Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
Bilete og språk
(Utdjuping om skulemålsaksjonen 1937-1939 og tillegg til litteraturlista) |
(Bilete og språk) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb høyre|Høgåsen 1928.jpg|<small>Martinus Høgåsen (midten) på arbeidarstemne på Hundorp i 1928. Dei to andre på biletet er [[Hans Baukhol]] og [[O.Broløkken]]</small>|[[Pål Kluften]].}}'''[[Ola Martinus Høgåsen]]''' (fødd 2. august [[1900]] i [[Grue]], død [[1964]] i [[Vågå]]) var lærar, politikar, folkeminnesamlar, lokalhistorikar, nynorskforkjempar, diktar og sakprosaforfattar. Han blir | <onlyinclude>{{thumb høyre|Høgåsen 1928.jpg|<small>Martinus Høgåsen (midten) på arbeidarstemne på Hundorp i 1928. Dei to andre på biletet er [[Hans Baukhol]] og [[O.Broløkken]]</small>|[[Pål Kluften]].}}'''[[Ola Martinus Høgåsen]]''' (fødd 2. august [[1900]] i [[Grue]], død [[1964]] i [[Vågå]]) var lærar, politikar, folkeminnesamlar, lokalhistorikar, nynorskforkjempar, diktar og sakprosaforfattar. Han blir oftast omtala berre som Martinus Høgåsen. </onlyinclude> | ||
<onlyinclude>Høgåsen gjorde seg sterkt gjeldande på ei lang rad samfunns- og kulturområde, mest regionalt i [[Gudbrandsdalen]], men også på landsbasis. Han var norskdomsmann og sosialist. Han gjekk mykje i bunad, og omsette [[Internasjonalen]] til nynorsk. Det meste av yrkeslivet sitt verka han i Gudbrandsdalen ([[Nord-Fron]] og Vågå). I båe desse kommunane var han politisk aktiv for [[Arbeidarpartiet]]. I Nord-Fron var han mellom anna varaordførar i seks år, og i Vågå var han ordførar 1946-1951. Han var ein markant og aktiv motstandar av tyskar- og NS-regimet 1940-1945. Frå 1945 til han gjekk bort var han redaktør for [[Årbok for Gudbrandsdalen]]. </onlyinclude> | <onlyinclude>Høgåsen gjorde seg sterkt gjeldande på ei lang rad samfunns- og kulturområde, mest regionalt i [[Gudbrandsdalen]], men også på landsbasis. Han var norskdomsmann og sosialist. Han gjekk mykje i bunad, og omsette [[Internasjonalen]] til nynorsk. Det meste av yrkeslivet sitt verka han i Gudbrandsdalen ([[Nord-Fron]] og Vågå). I båe desse kommunane var han politisk aktiv for [[Arbeidarpartiet]]. I Nord-Fron var han mellom anna varaordførar i seks år, og i Vågå var han ordførar 1946-1951. Han var ein markant og aktiv motstandar av tyskar- og NS-regimet 1940-1945. Frå 1945 til han gjekk bort var han redaktør for [[Årbok for Gudbrandsdalen]]. </onlyinclude> | ||
== Familie, oppvekst og utdanning == | == Familie, oppvekst og utdanning == | ||
<onlyinclude>Ola Martinus Høgåsen var fødd som eldstemann i ein syskenflokk på 10 på småbruket Høgåsen i [[Tjura]] krins i Grue kommune. Foreldra var Anton Høgåsen (fødd 1876) og Lina Høgåsen fødd Jensrud. Dei dreiv småbruket saman, og Anton hadde arbeid i skogen attåt. Bruket Høgåsen var opphavleg husmannsplass, men Anton hadde kjøpt den til sjølveige i 1895. Både på fars- og morssida hadde Ola Martinus svenske og finske innvandrarar i slekta. Han forfinska stundom namnet sitt til Mattio Reisanen. </onlyinclude> | |||
<onlyinclude>Ola Martinus Høgåsen var fødd som eldstemann i ein syskenflokk på 10 på småbruket Høgåsen i Tjura krins i Grue kommune. Foreldra var Anton Høgåsen (fødd 1876) og Lina Jensrud. Dei dreiv småbruket saman, og Anton hadde arbeid i skogen attåt. Bruket Høgåsen var opphavleg husmannsplass, men Anton hadde kjøpt den til sjølveige i 1895. Både på fars- og morssida hadde Ola Martinus svenske og finske innvandrarar i slekta. Han forfinska stundom namnet sitt til Mattio Reisanen. </onlyinclude> | |||
<onlyinclude>Ola Martinus voks opp i ein politisk engasjert og kulturelt interessert familie. Det var mykje forteljing og song i heimen. Både faren Anton og farfaren Martinus var radikale venstremenn. </onlyinclude> | <onlyinclude>Ola Martinus voks opp i ein politisk engasjert og kulturelt interessert familie. Det var mykje forteljing og song i heimen. Både faren Anton og farfaren Martinus var radikale venstremenn. </onlyinclude> | ||
| Linje 73: | Linje 72: | ||
== Motstandsmannen 1940-1945 == | == Motstandsmannen 1940-1945 == | ||
{{thumb høyre|Radiolytting Skjaak 3.jpg|<small>Fotografert ved det illegale radioapparatet i maidagane 1945. Høgåsen ståande nr. 2 frå venstre. Sitjande til høgre fremst er [[Kristen Aanstad]], som var husvert for familien Høgåsen under eksilet i Skjåk. Høgåsen og Aanstad var hovudmenn i spreiinga av illegale aviser i Skjåk under krigen.</small>|[[Pål Kluften]].}} | |||
Under krigshandlingane i april 1940 organiserte Høgåsen eit frivilllig heimevern i [[Ottadalen|Ottadalsbygdene]]. Den 15. april fekk han ein «militær telefon» med oppmoding til dette. Bakgrunnen var landinga av tyske fallskjermsoldatar på [[Dombås]] nett da kongen og delar av regjeringa var i området, i fleire dagar nettopp i Vågå. Høgåsen sette seg straks i samband med lensmenn, skyttarlagsformenn og lærarar i [[Skjåk]], [[Lom]] og [[Sel]], og sette seg sjølv i spissen for tiltaka i Vågå. Det vart organisert vakthald ved bruer og etablert meldingsteneste. Mange titals frivillige menn stilte opp og vart væpna. NS-folk vart i følgje Høgåsens rapport «skygga dag og natt», og somme av dei vart arresterte. | Under krigshandlingane i april 1940 organiserte Høgåsen eit frivilllig heimevern i [[Ottadalen|Ottadalsbygdene]]. Den 15. april fekk han ein «militær telefon» med oppmoding til dette. Bakgrunnen var landinga av tyske fallskjermsoldatar på [[Dombås]] nett da kongen og delar av regjeringa var i området, i fleire dagar nettopp i Vågå. Høgåsen sette seg straks i samband med lensmenn, skyttarlagsformenn og lærarar i [[Skjåk]], [[Lom]] og [[Sel]], og sette seg sjølv i spissen for tiltaka i Vågå. Det vart organisert vakthald ved bruer og etablert meldingsteneste. Mange titals frivillige menn stilte opp og vart væpna. NS-folk vart i følgje Høgåsens rapport «skygga dag og natt», og somme av dei vart arresterte. | ||