Risøya (Kvinesdal gnr. 174): Forskjell mellom sideversjoner

| fylke        = [[Agder fylke|Agder]]

<onlyinclude>'''[[Risøya (Kvinesdal gnr. 174)|Risøya]]''' er ein [[Matrikkelgård|matrikkelgard]] i [[Fjotland sokn]] i [[Kvinesdal kommune]]. Han har i dag gardsnummer 174, og hadde tidlegare gnr. 5 i [[Fjotland kommune]], i 1838 matrikkelnummer 176 og gamalt matrikkelnummer 387.

Risøya har kome frå [[Nedre Kvinlog (Kvinesdal gnr. 172)|Nedre Kvinlog]] og grensar dit frå [[Kvina]] ved Gaukesteinen og over heia til skiftet med [[Spikkeland (Kvinesdal gnr. 173)|Spikkeland]] og Øvre Kvinlog. Langs med Kvina går skiftet med [[Engedal (Kvinesdal gnr. 177)|Engedal]], som har mark tvers ovanfor Risøya på Risøymonen.

Forstavinga; ''Ris''- tyder gjerne eit kratt eller ein kvisthaug, og Oluf Rygh har i sitt verk «Norske Gaardnavne» tolka stavinga slik. Ei anna tyding kan vera «kjempe» som i rise, men denne meininga finn ein sjeldan i namnebruk.  –''øya'' viser til landskapsforma (øy) som ein finn mellom Kvina sine to vassløp.

Offisiell skrivemåte hjå Kartverket er Risøya, men lokal uttale og tradisjon er Risøyne (Fjotland) eller Risøyna (Kvinesdal). Denne forma er ei rest frå norrønt formverk, ey + etterhengt bunde artikkel i akkusativ – ina (ey-ina – øyna)

 

Fleire av de som har etternamn etter garden nyttar den fordanska forma Risøen.

Oliver Risøen samla inn mange fine namn under innsamlinga skuleborn gjorde i 1932. Heime på garden fann han åkrar som Storegrå, Bakkåreina, Krogågren og Upsan. I utmarka finn ein Bjødneknuden, Bastedalen, Vonehommen og Stigetjødnan. I [[slåttemark]]a og nære stølen er stadnamn som Ormhom, Radeslåtten og Ronneknuden.

Mykje tyder på at Risøya har vore rydda tidleg, men blei øydelagd under [[Svartedauden|krisetida]] i seinmiddelalderen.

Garden blei rydda opp att i 1640-åra. I 1660-åra dyrka dei 1 ¼ tønne korn, medan dei hadde fire kyr og seks sauer eller geiter, ei flaumkvern og skog til brensle, men dette var framleis  tidleg i nyryddingstida. Fram mot 1723 auka dyrkinga til 3 tønner, medan krøtterhaldet auka noko. Her blei garden beskrive som «tungvunden» med skog til brensle, husbruk og noko for sal. Det var likevel først på 1800-talet det blei fart i landbruket. Nå, i 1865, hadde dei teke opp stor dyrking av jordepledyrking (9 ½ t) og nesten dobla dyrkinga av korn. Talet på småfe hadde nesten tidobla seg sidan 1660-talet.

|Jordeple

 

 

Kor mange bebuarar (M: Berre vaksne menn)

Fysiske spor etter kvernbruket finn ein i dalen sørvest for garden. I Stemdalen er restar etter ein dam og litt lenger ned eit kvernbruk. Ei undersøking i 2002 viste at restane etter kverna på Risøya ikkje låg i Kvednebekkjen, men i bekken frå Stemtjødna til [[Kvinlaug nedre (Kvinesdal gnr. 172)|Nedre Kvinlog]]. Øvst i dalen ligg også Risøynstølen. Over Risøykvitla blei det støypt ei bru omkring 1930. Vaierane kom frå den nedlagde taubanen til vaskeriet på Knaben gruver.  

== Matrikkel ==

|Tal på bruk

|11

Risøya har vore i bondeeige sidan garden blei rydda siste gong på 1640-talet. I [[Skattematrikkelen 1647|skattematrikkelen]] i 1647 møter me Sigbjørn som eigar og brukar av garden.

Garden var ei brukseining fram til om lag 1825, då den blei delt i to bruk. Nokre år seinare kom det nok eit bruk. Skylddelinga blei gjord i 1851 og tinglesen året etter. I 1903 blei Liægre utskild som bruk nr. 5 og 6. I 1929 blei bruk 1 og 2 samla att.

[[Kategori:Garder]]

[[Kategori:Kvinesdal kommune]]

[[Kategori:Fjotland]]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

{{nn}}{{Kvinesdal bygdebok nn}}{{f1}}