323 355
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{Thumb|No-nb digibok 2015012808033 0061 1.jpg|Hertug Skule fell framfor Elgesæter kloster. Teikning av A. Bloch.}} | |||
'''Skule Bårdsson''' (fødd omkr. 1189 <ref>Jfr. ''Håkon Håkonssons soge'', der han seiast å ha vore 51 år gammal då han døydde.</ref>, død [[24. mai]] [[1240]]) var ein viktig politisk og militær leiar i første halvdel av 1200-tallet. Han var [[jarl]], og frå [[1237]] [[hertug]], ein av berre to i Noreg som har hatt denne tittelen. Det siste året var han opprørskonge, og han var ei tid riksstyrar under [[Håkon IV Håkonsson]]. Frå nyare tid er han kjend som ein av hovudpersonane i [[Henrik Ibsen]]s ''Kongsemnerne''. | '''Skule Bårdsson''' (fødd omkr. 1189 <ref>Jfr. ''Håkon Håkonssons soge'', der han seiast å ha vore 51 år gammal då han døydde.</ref>, død [[24. mai]] [[1240]]) var ein viktig politisk og militær leiar i første halvdel av 1200-tallet. Han var [[jarl]], og frå [[1237]] [[hertug]], ein av berre to i Noreg som har hatt denne tittelen. Det siste året var han opprørskonge, og han var ei tid riksstyrar under [[Håkon IV Håkonsson]]. Frå nyare tid er han kjend som ein av hovudpersonane i [[Henrik Ibsen]]s ''Kongsemnerne''. | ||
| Linje 9: | Linje 11: | ||
Trass truskapsed og allianse gjennom ekteskap kom det konfliktar mellom Skule og kong Håkon, særlig frå midten av 1220-åra. ''Håkon Håkonssons soge'' skulder gjerne på anonyme tredjemenn, men det var nok og meir direkte konflikt. Soga blei skriven for Håkons son og Skule jarls dotterson Magnus Lagabøte, og forfattaren tok nok omsyn til dette og flytta skulda over til anonyme personar. Konfliktane blei verre i 1230-åra. Eit forlik erkebiskopen og biskopane fekk i stand i Bergen i [[1233]]<ref>Jfr. [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/diplom_vise_tekst.prl?b=15&s=n&str= DN I, nr. 15]</ref> betra litt på forhaldet, men det blei aldri heilt bra mellom konge og jarl. Skule styrde heile tida, utan omsyn til konfliktar, ein tredel av landet. Til tider hadde han det meste som sysler på ulike stader, til tider som eit samanhengande område. Frå han fekk hertugnamn i 1237 hadde han ein tredel av syslene på ulike stader. | Trass truskapsed og allianse gjennom ekteskap kom det konfliktar mellom Skule og kong Håkon, særlig frå midten av 1220-åra. ''Håkon Håkonssons soge'' skulder gjerne på anonyme tredjemenn, men det var nok og meir direkte konflikt. Soga blei skriven for Håkons son og Skule jarls dotterson Magnus Lagabøte, og forfattaren tok nok omsyn til dette og flytta skulda over til anonyme personar. Konfliktane blei verre i 1230-åra. Eit forlik erkebiskopen og biskopane fekk i stand i Bergen i [[1233]]<ref>Jfr. [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/diplom_vise_tekst.prl?b=15&s=n&str= DN I, nr. 15]</ref> betra litt på forhaldet, men det blei aldri heilt bra mellom konge og jarl. Skule styrde heile tida, utan omsyn til konfliktar, ein tredel av landet. Til tider hadde han det meste som sysler på ulike stader, til tider som eit samanhengande område. Frå han fekk hertugnamn i 1237 hadde han ein tredel av syslene på ulike stader. | ||
[[6. november]] [[1239]] tok han kongsnamn på [[Øyrating]]<ref>[http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/regest_vise_tekst.prl?b=703&s=n&str=skule RN I, nr. 701]</ref>, og var i åpent opprør mot kongen. Han tok kontroll over [[Trøndelag]], og drog så mot Austlandet. Der vann han først [[slaget ved Låke]] ved [[Nannestad]] vinteren 1240, men blei overvunne av kong Håkon i [[slaget om Oslo 1240|slaget om Oslo]] våren 1240. Han kom seg unna med nokre av sine menn, dei såkalde [[vårbelger|vårbelgane]], og drog til [[Elgeseter kloster]] i [[Nidaros]]. Håkon satte klosteret i brann, og | [[6. november]] [[1239]] tok han kongsnamn på [[Øyrating]]<ref>[http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/regest_vise_tekst.prl?b=703&s=n&str=skule RN I, nr. 701]</ref>, og var i åpent opprør mot kongen. Han tok kontroll over [[Trøndelag]], og drog så mot Austlandet. Der vann han først [[slaget ved Låke]] ved [[Nannestad]] vinteren 1240, men blei overvunne av kong Håkon i [[slaget om Oslo 1240|slaget om Oslo]] våren 1240. Han kom seg unna med nokre av sine menn, dei såkalde [[vårbelger|vårbelgane]], og drog til [[Elgeseter kloster]] i [[Nidaros]]. Håkon satte klosteret i brann, og Skule blei hogd ned med sine næraste menn<ref>[http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/regest_vise_tekst.prl?b=708&s=n&str=skule RN 1, nr. 706]</ref>. Han blei gravlagd i [[Nidarosdomen|Kristkyrkja]] i Nidaros. | ||
==Referanser== | ==Referanser== | ||