsson, og etter at han gifte seg i 1805 budde han og huslyden hans der. Ettersom det var der alle borna vart fødde, har me valt å plassere hovudomtalen av denne huslyden i Attistog-bolken. | Åvold Jonsson var frå [[Vatnedalen (Bykle gnr 6)|Vatnedalen]], og son åt Jon Åvoldsson Nesland og kona, Tore Bjørgulvsdotter, fødd Breive. Åvold åtte [[Ryningen (Bykle gnr 11/4)|Ryningen]] nokre år, men selde det bruket til Salmund Snæresson Ryningen i 1797. I 1800 kaupte han [[Attistog (Bykle gnr 15/1)|Attistog Gjerden]] hjå Bjørgulv Åsmundsson, og etter at han gifte seg i 1805 budde han og huslyden hans der.</onlyinclude> Ettersom det var der alle borna vart fødde, har me valt å plassere hovudomtalen av denne huslyden i Attistog-bolken. | ||
Etter at Tarjei Oddsson tok Attistog på odel i 1815, kaupte Åvold bruket her i staden. Han fekk eit år på seg til å flytje, men rakk aldri å gjera det, ettersom han døydde i oktober 1816, nokre dagar fyre den fastsette flytjedatoen. Ved dødsfallet vart Åvold oppskriven som «[[leilending]]» i Attistog Gjerden, etterdi Tarjei Oddsson hadde overteke eigedomsretten der. Kona og borna åt Åvold flutte åt Dysje våren 1817, og budde her frametter. | Etter at Tarjei Oddsson tok Attistog på odel i 1815, kaupte Åvold bruket her i staden. Han fekk eit år på seg til å flytje, men rakk aldri å gjera det, ettersom han døydde i oktober 1816, nokre dagar fyre den fastsette flytjedatoen. Ved dødsfallet vart Åvold oppskriven som «[[leilending]]» i Attistog Gjerden, etterdi Tarjei Oddsson hadde overteke eigedomsretten der. Kona og borna åt Åvold flutte åt Dysje våren 1817, og budde her frametter. | ||
| Linje 69: | Linje 70: | ||
:* Dødfødd gut, 1856 | :* Dødfødd gut, 1856 | ||
:* Dødfødd jente, 1860 | :* Dødfødd jente, 1860 | ||
{{thumb|Dysje 8.jpg|Jordeplekvern var ein reiskap dei hadde på dei fleste gardar, og endå finst det att mange av dei. Dei er alle frå 1800-talet. Kverna me har bilete av her var av den vanlegaste modellen. Ho kjem frå Myri Holen og står framleis i Holsloptet, men det var større trong for biletet på denne staden. Det kjem frå Setesdalsmuseet, og museets registreringsnummer på kverna er KB077. Desse kvernene er til å mala koka jordeple på, og ein kunne lure på kva dei skulle med alle desse opmalne, koka jordepla. Svaret er at dei primært vart nytta til baking. Når dei fyrst hadde skaffa seg kvern, mol dei vel også til graut, men grautjordepla var det godt nok å stampe. Men dei som skulle i lefse eller braud laut vera finmalne, og ha jamn konsistens, og då var kverna ein stor fyremon. Nokre hadde også særskilde kverner til rårasping av jordepla, som var i bruk når dei skulle brukast til bryggjing, eller til å laga potetmjøl, men dette var ein heilt annan type kvern. Inni ei høveleg kasse var montert ei trehjul med rivjern ikring og sveiv i navet. Kassa sto på ein bukk, og under denne plasserte ein eit kjerald til å samle opp jordepleraspet. Desse kvernene var langt sjeldnare, og idag er det få såvorne å finne.}} | |||
Vetle, fyrste mannen åt Anne, kom frå [[Ljosådalen]]. Peder Vetlesson Mæland og kona, Ingebjørg Bjørnsdotter, fødd Ljosådalen, var foreldra hans. Han vart midsumars 1846 funnen | Vetle, fyrste mannen åt Anne, kom frå [[Ljosådalen]]. Peder Vetlesson Mæland og kona, Ingebjørg Bjørnsdotter, fødd Ljosådalen, var foreldra hans. Han vart midsumars 1846 funnen | ||
død på heia, står det i kyrkjeboka, men nokon spesifikk dødsårsak er ikkje nemnd. Ved dødsfallet hadde han berre vore gift i vel 2 år. | død på heia, står det i kyrkjeboka, men nokon spesifikk dødsårsak er ikkje nemnd. Ved dødsfallet hadde han berre vore gift i vel 2 år. | ||
| Linje 103: | Linje 105: | ||
Ingen av desse folka vart gamle. Fyrst var det Andres som døydde, det var i 1905. Etter dette vart Åse Auversdotter, enka, og Borghild, dottera, buande. «Der eg er, der skal Åse vere, og der Åse er, der skal eg vere», hermer dei etter Borghild. Såleis gjekk det, for den 6. august 1910 drukna dei båe. Forteljinga om denne dramatiske hendinga har sidan livt i folkeminnet. Her gjev me henne att etter det Folke Nesland har fortalt: | Ingen av desse folka vart gamle. Fyrst var det Andres som døydde, det var i 1905. Etter dette vart Åse Auversdotter, enka, og Borghild, dottera, buande. «Der eg er, der skal Åse vere, og der Åse er, der skal eg vere», hermer dei etter Borghild. Såleis gjekk det, for den 6. august 1910 drukna dei båe. Forteljinga om denne dramatiske hendinga har sidan livt i folkeminnet. Her gjev me henne att etter det Folke Nesland har fortalt: | ||
{{thumb|Dysje 9.jpg|Åse og Borghild med kyrne sine på Sandbekkstøylen. Teikning Tove Krogh 2005.}} | |||
{{sitat|Dei var på støylen Sandbekk på sørsida av Bosvatn med to kyr. Desse var dei meinte på å frakte heim over Dysjesundet på ein stokkepråm (flote), men karane som var til stades på Sandbekk ville ikkje vera med på dette, det var altfor hard vind til slik ferdsle, meinte dei, og rodde fyre over vatnet utan kyrne. Åse og Borghild vart att, og skulle passe dyra til veret besna, men i kveldinga hadde dei likevel lagt utpå med dei to kyrne på floten. Om morgonen fann dei kyrne på eit svaberg ved Småvikane. Det vart sokna etter dei to omkomne, men dei fanst aldri att. Det vart sett opp ein jarnkross til minne om ulukka på Sundsnes ved Småvikane, men denne er nå borte.}} | {{sitat|Dei var på støylen Sandbekk på sørsida av Bosvatn med to kyr. Desse var dei meinte på å frakte heim over Dysjesundet på ein stokkepråm (flote), men karane som var til stades på Sandbekk ville ikkje vera med på dette, det var altfor hard vind til slik ferdsle, meinte dei, og rodde fyre over vatnet utan kyrne. Åse og Borghild vart att, og skulle passe dyra til veret besna, men i kveldinga hadde dei likevel lagt utpå med dei to kyrne på floten. Om morgonen fann dei kyrne på eit svaberg ved Småvikane. Det vart sokna etter dei to omkomne, men dei fanst aldri att. Det vart sett opp ein jarnkross til minne om ulukka på Sundsnes ved Småvikane, men denne er nå borte.}} | ||
| Linje 111: | Linje 114: | ||
==Eksterne lenkjer== | ==Eksterne lenkjer== | ||
{{Byklesoga}} | |||
{{Byklesoga|[[Evre Dysje (Bykle gnr 8/1)|Evre Dysje]]|[[Bratteland (Bykle gnr 9)|Bratteland]]}} | |||
[[Kategori:Garder]] | [[Kategori:Garder]] | ||
[[Kategori:Bykle kommune]] | [[Kategori:Bykle kommune]] | ||
{{artikkelkoord|59.31569|N|7.09698|Ø}} | {{artikkelkoord|59.31569|N|7.09698|Ø}} | ||
{{F1}} | |||
{{nn}} | |||