Nikolai Astrup (1880–1928): Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Nikolai Astrup av Henrik Lund 1900.jpg|Nikolai Astrup|maler=Henrik Lund}}</onlyinclude>

[[image:Nikolai Astrup-Soleienatt.jpg|thumb|''Soleienatt'' av Nikolai Astrup.]]

<onlyinclude>'''[[Nikolai Astrup]]''' ([[1880]]&ndash;[[1928]]) er rekna som ein av dei største norske [[kunstnar]]ane frå tidleg [[1900-talet|1900-tal]]. </onlyinclude>

 

<onlyinclude>Kunstnaren sette pris på sterke, klare [[farge|fargar]] og skildra oftast natur, hovudsakleg frå heimbygda si i [[Jølster]]. Astrup tilhøyrde den [[nyromantikken|nyromantiske]] rørsla av kunstnarar. Fleire av bileta hans, som vert rekna som [[naivismen|naivistiske]] og [[ekspresjonismen|ekspressive]], er selde for millionsummar i dei store auksjonshusa i [[Europa]]. Medan kunstnaren sjølv var i live gav han dei same bileta vekk i byte mot [[mat]]. </onlyinclude>

 

Han studerte kunst hos [[Harriet Backer]] mellom [[1899]] og [[1901]] og hos [[Christian Krogh]] i [[Paris]] i [[1902]]. I tillegg til måleri er han også kjend for [[tresnitt]]arbeida sine.

Astrup var son til presten [[Christian]] [[Astrup]] og [[Petra]] f. [[Mørch]] [[Lodtz]]. Han vart fødd den [[30. august]] [[1880]] på [[prestegard]]en Kalvåg i [[Bremanger]], men då han var tre år gamal, flytta familien til prestegarden på Ålhus i [[Jølster]], der far hans fekk stillinga som [[sokn]]e[[prest]]. Her har det i seinare tid vorte reist ein bauta over kunstnaren, som er gravlagt saman med kona, [[Engel Astrup]], på [[Ålhus kykjegard]].

Nikolai Astrup studerte ved [[Kathedralskolen i Trondhjem]] der han tok eksamen i [[1897]]. Tilbake i Jølster verka han som lærar for dei yngre syskena og teikna og måla på eiga hand.

Då Astrup valde [[kunstnar]]vegen gjorde han det i opposisjon til faren, som helst såg at sonen skulle studere [[teologi]] og verte prest som han. I [[1899]] reiste han til [[Kristiania]] for å bli elev ved [[Tegneskolen i Kristiania|teikneskolen der]]. I feriane vitja han Jølster og festa mange motiv derfrå til lerretet.

I [[kultur i 1901|1901]] debuterte han som utstillar ved [[Kristiania Kunstforenings Vårutstilling]], med måleri av uthusa på prestegården i Jølster. Same året avslutta han utdanninga si ved skolen til [[Harriet Backer]] og drog på ei studiereise gjennom Europa, til [[Lübeck]], [[Hamburg]], [[Dresden]], [[Berlin]] og [[München]], før han slo seg ned i [[Paris]] som elev av [[Christian Krohg]]. Her blei han påverka av kunstnarar som [[Henri Rousseau]], [[Maurice Denis]], [[Paul Gauguin]] og japanske [[Hokusai]]. Seinare skulle han vitje [[London]], [[Italia]] og [[Algerie]] på ulike kunstnarstipend.

Då Astrup kom heim frå Paris budde han ei stund på prestegarden på Ålhus, men fekk seg i [[1909]] eit bratt, lite tun på Myklebust på sørsida av Jølstravatnet. Då hadde den vonbrotne far hans fleire gongar hindra han i å kjøpe den gamle prestegarden og eit anna tun på Ålhus, der han helst ynskte å bu. Han gifta seg med [[Engel Astrup|Engel Sunde]], som då var 15 år, i [[1907]]. Dottera [[Kari]] blei fødd i [[1911]]. Den vesle familien budde på prestegarden saman med Astrup sine foreldre fram til [[1912]], då dei flytta til det som i dag er kjent som [[Astruptunet]].

Astrup heldt den første [[separatutstilling]]a si i mai [[1905]], i Kristiania. Ho fekk svært gode kritikkar, og «Stabbur i Jølster» blei kjøpt inn av [[Nasjonalgalleriet]]. Året etter deltok han på «Norsk Kunstutstilling» på [[Charlottenborg]] i [[København]] etter å ha blitt spurd av [[Erik Werenskiold]].

[[Astrup]]-namnet stammar frå [[Ribe]] i [[Slesvig]] og vart innført til [[Noreg]] gjennom embetsmannsverket i [[dansketida]]. Nikolai Astrup vitja Astrup Gård i [[1911]] på veg heim frå Berlin, og måla bilete derfrå.

Astrup misbrukte [[alkohol]] store delar av livet. Han hadde hatt [[astma]] heile livet, og døydde den [[21. januar]] [[1928]], berre førtisju år gammal, av [[lungebetennelse]] i [[Førde]].

Rykta seier at då diktaren [[Olav H. Hauge]] ein gong var innlagd på Valen Sjukehus hang måleriet «Vaarnatt i hagen» på veggen på rommet hans. I følgje historia vart han so gripen av det biletet at han skreiv diktet «Til eit Astrupbilete». Diktet er ei prising av naturen og stemninga i bileta til Astrup.

 

== Bakgrunnsstoff ==

*http://www.nikolai-astrup.no/  

{{Q2}}

{{wikipedia|nn|Nikolai Astrup}}

{{wikipedia|no|Nikolai Astrup}}

[[kategori:Jølster]]

[[kategori:Bremanger]]

[[kategori:kunstnere fra Sogn og Fjordane]]

[[kategori:fødsler i 1880]]

[[kategori:dødsfall i 1928]]