Nordstog Dalen (Bykle gnr 6/1): Forskjell mellom sideversjoner

| bgfarge      =  

| navn          = Nordstog Dalen

| altnavn      = Der sø

| førstnevnt    =  

| sokn          = [[Bykle sokn|Bykle]]

| kommune      = [[Bykle kommune|Bykle]]

| gnr          = 6

| bnr          = 1

| postnr        =  

}}

   

   

Som det vil ha gått fram ovanfor reknar me med at den fyrste som budde på bruket her etter at garden vart dela, var Torbjørn Knutsson, men han har me handsama i bolken om den udela garden, så den fyrste me skal sjå nærare på her er den nest eldste av sønene hans. Me set opp fødselsåret hans etter ei oppgåve i eit militærmanntal frå 1718, som elles er siste venda me har funne han nemnd.  

Som ein ser veit me ikkje kven Såve var gift med, og ikkje veit me mykje om han sjølv heller. Men iallfall ser det ut til at han har hatt sitt eige bruk frå ca år 1700. Om han til å byrje med hadde Der sø eller Der hite kan eigentleg vera uvisst nok, men etterdi det var skikken at eldste sonen skulle ha hovudbølet, reknar me sikkert med at han var her på bruket etter at faren døydde. [[Matrikkelen frå 1723]] peikar i same lei.  

I den nemnde kjelda står det vidare at her var «Temmelig god Skov, og slet Seterbol». At det kunne vera dårleg med støyl («Seterbol») til Vatnedalen, er ikkje så lett å skjøne, men iallfall trudde matrikkelkommisjonen det. Vidare var her «Flomquern til Husbehov», men garden var tungdriven og skinnæm, står det. Når det gjeld buskap, hadde Såve hest ilag med Der hite, og sat elles med 5 kyr, 4 sauer og 10 geiter. Sånaden på garden var 6 skjepper bygg.  

I 1731 skreiv Knut kontrakt med trelasthandlaren [[Claus Pedersen Topdahl]] i [[Kristiansand]] om at han skulle få eit visst kvantum tømmer or Vatnedalsskogen, og tok imot forskotsbetaling for dette. Men året etter skreiv han også kontrakt med trelasthandlaren [[Christian Brinch]], om at han sidan skulle ha fyrekaupsrett på alt det som kunne avvirkast av tømmer i Vatnedalsskogen. Dette kunne kanskje tyde på at Knut dreiv og selde skog på ei tid då han endå ikkje hadde nokon eigedomsrett til garden, men det er det vanskeleg å tru at han gjorde. Forklaringa må vel vera at det har gått fyre seg fleire handlar fram og attende, som me ikkje har funne spor etter. Men i 1733 overdrog Knut iallfall ein part av skogen sin til Olav Torleivsson Byklum, som han hadde kaupt garden hjå same året, og litt seinare selde han saman med farbroren Knut Torbjørnsson eit skogstykke til Claus Pedersen Topdahl i Kristiansand «for på 20 Aars tid at uthugge».  

Dermed kan det sjå ut til at same skogen var seld minst to vender, og det var sjølvsagt å be om bråk. Christian Brinck sette sak, og i 1734 fall det dom, der Knut Torbjørnsson, som nå var busett på Hovden, vart sitjande med skulda for fadesen, og pålagt erstatningsansvar både andsynes Brinck og oppsitjarane i Vatnedalen. Men Claus Pedersen var ikkje nøgd med domen, ettersom han meinte at det framleis var lova ut meir tømmerlast enn det som kunne leverast, så i 1735 vart det ny sak. Her er delar av rettsreferatet uleseleg, men iallfall ser me at Knut Torbjørnssson dokumenterte at han for sin del ikkje hadde selt meir enn han åtte. Då måtte ansvaret hamne hjå Knut Såvesson, og fylgja vart at han laut pantsetje halve bruket sitt eller 1 1/2 kalveskinn. Kven panthavaren var er uvisst.  

Så langt kome kan me setje opp eit familieoversyn:  

* '''Sigbjørn Torkjellsson Rannestad''', f ca 1693, d 1769  

: g 1. m Ingjerd Åsmundsdtr. Ryningen, f ca 1692, d 1749. Born, iallfall:  

I rettsreferatet får me ikkje vita anna om Torkjell Sigbjørnsson enn at han var omlag 40 år i 1767, at han budde på på «gaarden Vigen i [[Stavanger Amt]]», og at han som nemnt hadde ein son som heitte Sigbjørn. Det er i og for seg lite å byggje på. Men på internettsida av Stein Norem Wisted, som inneheld gards- og ættesoga for [[Sokndal]] i [[Dalane]], lengst sør i [[Rogaland]], les me mellom anna at Torkjell var fødd på Rannestad i Bakke i 1724, at han i åra 1759-1775 budde på ein plass som heitte «Vigen» under [[Håland (Sokndal)|Håland]] i Sokndal, og sidan åtte ein grannegard til Håland som heiter [[Myrstøl (Sokndal)|Myrstøl]], der han budde til han døydde i 1788. Ut ifrå det me veit om foreldra er det rimeleg å rekne med at han må ha vore i Bykle frå kring 1727, fyrst i [[Tveiti (Bykle gnr 11)|Tveiti]] og sidan nokre år her på garden. På denne bakgrunnen vil me oppfatte han som ein utflytt byklar, og difor tek me inn eit oversyn over familien hans etter Wisteds arbeid:  

* '''Torkjell Sigbjørnsson (Rannestad, «Vigen») Myrstøl''', f 1724, d  

: 1788 g m Randi Matiasdtr. Øya, Helleland, f 1724, d 1793. Born:  

Turid Sigbjørnsdotter var frå garden her, og syster åt Eli og Knut. Alle borna åt Auver og Turid var fødde i Holen, og dei som vaks opp vart konfirmerte frå Vatnedalen. Auver og Turid sat på bruket til 1824, då dei tok foddog og overlet eigedomen til sonen:  

* '''Jon Auversson Vatnedalen''', f 1799, d 1860  

: g 1830 m Hæge Tarjeisdtr. Bjones, f 1799, d 1864. Born:  

I USA budde Svein og Brita på ein farm i Wolf Creek Township, Rolette County, Nord-Dakota. Denne staden ligg heilt nord i staten, nokre mil aust for midtpunktet av grensa mellom Nord-Dakota og Canada. Margit og Borghild heldt til i same området med familiane sine, og sameleis ei tid Turid A. Bakken og hennes folk.  

Så langt kome kan me gå over til den nye eigaren av bruket frå 1879. Foreldra hans var Sjur Sjursson frå [[Ritland (Suldal)|Ritland]] i Suldal og kona, Marte Larsdotter Natland. Desse budde på [[Natland (Erfjord)|Natland]] i [[Erfjord]] (jfr. Vaage, M.: ''Frå ætte- og kultursoga i Erfjord'', 1959, 213). Men sonen slo seg altså ned i Vatnedalen.  

   

Sonen overtok garden i 1909.  

* '''Sjur Sjursson Vatnedalen''', f 1886, d 1971  

: g 1914 m Åshild Knutsdtr. Stavenes, f 1894, d 1975. Born:  

:* Margit, f 1915, kjøkenass., busett [[Kristiansand]], d 2001, ug  

:* Torjus, f 1924, misjonær, d 2004, g 1952 m Liv Thue, [[Bergen]], f 1927, 23 år i Etiopia, sidan busett Bergen, born:  

   

Åshild Knutsdotter kom frå [[Nordstog (Bykle gnr 16/2)|Nordstog Stavenes]], og var dotter åt Knut Knutsson Breive på det bruket og kona, Margit Knutsdotter, fødd Hovden.  

Fjos og løe kom under tak på nybruket i 1917, våningshuset året etter. Dinest var det dyrkingsarbeid som sto for tur. Sjur dyrka opp bortimot 30 mål. Sjur og Åshild dreiv sidan garden sin med hest, 3-4 kyr, kring 20 sauer og nokre høns. I 1956 overdrog dei eigedomen til den eldste av sønene.  

* '''Sjur Sjursson Vatnedalen''', f 1919, d 1993  

: g 1965 m Lilly Esther Sandstrøm f 1943. Born:  

Nokre år tidlegare hadde systera, Margit, og broren, Knut, sett seg opp sine eigne bustadhus austom jordet på garden ([[Bekkestad (Bykle gnr 6/37)|Bekkestad]], bnr 37 og [[Brekkeskar (Bykle gnr 6/44)|Brekkeskar]], bnr 44).  

I andre halvdelen av 1970-åra vart det atter anleggsverksemd i Vatnedalen. Nordstog vart ikkje neddemt, men all aktiviteten på eigedomen gjorde det turvande å flytje ifrå. Til kompensasjon for dette sette [[I/S Øvre Otra]] opp eit nytt hus for Sjur og familien hans på ei tomt som gjekk ut frå Nordli Berdalen ([[Nordli Lien (Bykle gnr 3/164)|Nordli Lien]], gnr 3, bnr 164). Dei flutte dit i 1978. Lilly og sonen Alf Helge bur framleis der (2006), og er også noko omrødde i bolken om den verestaden.  

   

Sjur Johan og Nina driv garden med 25 vinterfora sauer og like mange geiter. Attåt gardsdsarbeidet driv Sjur Johan m.a. og køyrer opp skiløyper på [[Hovden (Bykle)|Hovden]] om vintrane. Elles er han i gang med å setje seg opp nytt bustadhus attanfor gamlestoga (2006). Når nyhuset vert ferdig, reknar han med at det gamle lyt rivast. Tømrene er ikkje i god nok stand til at han kan tru det nyttar å setje dei oppatt på ein ny stad.  

   

[[Kategori:Garder]]

[[Kategori:Bykle kommune]]