Veiledere, Administratorer, Skribenter
102 248
redigeringer
m
lenke Gisle Johnson (1822–1894)
mIngen redigeringsforklaring |
m (lenke Gisle Johnson (1822–1894)) |
||
| Linje 27: | Linje 27: | ||
Handeland har utan tvil mykje rett i det han skriv her, men det er skrive i ei så kvass form at reaksjonen uteblei ikkje. | Handeland har utan tvil mykje rett i det han skriv her, men det er skrive i ei så kvass form at reaksjonen uteblei ikkje. | ||
Midt på [[1800-talet]] steig professor [[Gisle Johnson]] fram som leiar for kristenfolket i store delar av landet. Han var prestelærar ved [[Universitetet i Oslo|universitetet i Kristiania]]. Ei sterk vekkingsbylgje utgjekk frå undervisninga til Gisle Johnson. Store delar av presteskapet kom no til å sjå med blidare auge på lekmannsarbeidet ”enn dei eldre årgangane hadde gjort; i alle fall høyrer ein ikkje noko om at dei brukte køyresvipa på lesarane”. Men Johnson aksepterte berre lekmannsforkynninga som eit ”naudprinsipp” (nødsprinsippet). Etter Johnsons meining var lekmannsforkynninga i prinsippet i strid med Den augsburgske vedkjenninga artikkel 14 der det heiter at ”i kirken bør ingen lære offentlig eller forvalte sakramentene uten at han er rettelig kalt”. Handeland meiner at skulle det johnsonske ”nødsprinsippet” ha fått fullt gjennomslag, ville det ha fått katastrofale fylgjer: ”Det ville gitt presten strupetak på lekmannen”, skriv Handeland. | Midt på [[1800-talet]] steig professor [[Gisle Johnson (1822–1894)|Gisle Johnson]] fram som leiar for kristenfolket i store delar av landet. Han var prestelærar ved [[Universitetet i Oslo|universitetet i Kristiania]]. Ei sterk vekkingsbylgje utgjekk frå undervisninga til Gisle Johnson. Store delar av presteskapet kom no til å sjå med blidare auge på lekmannsarbeidet ”enn dei eldre årgangane hadde gjort; i alle fall høyrer ein ikkje noko om at dei brukte køyresvipa på lesarane”. Men Johnson aksepterte berre lekmannsforkynninga som eit ”naudprinsipp” (nødsprinsippet). Etter Johnsons meining var lekmannsforkynninga i prinsippet i strid med Den augsburgske vedkjenninga artikkel 14 der det heiter at ”i kirken bør ingen lære offentlig eller forvalte sakramentene uten at han er rettelig kalt”. Handeland meiner at skulle det johnsonske ”nødsprinsippet” ha fått fullt gjennomslag, ville det ha fått katastrofale fylgjer: ”Det ville gitt presten strupetak på lekmannen”, skriv Handeland. | ||
Handeland kjem så i artikkelen sin inn på forskjellige flokkar som streid mot ”nødsprinsippet”. På den eine sida stod ”dei høgkyrkjelege” med presten [[Johan Christian Heuch]] i spissen. Dei godtok ikkje noko ”nødsprinsipp”. På den andre sida finn me at på Vestlandet samarbeidde teologar som [[Jakob Sverdrup]], [[Lars Oftedal]] og [[Ole Vollan]] med lekpredikantane. Men Handeland hevdar at ”der var også ein tredje flokk som reiste seg mot ”nødsprinsippet”, og det var ikkje den veikaste. Det var lekmannsfylkingen”. Mange av dei eldre haugianarane hadde ”trøytna og stivna". ”Dei hadde stivna i sitt åndsliv, og dei hadde trøytna i striden for å halda prestehandi frå livet. Dei fylgde nokså viljug med der presten gjekk føre. Men om gamlingane ikkje orka meir, så var ungdomen stridshuga som alltid.” Og så nemner han at det nå voks fram ei ny livsrørsle i det norske kristenfolket med bakgrunn i rosenianismen og med sterke innslag av den eldre haugianismen. Sentralt i denne rørsla stod menn som [[Thormod Rettedal]], [[Paul Gerhard Sand]], [[Jakob Traasdahl]], [[Andreas Lavik]] og [[Ludvig Hope]]. | Handeland kjem så i artikkelen sin inn på forskjellige flokkar som streid mot ”nødsprinsippet”. På den eine sida stod ”dei høgkyrkjelege” med presten [[Johan Christian Heuch]] i spissen. Dei godtok ikkje noko ”nødsprinsipp”. På den andre sida finn me at på Vestlandet samarbeidde teologar som [[Jakob Sverdrup]], [[Lars Oftedal]] og [[Ole Vollan]] med lekpredikantane. Men Handeland hevdar at ”der var også ein tredje flokk som reiste seg mot ”nødsprinsippet”, og det var ikkje den veikaste. Det var lekmannsfylkingen”. Mange av dei eldre haugianarane hadde ”trøytna og stivna". ”Dei hadde stivna i sitt åndsliv, og dei hadde trøytna i striden for å halda prestehandi frå livet. Dei fylgde nokså viljug med der presten gjekk føre. Men om gamlingane ikkje orka meir, så var ungdomen stridshuga som alltid.” Og så nemner han at det nå voks fram ei ny livsrørsle i det norske kristenfolket med bakgrunn i rosenianismen og med sterke innslag av den eldre haugianismen. Sentralt i denne rørsla stod menn som [[Thormod Rettedal]], [[Paul Gerhard Sand]], [[Jakob Traasdahl]], [[Andreas Lavik]] og [[Ludvig Hope]]. | ||