276 671
redigeringer
m
Robot: Endrer mal: Thumb høyre
m (Robot: Endrer mal: Thumb høyre) |
|||
| (15 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{Infoboks gard | {{Infoboks gard | ||
| målform = nn | |||
| bgfarge = | | bgfarge = | ||
| navn = Snøtun | | navn = Snøtun | ||
| Linje 8: | Linje 9: | ||
| førstnevnt = 1600 | | førstnevnt = 1600 | ||
| ryddet = | | ryddet = | ||
| sted = Jostedalen | | sted = [[Jostedalen]] | ||
| kommune = Luster | | sokn = [[Jostedalen sokn|Jostedalen]] | ||
| fylke = | | kommune = [[Luster kommune|Luster]] | ||
| fylke = [[Vestland fylke|Vestland]] | |||
| gnr = 209 | | gnr = 209 | ||
| bnr = | | bnr = | ||
| Linje 20: | Linje 22: | ||
}} | }} | ||
<onlyinclude>'''Snøtun''' (Luster, gnr. 209) er ein [[matrikkelgard]] i [[Jostedal|Jostedalen]], [[Luster kommune]]. Garden ligg i [[Krundalen]] og grensar i aust mot [[Kruna (Jostedalen)|Kruna]] og i vest mot [[Grov (Jostedalen)|Grov]]. | <onlyinclude>'''[[Snøtun (Jostedalen)|Snøtun]]''' (Luster, gnr. 209) er ein [[matrikkelgard]] i [[Jostedal|Jostedalen]], [[Luster kommune]]. Garden ligg i [[Krundalen]] og grensar i aust mot [[Kruna (Jostedalen)|Kruna]] og i vest mot [[Grov (Jostedalen)|Grov]]. | ||
På Snøtun låg [[Krundalen skule]], som alle heimane under Snøtun sokna til fram til nedlegginga i 1963. Den nyaste skulebygningen frå 1959 står framleis og er i dag [[Bretun]], kurssenteret og hovudkvarteret til [[Jostedalen breførarlag]]. </onlyinclude> | På Snøtun låg [[Krundalen skule]], som alle heimane under Snøtun sokna til fram til nedlegginga i 1963. Den nyaste skulebygningen frå 1959 står framleis og er i dag [[Bretun]], kurssenteret og hovudkvarteret til [[Jostedalen breførarlag]]. </onlyinclude> | ||
==Nyryddinga== | |||
Snøtun er ikkje nemnd i det fyrste dokumentet etter øydetida, presteskattelista frå 1596.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=117 Presteskatten 1596] (Jostedal historielag)</ref> Her er det derimot nemnt to bruk på ''Kronen'' ([[Kruna (Jostedalen)|Kruna]]) og fire i ''Kronnedal'', og det er rimeleg å tru at Snøtun har vore eitt av dei fire. Det kan tyde på at gardsnamnet ''Snøtun'' ikkje hadde fest seg i vanleg bruk på den tida, og at namnet kanskje ikkje er eit mellomaldernamn i Jostedalen. | |||
I jordeboka for leidangsskatten 1600 er fleire av Krundals-gardane namngjevne, og her støyter me på ''Christopher Biørnnetun''.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2076 Jordeboka 1600] (Jostedal historielag)</ref> Frå 1611 og utover nemner skattelistene garden ''Snøtten'' eller ''Snøttem'',<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2106 Jordeboka 1611] (Jostedal historielag)</ref> men desse åra støyter me òg på namneforma ''Snethun'', som etter kvart vert den vanlege. | |||
I futrekneskapen for 1597 er elles Christopher nemnd i båe sakene der jostedøler betalte bøter ([[Leksikon:Sakefall|sakefall]]), i båe som den fornærma.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2066 Sakefallspengar 1597] (Jostedal historielag)</ref> I den eine saka fekk Paul Fåberg bot for å ha ''beligget Anne, Christoffers Quinde j Cronnedall''. I den andre saka fekk ''Einner j Justedallen'' bot for ''hand slogs Christoffer j Krondall at blodit gick wd aff hans hoffuidt''. Christopher er ikkje nemnd etter 1600. Lars Øyane meiner han kan ha vore frå Nordfjord og ein av pionérane i Jostedalen. | |||
==Overgang til sjølveige== | ==Overgang til sjølveige== | ||
<onlyinclude>{{ | <onlyinclude>{{Thumb|Snøtun.JPG|Tunet i Snøtun med hovudbruket til høgre og [[Reina (Jostedalen)|Reina]] (Røysi) til venstre.|[[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]] (2012)}} | ||
Fram til 1700-talet var Snøtun som resten av Jostedalen eigd av skiftande eksterne godseigarar, og brukarane var leiglendingar. Då jostedalsgodset etter 1754 vart delt mellom dei tre sønene til [[Christopher Munthe]], var det [[Gerhard Munthe ( | Fram til 1700-talet var Snøtun som resten av Jostedalen eigd av skiftande eksterne godseigarar, og brukarane var leiglendingar. Då jostedalsgodset etter 1754 vart delt mellom dei tre sønene til [[Christopher Munthe]], var det [[Gerhard Munthe (1726–1785)]] som fekk hand om Grov. Han selde alt 25. oktober 1757 til brukaren, lensmann [[Tøger Ottoson Snøtun]]. Snøtun var dermed ein av dei aller fyrste jostedalsgardane som vart selde ut av Munthe-ætta. Det hadde truleg samanheng med at Snøtun sidan 1730-åra (og fram til 1790-åra) var lensmannsgard, og at brukarane i denne perioden såleis måtte reknast til eit elitesjikt i bygda.</onlyinclude> | ||
Snøtun vart ikkje verande i lokalt eige så lenge. Den 26. oktober 1758 fekk sonen til Tøger, lensmann [[Otto Tøgerson Snøtun]], skøyte på garden, men [[Jens Munthe]] tok garden på odel (27. mars 1760). Det vart såleis den neste leiglendingen, [[Anders Pederson Snøtun]], som vart sjølveigar for godt då Jens Munthe selde unna ei rekkje jostedalsgardar 28. juli 1778 (sjå [[Eigedomstilhøve i Jostedalen før 1800]]). | Snøtun vart ikkje verande i lokalt eige så lenge. Den 26. oktober 1758 fekk sonen til Tøger, lensmann [[Otto Tøgerson Snøtun]], skøyte på garden, men [[Jens Munthe]] tok garden på odel (27. mars 1760). Det vart såleis den neste leiglendingen, [[Anders Pederson Snøtun]], som vart sjølveigar for godt då Jens Munthe selde unna ei rekkje jostedalsgardar 28. juli 1778 (sjå [[Eigedomstilhøve i Jostedalen før 1800]]). | ||
| Linje 34: | Linje 43: | ||
Bruksdelinga vert dermed slik: | Bruksdelinga vert dermed slik: | ||
* Bnr. 1 Reina (''Røysi'') - skilt ut ved delinga av Bnr. 2 Bakkane i 1825 | * [[Reina (Jostedalen)|Bnr. 1 Reina]] (''Røysi'') - skilt ut ved delinga av Bnr. 2 Bakkane i 1825 | ||
* | * [[Bakkane (Jostedalen)|Bnr. 2 Bakkane]] - tidlegare husmannsplass - skilt frå bnr. 3 Snøtun i 1800 | ||
* Bnr. 3 Snøtun - det gamle hovudbruket | * Bnr. 3 Snøtun - det gamle hovudbruket | ||
| Linje 57: | Linje 66: | ||
==Kjelder og litteratur== | ==Kjelder og litteratur== | ||
* | *{{folketelling|bf01058399000266|Snettum|1801|Jostedal prestegjeld|nn}}. | ||
* | *{{folketelling|bf01036726001025|Snethun (bnr. 3)|1910|Jostedal herred|nn}}. | ||
*Laberg, Jon. (1944). Jostedal. Ei stutt utgreiding um bygdi og folket der. ''Tidsskrift utgitt av Historielaget for Sogn'' (nr. 11), 5-85. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=300 Digital utgåve, Jostedal historielag]) | *Laberg, Jon. (1944). Jostedal. Ei stutt utgreiding um bygdi og folket der. ''Tidsskrift utgitt av Historielaget for Sogn'' (nr. 11), 5-85. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=300 Digital utgåve, Jostedal historielag]) | ||
*Øyane, Lars E. (1994). ''Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune.'' (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 839-861. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008020701034 Digital utgåve, NBdigital]) | *Øyane, Lars E. (1994). ''Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune.'' (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 839-861. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008020701034 Digital utgåve, NBdigital]) | ||
*[http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&db=dbcrawler&sql=Key+%3D+%271426209%27&orderby=orderby&appinfogard=Sn%F8tun «Snøtun»], Gardsleksikon, Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane | *[http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&db=dbcrawler&sql=Key+%3D+%271426209%27&orderby=orderby&appinfogard=Sn%F8tun «Snøtun»], Gardsleksikon, Fylkesarkivet i Sogn og Fjordane | ||
{{Artikkelkoord|61|38|9|N|7|13|2|Ø}} | |||
[[Kategori:Jostedalen]] | [[Kategori:Jostedalen]] | ||
[[Kategori:Garder | [[Kategori:Garder]] | ||
[[Kategori:Luster kommune]] | |||
{{F1}} | {{F1}} | ||
{{nn}} | |||
{{ | |||