Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
Omgjering av premature justeringar (!)
(Språkvask. Mindre justeringar) |
(Omgjering av premature justeringar (!)) |
||
| Linje 127: | Linje 127: | ||
== Historie == | == Historie == | ||
=== Forhistorisk tid === | === Forhistorisk tid === | ||
| Linje 142: | Linje 140: | ||
I andre halvparten av 1600-talet hadde talet på gardar og menneske på nytt nådd nivået frå høgmellomalderen. Om lag 60% av gardane var sjølvått jord. Det meste av leiglendingsgodset var ått av krona og kyrkja. I løpet av nokre tiår etter 1660 vart mykje av det offentlege godset avhendt, og snart var mest alle gardbrukarar i Skjåk sjølveigarar. Frå ca. 1730 byrja ein å utnytte den store ålmenningsskogen kommersielt. Kongen selde [[Skjåk almenning|ålmenninga]] i [[1726]], og ut århundret var ho i hendene på private forretningsfolk, det meste av tida store kjøpmenn i [[Kristiania]]. Husmannsvesenet utvikla seg frå da av. Gardbrukarane fekk brukbare overskot på sal av byggkorn til kornfattige bygder og verkssamfunn på [[Lesja]], i [[Folldal kommune|Folldalen]], på [[Røros]] og andre stader. | I andre halvparten av 1600-talet hadde talet på gardar og menneske på nytt nådd nivået frå høgmellomalderen. Om lag 60% av gardane var sjølvått jord. Det meste av leiglendingsgodset var ått av krona og kyrkja. I løpet av nokre tiår etter 1660 vart mykje av det offentlege godset avhendt, og snart var mest alle gardbrukarar i Skjåk sjølveigarar. Frå ca. 1730 byrja ein å utnytte den store ålmenningsskogen kommersielt. Kongen selde [[Skjåk almenning|ålmenninga]] i [[1726]], og ut århundret var ho i hendene på private forretningsfolk, det meste av tida store kjøpmenn i [[Kristiania]]. Husmannsvesenet utvikla seg frå da av. Gardbrukarane fekk brukbare overskot på sal av byggkorn til kornfattige bygder og verkssamfunn på [[Lesja]], i [[Folldal kommune|Folldalen]], på [[Røros]] og andre stader. | ||
=== Tida 1800- | === Tida 1800-1940 === | ||
{{Utdjupande artikkel|Skjåks historie 1800- | {{Utdjupande artikkel|Skjåks historie 1800-1940}} | ||
I [[1798]] gjekk gardbrukarane i Skjåk saman og kjøpte ålmenninga av [[Bernt Anker]]. Dette var ei skilsetjande storhending i bygdehistoria som har hatt djuptgripande verknader for bygda, økonomisk, sosialt og jamvel politisk. | I [[1798]] gjekk gardbrukarane i Skjåk saman og kjøpte ålmenninga av [[Bernt Anker]]. Dette var ei skilsetjande storhending i bygdehistoria som har hatt djuptgripande verknader for bygda, økonomisk, sosialt og jamvel politisk. | ||
| Linje 152: | Linje 150: | ||
Jernbane gjennom [[Østerdalen]] og [[Gudbrandsdalen]], omfattande emigrasjon og andre faktorar tvinga fram store endringar i landbruket også i Skjåk etter 1880. | Jernbane gjennom [[Østerdalen]] og [[Gudbrandsdalen]], omfattande emigrasjon og andre faktorar tvinga fram store endringar i landbruket også i Skjåk etter 1880. | ||
Politisk vart det danna [[Venstre]] og [[Høgre]] frå 1880-åra. | Politisk vart det danna [[Venstre]] og [[Høgre]] frå 1880-åra. [[Arbeidarpartiet]] og [[Bondepartiet]] vart organisert i 1920-åra. Arbeidarpartiet fekk fleirtal i kommunestyret frå 1935, og etter den tid har Arbeidarpartiet og Bonde-/[[Senterpartiet]] skifta på å vere det leiande partiet i bygda. Venstre («småbrukarpartiet» [[Arbeiderdemokratane]]/[[Radikale Folkeparti]]) svann inn, da veljarane gjekk til anten Arbeidarpartiet eller Bondepartiet (gardbrukarane). | ||
[[ | Tida frå ca. 1914 var prega av mekanisering, motorisering og elektrifisering, og næringslivet vart meir differensiert. I [[1930]] tok [[Skjåk Almenning]] i bruk eit nytt og moderne sagbruk og eit høvleri i [[Bismo]]. Den fyrste fagforeininga i Skjåk vart skipa ved ålmenninga same året. Gardbrukarane hadde tidlegare organisert seg i [[bondelag]] og [[småbrukarlag]]. | ||
=== Okkupasjonsåra 1940-1945 === | === Okkupasjonsåra 1940-1945 === | ||