lokalhistoriewiki.no

Skjåk kommune: Forskjell mellom sideversjoner

Side Samtale

Skjåk kommune (vis kilde)

Sideversjonen fra 6. des. 2009 kl. 07:47

2 893 byte fjernet ,  6. des. 2009
→‎Grendeinndeling: Omredigering
(→‎Historie: Omredigering. Tilleggsstoff)
(→‎Grendeinndeling: Omredigering)
Linje 81: Linje 81:
Bygda har fått namn etter garden Skjåk (Uppigard og Nigard), og den opphavlege forma er ''Skeidåker''. Det tyder åkeren/plassen der ein held skeid (= leik, kappestrid). Som namn på eit område større enn denne idrettsplassen og (seinare) garden, har «Skeidåker» venteleg blitt teke i bruk da det vart bygd kyrkje der, ein gong i tidleg mellomalder eller i høgmellomalderen (før ca. 1280). I den kyrkjelege inndelinga på 1600-talet omfattar Skjåk annekssokn strekninga på sørsida av Otta (baksida) frå grensa til [[Lom]]<!--ikke lenke til sognet, men bare til (dagens) kommune?--> hovudsokn til og med den på det tidspunktet vestlegaste garden Lindsheim, og alle gardane på nordsida (solsida) vestfrå til Aura. Resten av nåverande Skjåk sokna til kyrkja på Hove på Ramstadstronda, som i likskap med kyrkja på Skjåk kom til ein gong før 1280. Fellesnamnet på dei to sokna Skjåk og Hove har vore ''[[Nordherad]]'', ei nemning som truleg skriv seg frå ei samfunnsorganisering som går attende til førkristen tid. Som fellesnamn på bygda vart nok Nordherad delvis nytta heilt til bygda vart eige prestegjeld i 1864, og kanskje enda ei stund etter det. Men vi kan rekne med at «Skjåk» vart meir og meir einerådande etter at kyrkja på Hove vart nedlagt i [[1752]] og det vart berre eit sokn i Nordherad.
Bygda har fått namn etter garden Skjåk (Uppigard og Nigard), og den opphavlege forma er ''Skeidåker''. Det tyder åkeren/plassen der ein held skeid (= leik, kappestrid). Som namn på eit område større enn denne idrettsplassen og (seinare) garden, har «Skeidåker» venteleg blitt teke i bruk da det vart bygd kyrkje der, ein gong i tidleg mellomalder eller i høgmellomalderen (før ca. 1280). I den kyrkjelege inndelinga på 1600-talet omfattar Skjåk annekssokn strekninga på sørsida av Otta (baksida) frå grensa til [[Lom]]<!--ikke lenke til sognet, men bare til (dagens) kommune?--> hovudsokn til og med den på det tidspunktet vestlegaste garden Lindsheim, og alle gardane på nordsida (solsida) vestfrå til Aura. Resten av nåverande Skjåk sokna til kyrkja på Hove på Ramstadstronda, som i likskap med kyrkja på Skjåk kom til ein gong før 1280. Fellesnamnet på dei to sokna Skjåk og Hove har vore ''[[Nordherad]]'', ei nemning som truleg skriv seg frå ei samfunnsorganisering som går attende til førkristen tid. Som fellesnamn på bygda vart nok Nordherad delvis nytta heilt til bygda vart eige prestegjeld i 1864, og kanskje enda ei stund etter det. Men vi kan rekne med at «Skjåk» vart meir og meir einerådande etter at kyrkja på Hove vart nedlagt i [[1752]] og det vart berre eit sokn i Nordherad.


== Grendeinndeling ==
''Grendeinndelinga'' har variert historisk og ut frå ulike funksjonar (bearlag, skulekrinsar med meir). For orienterings- og jamføringsføremål er følgjande inndeling nytta gjennomgåande i ''Skjåk bygdebok'' (band 1-3 1994, 1995, 1998):
{| class="wikitable"
|-
! Sokn og grend
! F.o.m. - t.o.m.
! Fyrste påviselege busetjing o.a.
|-
| '''Skjåk sokn'''
|
|
|-
| ''Sørsida av Otta (baksida), frå  aust mot vest:''
|
|
|-
| Geilostrond
| Gnr. 1 Risheim – gnr. 7 Soglo
| Eldre jernalder.
|-
| Bersustrond
| Gnr. 8 Brekk -  gnr. 16 Gløverstad
| Eldre jernalder.
|-
| Skjåkstrond
| Gnr. 17 Ånstad – gnr. 23.2 Vigstad
| Eldre jernalder
|-
| Brukrokane og Dalane
| Gnr. 23.6 Vigstadmoen – gnr. 52.2 Nørdre Ytre
| Plassgrend under Vigstad og Reppen frå slutten av 1700-talet.
|-
| Lundagrenda
| Gnr. 25 Lund – gnr. 61.5 Randen
| Jernalder? Heilt øyde i seinmellomalderen. Gjenrydding ca. 1600.
|-
| ''Nordsida av Otta, frå vest mot aust:''
|
|
|-
| Norda Aura og Forbergsgardane
| Gnr. 29 Berger – gnr. 41 Sperstadøygarden
| Eldre jernalder
|-
| Reppen
| Gnr. 42 Grimstad – gnr. 57 Marlo
| Eldre jernalder.
|-
| Ramstadstrond
| Gnr.  58 Hånsnar – gnr. 72 Kolstad
| Eldre jernalder.
|-
| Synna Brua
| Gnr. 73 Brujordet – gnr. 82 Øvre Bakken
| Jernalder? Nesten heilt øyde i seinmellomalderen. Gjenrydding ca. 1600.
|-
| '''Nordberg sokn'''
|
|
|-
| ''Sørsida av Otta (baksida), frå  aust mot vest, og austlegaste delen av Åstradalen:''
|
|
|-
| Teigoms- og Påsågrenda
| Gnr. 83 Søre Teigom – 21.4 Nørdre Morken
| Jernalder? Heilt øyde i seinmellomalderen. Plassgrend under gnr. 21 Nigard Skjåk frå 1700-talet
|-
| Øygardane
| Gnr. 85 Flekkøy – gnr. 93 Åbue
| Eldre jernalder. Heilt øyde i seinmellomalder. Heimsetrer og plassar under gardar i hovudsoknet i tidleg nytid
|-
| Åmot (Kvitingslia, Langskota, Åmotsgrenda, Brumillom)
| Gnr. 94 Nyhus (Bysjet) – gnr. 110 Våttaneset
| Ryddingar i ålmenninga på 1700- og 1800-talet, bureising villabygging i 1920- og 1930-åra.
|-
| ''Åstradalen:''
|
|
|-
| Bråtå
| Gnr. 162 Stulen -  gnr. 154 Nørdre Tuva
| Ryddingar i ålmenninga frå ca. 1730.
|-
| ''Nordsida av Otta (solsida) frå vest mot aust:''
|
|
|-
| Billingsdalen
| Grotli – Gnr. 112 Øyberget
| Ryddingar i ålmenninga frå ca. 1800.
|-
| Jøingslia
| Gnr. 134 Fallingen – gnr. 172 Sletten/Banken
| Ryddingar i ålmenninga frå ca. 1800.
|-
| Langleitsgrenda
| Gnr. 114 Rudi (Ånstadplass) – gnr. 117  Søre Langleite
| Ryddingar i ålmenninga frå ca. 1730.
|-
| Bruheimsgrenda
| Gnr. 118 Lykre – 127 Skei og Bismo
| Eldre jernalder
|}


Tettstaden '''[[Bismo]]''', på grensa mellom Skjåk og Nordberg på solsida, er i dag bygdesenter med kommuneadministrasjon, ungdomsskule og idrettshall, industriverksemder, kjøpesenter og ei rekkje andre verksemder innan tenesteytande næringar.


== Historisk-administrativ tilknyting ==
== Historisk-administrativ tilknyting ==
Hans P. Hosar
Veiledere, Administratorer
9 136

redigeringer

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/110246»