Olav Sletto: Forskjell mellom sideversjoner

Olav Sletto voks opp hjå besteforeldra i Sletto. Han var ein gløgg gut, og gode menn i Hol kosta på han høgare utdanning. I 1902-03 gjekk han på folkehøgskule på [[Voss]] og i 1907 tok han eksamen ved lærarskulen på [[Notodden]]. Der trefte han Karin Bryde, reiardotter frå Sandefjord, som han seinare gifta seg med. Paret slo seg frå fyrst av ned i [[Vollen (Asker)|Vollen]] i [[Asker kommune|Asker]] (1912-1917), der familien Bryde hadde sin landstad. Huset dei sette seg opp fekk namnet Vesleheimen. Paret fekk fire barn. Tre av dei kom til i Vollen, den fjerde vart født på [[Fiskum]]. Dei fire var: Eva (6.9.1912-7.3.2006), Randi (8.1.1914-17.7.2002), Bjørn (12.3.1915-18.12.1962) og Irene (15.11.1919-31.3.2013). Olav Sletto var ferdatalar for Noregs Ungdomslag 1910-1916. I desse åra gjorde han meir enn 70 ferdatalar. 1917-1923 var Sletto lærar ved Buskerud folkehøgskole, og frå 1923-1942 var han styrar ved Romerike folkehøgskole, seinare Romerike ungdomsskole. Under krigen budde han og kona på Bingen gard i Sørum. Etter krigen flytta han heim til Hol kommune (Geilo), der han døydde i 1963.  

Sosiologen Stein Rokkan har analysert det norske samfunnet. I tida kring slutten av 1800-talet fann han ein sterk motstand mot den urbane makteliten. Han konstaterte, seier biografen Arild Stubhaug til Klassekampen 21. mars 2019, at den norske utkanten mislikte hovudstadens dominans. Og denne motviljen kallar Rokkan "motkultur". Målrørsla er eit døme på ein motkultur i Norge, slik den poetiske livsstilen mange dyrka på bygda var det. Folkehøgskulen var ein sentral del av motkulturen. Det var periferien i opprør mot sentrum. Olav Sletto sto, kan det sjå ut til, midt i denne motkulturen – med sitt engasjement i folkehøgskulen, med heimstaddiktinga, men kanskje også i sitt religiøst-historiske forfattarskap,. Han var i opposisjon til statskyrkjeprestane og deira lære. Han var antiautoritær i sine haldningar, men ganske autoritær i sin praksis, syner det seg.  

I 1946 flytta Olav og Karin Sletto inn i mor Anne sitt hus på [[Geilo]], Hol i Hallingdal. Der trivdes Olav. For Karin var det mindre trivnad å finne i stasjonsbyen Geilo.  

Han debuterte i 1908 med boka "Dei gamle" og hausta stor fagnad. Boka vart forstått som heimstaddikting. Det var ikkje Olav Sletto nøgd med. Han ville ikkje vera heimstaddiktar, og fann ein annan sjanger. Det vart fyrst eit drama, "Sanddal" (1910), med handling lagt til fjellbygda. Mottakinga var noko kjølegare enn den debutboka fekk, så då skifta han sjanger igjen. Han gjekk til norrøn og kristen mytologi.

Rett før og under andre verdskrigen vende Olav Sletto «heim att» og skreiv dei fire bøkene om Per [Per Spegil 1939, Per Sjøl 1941, Per Stavlang 1943, Per Spelmann 1946]. Dette er fortellinga om oppvekst i ei liten fjellbygd på slutten av 1800-talet. Unike bøker. Av mange helde som det varaste og vakraste i sitt slag i norsk litteratur:  lokal kulturhistorie sett frå barnet sin ståstad. Bøkene vart ein suksess.

Han held fram med heimstaddiktinga i "Soga um Røgnaldfolket" [1943-1950], ei slektskrønike, men også ein varm og innsiktsfull skildring av det store hamskiftet på bygdenivå. Hovudpersonen Silju, født utanfor ekteskap, er prest. Av natur er han ei kunstnarsjel, og blir slite mellom kunstnaren og presten i seg. Han mistar eit barn, kona Gro og resten av barneflokken reiste frå han. Han, med sitt fokus på eige indre, legg knapt merke til det. Til slutt søkjer han opp i fjellet og lever der i einsemd i tre år før han vender attende til sivilisasjonen og menneska – sjeleleg avklara.  Slettos heimstaddikting er lokal kulturhistorie i romanform.

I 1948 kom «Broder Hans», ei bok om Hans Nilsen Hauge. Han var Slettos store forbilde, med sin pragmatiske, men åndeleg fengande religiøsitet. Sletto skildrar Hauges misjonsferd i Hallingdal på slutten av 1700-talet. Etter eventyrromanen "Skrinet skal opnast om hundre år" [1951], avslutta han forfattarskapen sin med ein seks-binds sjølvbiografisk kunstroman om Olver, der han med vidd og humor skildrar sitt livs  åndelege reise. Det vart i mangt ei reise i trøysteslaust land, i ei tid Sletto sjøl kalla åndsforlatt.

Olav Sletto har òg vorte nemnt som ein «gløymt» norsk fantasy-forfattar.[[Olav Sletto#cite note-2|^[2]]][[Olav Sletto#cite note-3|^[3]]] I Gerd Karin Omdals bok «Grenseerfaringer» (2010) omtalar ho Loke-verket som «kanskje (…) den første serien med fantasy-bøker i Norge i moderne forstand» [Omdal, 2010:162]. Sletto sjøl kalla bøkene for eit hugsyn. Som norrøn fantasylitteratur utan barn og unge som tiltenkt lesargruppe, er Loke-serien noko sersynt i verdslitteraturen. Den mest kjente i denne sjangeren er J.R.R.R Tolkins «The Lord of Rings» [1954-1955]. Loke-bøkene husar også likskap med Tolkins «Ringenes Herre»-trilogi, ein trilogi som kom kring 40 år etter Loke-kvartetten. Likskapen ligg m.a. i at fortellingen er sett i eit middelalderlandskap, skriv Eva-Charlotte Mørk. Ho utdjupar dette i ei mastergradsavhandling i litteraturvitskap om ''Mytologisk prefigurasjon i Olav Slettos bøker om Loke'', NTNU 2016.<ref>[http://www.vinduet.no/tekst.asp?id=333 Agnes Bøttcher: «Fantasy, litteratur og den norske virkeligheten» i ''Vinduet'' (2003)]</ref><ref>[[Øyvind Myhre]]: ''Magiske verdener : fantasi-litteraturen fra Gilgamesj til Richard Adams'', Cappelen, 1979 (s. 115). Myhre karakteriserer romanen ''Skrinet skal opnast um hundre år'' (1951) som «reinhøvlet Swords & Sorcery».</ref>