Osen bru (Feios)

Arbeid pågår: Vennligst ikke rediger artikkelen mens arbeidet pågår. Se redigeringshistorikken for detaljer.

Det har trolig ikke vært gjort noen endringer på artikkelen den siste uka. I så fall kan denne markeringa fjernes, men sjekk redigeringshistorikken og eventuelt diskusjonssida først.

Osen bru i Feios vart bygd i 1927, og er difor 90 år i 2017. Brua har sidan den gong knytt saman bygda over Feioselvi. Denne buldrande elvi har runne gjennom bygda gjennom årtider. "Elvi gjennom dalen heitte i gamle dagar Fe, men kallast no Feioselvi eller berre Os-elvi." Ja, slik er omtalen i Leikanger Bygdebok frå 1965. Brua ligg i Osen gnr. 176. I dag er brua ein del av fylkesvegen som går gjennom Feios til Fresvik. Feios har sidan 1992 vore eit bygdelag i Vik kommune. Brua vart bygd av lokale krefter, eit dikt om arbeidet med brua er nedskrive etter memoreringsdata frå E. Runnestø.

Feioselvi med Osen bru

Foto: Jan Magne Rinde/kilde:eige foto

Dikt om Osen bru

Det er Osen Bru som bygges

og den for stå i all makt

Så Feios’ befolkning kan hygges

av arbeid som slusken har lagt.

Oselvi

Foto: Jan Magne Rinde/eige bilete

Han Gudvin i smia står

og resten i akkorten går

Ein dugandes smed som han var

Ei krona pr time han har.

Vår bas var Fardal og Rinde

og kvar sin akkort dei har

Og der so fekk Nilsemann finde

at krangel i Osen det var.

I arbeid frå dag til dag

høyrdes feiselens taktfaste slag

xxx(?) xxx(?) (A.Alme)

Osen bru 1927

Foto: Jan Magne Rinde/kilde:eige foto

I 1971 vart riksvegen mellom Feios og Vangsnes bygd. Rv 602 går til hamna i Feios, derfrå er det FV 182 som held fram langs fjorden til Ramnebergtunnellen, Vegen heiter Feiosvegen etter vedtak og vegnamn. Feioselvi deler bygda i to med Rinde, Fedje, Bårlog, Drege, Tveiti, Dale, Grinddal, Sæterli, Sætre og Lunde på austsida. På vestsida er gardane Håane, Berdal, Helland, Smidje og Åfet.

I Feioselvi samlar to elvear seg, den eine har opphav frå Fresvikbreen og Gullsetdalen, og den andre er Åfetdalen med Åfetelvi. Langs elvefaret er det eit rikt fugleliv. Fossekallen, Noregs nasjonalfugl, held til i fossen nokre hundre meter framover i elva, kalla Trangefossen. Eit par hundre meter opp frå elvemunninga er Storehølen, der går laksen opp for å gyte. Dette har og vore ein ynda fiskehøl.

Historikk

Namnet Feios har opphav i gardsnamnet Fedje/Fai`djadn/ eller Feđjar. Feđ i denne samanhengen viser til grensefunksjon, men rimelegare er det at namnet siktar til fiskegjerde, skriv Sandnes og Stemshaug. Feioselva er ei god lakseelv, skriv dei vidare (s.141) Da arbeidet med brua var avslutta i 1927 hadde arbeidsgjengen som bygde brua laga ei vise om den prosessen, kanskje nokon kjenner til denne visa som det ikkje har vore mogleg å spore så langt. Etter at riksveg 602 var opna, vart Osen bru forsterka og tilpassa større trafikk. Rundt denne elvemunninga har allemmannsretten rådd. Like nedanfor brua på Fedjesida er det ein sandbanke. Her kom gardane på Rinde og Fedje med klesvasken sin når det var turkeperiodar. På sørsida av Sognefjorden kan ofte nordvestleg bris på vår og sommar ha tendens til å turka ut jordsmonnet, og da har Feioselvi vore eit viktig vatnreservoar for bygdefolket langs strandlinja ved fjorden.

Tidleg på 2000-talet byrja eit planarbeid for å byggja ut elva til eit kraftverk. Dette arbeidet munna ut i ein konsesjonssøknad for å bruke elevevatnet til kraftproduksjon. I 2006 låg denne utgreiinga føre og utbygging av elva vart vedtatt i Statsråd i 2009. Feios Kraftverk AS med kontor og direktør vart etablert i hovudsoknet Vikøyri. Seinare har planarbeidet vorte endra, difor vil elvelaupet truleg verta flytta til Lyngsetet, omtrent midtvegs mellom Vangsnes og Feios ved Rv 602. Årsproduksjonen for denne utbygginga er sett til omlag 100 GhW. Dette vil medføre at det berre vert ei minstevassføring i Feioselva med utlaup I Osen. (Multiconsult, 2006 og NVE, 2009) Dermed vil det kanskje vera sett ein stoppar for elvevatnet og for flora og fauna i og omkring Feioselvi, etter tusenårig vassføring frå Fresvikbreen til Sognefjorden.

Kjelder:

• Bøthun, Per H. Leikanger Bygdebok. Gardssoga. Leikanger Bygdeboknemnd 1965 Ingvald Husabø Prentever. Leikanger
• Multiconsult, 2006. Feios Kraftverk AS. Konsesjonssøknad og konsekvensutredning for Feios Kraftverk, Vik kommune.
• Norgeskart.no
• NVE, 2009. Feios Kraftverk AS - Søknad om konsesjon for bygging av Feios kraftverk, Vik kommune i Sogn og Fjordane - NVEs innstilling.
• Rygh,O. Norske Gaardnavne. XII Nordre Bergenhus Amt. W.C. Fabritius & Sønner AS. Kristiania 1919.
• Runnestø, B. Notat og nedskrive i 2017. Diktet om Osen bru v/Anders Alme. Smeden Gudvin Tveit, Bas Nils Rinde og Ole Fardal
• Sandnes, Jørn og Stemshaug, O. Norsk Stadnamnleksikon, 4. utgåve. Det Norske Samlaget 2007