Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb høyre|Flor, Peter 1775-1848.jpg|Peter Flor 1842. Maleri av Mathias Stoltenberg.}}'''[[Peter Flor|Pierre Poumeau (Peter) Flor]]''', (fødd [[25. september]] [[1775]] i [[Vestre Aker]], nå [[Oslo kommune]], død [[8. april]] [[1848]] i [[Drammen]]) var offiser, jurist, publisist og politikar. Hans franske namn skuldast oppkalling etter general [[Pierre Poumeau]] i Christiania, men Flors førenamn har vanlegvis vore fornorska til Peter både i samtida og i ettertid. Flor vart kjend som ein radikalt liberal politikar, som i dei fyrste åra etter 1814 stod i fremste rekkje i motstanden mot [[Karl Johan]]s forsøk på å endre grunnlova i monarkisk og unionsfremjande retning. Flor var sentral i «Den gamle opposisjonen» på stortinga 1818-1822. På stortinget 1821 vart denne opposisjonen omtala som [[Det Flor-Hoelske parti]] etter han og meiningsfellen [[Jacob Hoel]]. | {{thumb høyre|Flor, Peter 1775-1848.jpg|Peter Flor 1842. Maleri av Mathias Stoltenberg.}}'''[[Peter Flor|Pierre Poumeau (Peter) Flor]]''', (fødd [[25. september]] [[1775]] i [[Vestre Aker]], nå [[Oslo kommune]], død [[8. april]] [[1848]] i [[Drammen]]) var offiser, jurist, publisist og politikar. Hans franske namn skuldast oppkalling etter general [[Pierre Poumeau]] i Christiania, men Flors førenamn har vanlegvis vore fornorska til Peter både i samtida og i ettertid. Flor vart kjend som ein radikalt liberal politikar, som i dei fyrste åra etter 1814 stod i fremste rekkje i motstanden mot [[Karl Johan]]s forsøk på å endre grunnlova i monarkisk og unionsfremjande retning. Flor var sentral i «Den gamle opposisjonen» på stortinga 1818-1822. På stortinget 1821 vart denne opposisjonen omtala som [[Det Flor-Hoelske parti]] etter han og meiningsfellen [[Jacob Hoel]]. | ||
| Linje 18: | Linje 18: | ||
Pengenedskrivinga i 1813 og vanskelege år etterpå gjorde at Peter Flor mista det meste av den medelen han hadde arva etter faren. Seinast i 1816 hadde han slege seg ned i Drammen. Der starta han i november det året [[Drammens Tidende]] saman med [[Søren Tybring]], og var medredaktør der til i mai 1817. I den avisa byrja han å fremje sine opposisjonelle synsmåtar i politikken. | Pengenedskrivinga i 1813 og vanskelege år etterpå gjorde at Peter Flor mista det meste av den medelen han hadde arva etter faren. Seinast i 1816 hadde han slege seg ned i Drammen. Der starta han i november det året [[Drammens Tidende]] saman med [[Søren Tybring]], og var medredaktør der til i mai 1817. I den avisa byrja han å fremje sine opposisjonelle synsmåtar i politikken. | ||
Han publiserte sidan mykje i mange aviser og blad, og var tidvis medarbeidar og redaktør i fleire av dei. Det galdt [[Ludvig Mariboe]]s [[Patrouillen]], som han arbeidde for medan den ei tid kom ut i Drammen (ca. 1824), han var medredaktør i [[Folkebladet]] som kom ut i Kristiania 1831-1833, | Han publiserte sidan mykje i mange aviser og blad, og var tidvis medarbeidar og redaktør i fleire av dei. Det galdt [[Ludvig Mariboe]]s [[Patrouillen]], som han arbeidde for medan den ei tid kom ut i Drammen (ca. 1824), han var medredaktør i [[Folkebladet]] som kom ut i Kristiania 1831-1833. Flor budde i Christiania heile 1830-talet. Da han igjen flytta til Drammen, vart har i åra 1840-1842 redaktør av [[Drammens Adresse]]. | ||
Flor hadde eit heilskapleg ideologisk og politisk grunnsyn, påverka mellom anna av den britiske sosialfilosofen [[Jeremy Bentham]] (1748-1832), [[utilitarisme|utilitarismens]] far. Benthams grunnsyn var at «størst mogleg lykke for flest mogleg er målestokken for rett og gale». På Bentham baserte Flor sin argumentasjon for det som må kallast eit parlamentarisk system, der lovgjevings- og løyvingsmakta er overordna – ikkje jamstilt – med dei utøvande organa. Han omsette og gav i 1821 ut eit skrift av Bentham som dreia seg slike problemstillingar, Tactik eller Theorie for raadslaaende Folkeforsamlingers Forretninger<ref>[http://www.stortinget1905.no/main.php?modul=2&h=11&u=58&popup=1&p=b&a=4 Faksimile av framsida på skriftet, Stortingets 1905-nettstad]</ref> Flor ville også svekke sentralmakta i det store og heile og gjekk inn for eit utstrakt kommunalt sjølvstyre. Han ville avskaffe ei rekkje statlege embete. Det blir nemnt fleire stader at han «seinare» gjekk inn for ellmenn røysterett, men dei kjeldene vi har gjennomgått gjev ikkje svar på om dette galdt i nasjonalt nivå eller berre i kommunal samanheng, og heller ikkje om han var inne på tanken om kvinneleg røysterett. | Flor hadde eit heilskapleg ideologisk og politisk grunnsyn, påverka mellom anna av den britiske sosialfilosofen [[Jeremy Bentham]] (1748-1832), [[utilitarisme|utilitarismens]] far. Benthams grunnsyn var at «størst mogleg lykke for flest mogleg er målestokken for rett og gale». På Bentham baserte Flor sin argumentasjon for det som må kallast eit parlamentarisk system, der lovgjevings- og løyvingsmakta er overordna – ikkje jamstilt – med dei utøvande organa. Han omsette og gav i 1821 ut eit skrift av Bentham som dreia seg slike problemstillingar, Tactik eller Theorie for raadslaaende Folkeforsamlingers Forretninger<ref>[http://www.stortinget1905.no/main.php?modul=2&h=11&u=58&popup=1&p=b&a=4 Faksimile av framsida på skriftet, Stortingets 1905-nettstad]</ref> Flor ville også svekke sentralmakta i det store og heile og gjekk inn for eit utstrakt kommunalt sjølvstyre. Han ville avskaffe ei rekkje statlege embete. Det blir nemnt fleire stader at han «seinare» gjekk inn for ellmenn røysterett, men dei kjeldene vi har gjennomgått gjev ikkje svar på om dette galdt i nasjonalt nivå eller berre i kommunal samanheng, og heller ikkje om han var inne på tanken om kvinneleg røysterett.<ref>Jf. f.eks. Koht, H. 1929:181.</ref> | ||
== Stortingspolitikaren == | == Stortingspolitikaren == | ||
| Linje 29: | Linje 29: | ||
Dei to store sakene på stortinget 1821 og omframstortinget 182 var adelslova og statsgjeldoppgjeret med Danmark. I båe sakene var Flor ordførande for opposisjoenen. Opposisjonen tapte i sin kamp mot å godta nokon del av det dei rekna som eintydig dansk statsgjeld. Men dei vann fram med å fremje adelslova mot kongens veto. Denne striden pågjekk til dels under dramatiske tilhøve der Karl Johan samla svenske troppar ved Christiania («[[Lystleiren på Etterstad]]»), og faktisk vurderte statskupp. | Dei to store sakene på stortinget 1821 og omframstortinget 182 var adelslova og statsgjeldoppgjeret med Danmark. I båe sakene var Flor ordførande for opposisjoenen. Opposisjonen tapte i sin kamp mot å godta nokon del av det dei rekna som eintydig dansk statsgjeld. Men dei vann fram med å fremje adelslova mot kongens veto. Denne striden pågjekk til dels under dramatiske tilhøve der Karl Johan samla svenske troppar ved Christiania («[[Lystleiren på Etterstad]]»), og faktisk vurderte statskupp. | ||
Valet til stortinget 1824 frå Drammen vart ei turbulent affære, der enden på visa vart at korkje Flor eller meiningsfellen | Karl Johan fekk gjeve Flor ein takk for sist etter stortingssesjonen 1821. Flor søkte nemleg om sakførarløyve. Regjeringa innstilte på dette, men kongen nekta sanksjon. | ||
Valet til stortinget 1824 frå Drammen vart ei turbulent affære, der enden på visa vart at korkje Flor eller meiningsfellen Elling Holst eller deira motkandifdatar vart godkjende som lovleg valde, slik at Drammen vart utan representantar på det årets storting. Flor stilte ikkje til val som representant, men kom mange år sinare, 1842, inn som vara. | |||
== Referansar == | == Referansar == | ||