Skribenter
1 575
redigeringer
→Kjelder og litteratur
| (7 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 3: | Linje 3: | ||
== Første stiftsarkivar i Bergen == | == Første stiftsarkivar i Bergen == | ||
Thomas Hermansen var son av handelsmannen [[Herman Olai Hermandsen]]. Sju år gammal vart han sendt til besteforeldra i Bergen, tollrorskar Thomas Lie og hustru Anne Karine. Dei var ikkje hans ordentlege besteforeldre, men var av faren sin morbror-familie – Thomas Lie var ein fetter av faren Herman Olai. Det hadde i første rekkje med skulen å gjera - Thomas skulle ha ei ordentleg utdanning. Og det fekk han også - fram til 1871 var han elev ved katedralskulen. Etter studenteksamen gjekk turen til [[Kristiania]]. Her fullførte han sin juridiske embetseksamen i 1876 – no heiter han Brown Lie Hermansen. Som nyutdanna jurist kom han til [[Hardanger]] og [[Voss]] som sorenskrivarfullmektig. Etter to år her bar det attende til Kristiania, til ei stilling i Finansdepartementet. Men etter mange år i hovudstaden hadde han teke til å lengta vestover. Om han ikkje hadde visst det før, så oppdaga han det no - heimlengten plaga han. I 1885 slo han seg ned på [[ | Thomas Hermansen var son av handelsmannen [[Herman Olai Hermandsen]]. Sju år gammal vart han sendt til besteforeldra i Bergen, tollrorskar Thomas Lie og hustru Anne Karine. Dei var ikkje hans ordentlege besteforeldre, men var av faren sin morbror-familie – Thomas Lie var ein fetter av faren Herman Olai. Det hadde i første rekkje med skulen å gjera - Thomas skulle ha ei ordentleg utdanning. Og det fekk han også - fram til 1871 var han elev ved katedralskulen. Etter studenteksamen gjekk turen til [[Kristiania]]. Her fullførte han sin juridiske embetseksamen i 1876 – no heiter han Brown Lie Hermansen. Som nyutdanna jurist kom han til [[Hardanger]] og [[Voss]] som sorenskrivarfullmektig. Etter to år her bar det attende til Kristiania, til ei stilling i Finansdepartementet. Men etter mange år i hovudstaden hadde han teke til å lengta vestover. Om han ikkje hadde visst det før, så oppdaga han det no - heimlengten plaga han. I 1885 slo han seg ned på [[Krohnstad]] i [[Årstad]]. Der vart han buande livet ut. | ||
Cand. jur. Thomas Hermansen vart i 1884 utnemnd som den første stiftsarkivaren i Bergen (noverande [[Statsarkivet i Bergen|Statsarkivet]]). Han var då ikkje meir enn 31 år gammal, den yngste som nokon gong har hatt dette embetet. Samanlikna med aktiviteten ved arkivet i dag var dei første åra ved stiftsarkivet ganske så rolege. Den første førespurnaden kom 27. april 1886, og vart besvart på side 1 i kopiboken 25. mai, fortel statsarkivar [[Yngve Nedrebø]] i ein artikkel om stiftsarkivar Thomas Brown Lie Hermansen i Statsarkivet sitt magasin Bergensposten. Den første lesesalsgjesten kom i juni, og dagboka fortel om 23 gjestar første året. Men etter kvart auka gjestetalet, og i 1902 var det 662 registreringar i dagboka. | Cand. jur. Thomas Hermansen vart i 1884 utnemnd som den første stiftsarkivaren i Bergen (noverande [[Statsarkivet i Bergen|Statsarkivet]]). Han var då ikkje meir enn 31 år gammal, den yngste som nokon gong har hatt dette embetet. Samanlikna med aktiviteten ved arkivet i dag var dei første åra ved stiftsarkivet ganske så rolege. Den første førespurnaden kom 27. april 1886, og vart besvart på side 1 i kopiboken 25. mai, fortel statsarkivar [[Yngve Nedrebø]] i ein artikkel om stiftsarkivar Thomas Brown Lie Hermansen i Statsarkivet sitt magasin Bergensposten. Den første lesesalsgjesten kom i juni, og dagboka fortel om 23 gjestar første året. Men etter kvart auka gjestetalet, og i 1902 var det 662 registreringar i dagboka. | ||
| Linje 35: | Linje 35: | ||
== Samfunnskritisk == | == Samfunnskritisk == | ||
Thomas | Thomas Hermansen var 34 år gammal då boka kom ut i 1887, på Nygaards forlag. Og det er ei forunderleg lita bok, ein serie skisser som heng meir eller mindre saman – enkel nok å lesa, ein kjem lett gjennom ho – eit lite kunstverk på sitt vis. Her er det samtalane, snakket, som rår. Daglegdags pludring om praktiske ting, stundom kjem misunning til uttrykk. Handling er det ikkje stort av. Alt skjer på eit underliggjande plan, i det som ikkje vert sagt eller fortalt. Heile tida går det som ein beisk straum gjennom boka kor tomt livet eigentleg er. Stundom er forfattaren sjølv med – han er til stades i dette ”jeg-et” som innimellom dukkar opp. | ||
''Bygdeliv'' manglar ikkje samfunnskritikk – det er det som er hovudærendet til boka, viser det seg. Det får me med oss allereie frå første sida, det er bispevisitas og i prestegarden har ”dei fine” samla seg. (Her får me forresten eit pussig lite glimt av ein viss proprietær Olaf Nilsen, ein ”friskfyraktig” type av ein evigheitsstudent – ”en saan upraktisk fyr, som snakker om alt muligt, en saan – ææ – idealist.” Er det proprietær [[Claus Pavels Riis]] frå [[Nymark]] me møter her, mannen som skreiv songen om [[Anne Knutsdotter]]?) I blomstrande vendingar rosar bisp og prest kvarandre så det mest går over i det groteske, dei andre stemmer i og det heile får etter kvart eit mest fråstøytande preg. | ''Bygdeliv'' manglar ikkje samfunnskritikk – det er det som er hovudærendet til boka, viser det seg. Det får me med oss allereie frå første sida, det er bispevisitas og i prestegarden har ”dei fine” samla seg. (Her får me forresten eit pussig lite glimt av ein viss proprietær Olaf Nilsen, ein ”friskfyraktig” type av ein evigheitsstudent – ”en saan upraktisk fyr, som snakker om alt muligt, en saan – ææ – idealist.” Er det proprietær [[Claus Pavels Riis]] frå [[Nymark]] me møter her, mannen som skreiv songen om [[Anne Knutsdotter]]?) I blomstrande vendingar rosar bisp og prest kvarandre så det mest går over i det groteske, dei andre stemmer i og det heile får etter kvart eit mest fråstøytande preg. | ||
| Linje 43: | Linje 43: | ||
== Nærgåande skildring av Tysnes == | == Nærgåande skildring av Tysnes == | ||
Thomas | Thomas Hermansen let det ikkje vera nokon tvil om at det er Tysnes som er skildra. Namna er så autentiske som det går an: Trond Gjerstad, Marta Borgen, Kristen Hovland, Bertel Solheim. Her er nemnd stader som ”Langelandselven” – her er rett nok sparsamt med dialektuttrykk, men tiltaleforma ”Dokker” er teke i bruk. | ||
I kva grad personar og hendingar i boka er teke frå det verkelege livet skal eg ikkje uttala meg om her, det kunne vore interessant å leggja teksten meir under lupa såleis. Det interessante er at | I kva grad personar og hendingar i boka er teke frå det verkelege livet skal eg ikkje uttala meg om her, det kunne vore interessant å leggja teksten meir under lupa såleis. Det interessante er at Hermansen ikkje legg skjul på kvar det er meint å gå føre seg – på Tysnes, nærare bestemt i Vågebygda, på Gjerstad og i Gjersvik. Det les ein både ut av namna og av skildringa elles. Han legg elles for dagen ein naturleg kjennskap til landhandarmiljøet – landhandlar Evensen er ein gjennomgangsfigur i boka, han er også ordførar i kommunen og ein mektig mann. Er det så enkelt som at Evensen = faren Herman Olai Hermandsen? | ||
Det skal mot til for å gå så tett inn på eit bygdamiljø som | Det skal mot til for å gå så tett inn på eit bygdamiljø som Hermansen gjer i denne boka, nærast med ekte namn på folk. Slikt skriv ein ikkje om ein bur i bygda. Slikt skriv berre den som er flytta herfrå og har distansert seg i eit anna og høgare samfunnslag. Han må ha vore mykje her som vaksen, han ser ut til å kjenna miljøet. | ||
Bygdesamfunnet på Tysnes, og då nærare bestemt Gjersvik og Våge, er skildra så inngåande og så utleverande at det mest er rart det ikkje vart bråk av det. Her er bygdefolk nemnd, rett nok ikkje med heilt rette namn, sjølv om det ikkje er langt unna. Men lensmann og fut og ordførar treng ein ikkje setja namn på. Her er det eigne lover som gjeld – slektskap og venskap, gjeld og tilbakebetaling av gjeld. Eller som me ville sagt i dag – korrupsjon. Særleg er lensmannen støtt og stadig ute om seg for å tuska til seg eigedommar og anna: | Bygdesamfunnet på Tysnes, og då nærare bestemt Gjersvik og Våge, er skildra så inngåande og så utleverande at det mest er rart det ikkje vart bråk av det. Her er bygdefolk nemnd, rett nok ikkje med heilt rette namn, sjølv om det ikkje er langt unna. Men lensmann og fut og ordførar treng ein ikkje setja namn på. Her er det eigne lover som gjeld – slektskap og venskap, gjeld og tilbakebetaling av gjeld. Eller som me ville sagt i dag – korrupsjon. Særleg er lensmannen støtt og stadig ute om seg for å tuska til seg eigedommar og anna: | ||
| Linje 79: | Linje 79: | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
*Thomas Hermansen: ''Bygdeliv''. Nygaards forl. 1887. Den vesle boka finst i dag i berre 4 eks. på norske bibliotek – kun til bruk på lesesal. | |||
*Nekrolog over TH i Bergens Tidende 12/6 1903. | |||
*''Bergensposten'' nr. 2 1999, Statsarkivet i Bergen. | |||
*Gisle Tjong: ''Register over Sunnhordlandslitteratur og -forfattarar''. Database. | |||
*Ernst Berge Drange: ''Tysnes gards- og ættesoge'', band 3 (1989). | |||
*{{hbr1-1|pf01053295029046|Thomas Hermansen}} | |||
{{DEFAULTSORT:HERMANDSEN, THOMAS}} | {{DEFAULTSORT:HERMANDSEN, THOMAS}} | ||
| Linje 95: | Linje 94: | ||
[[Kategori:Fødsler i 1853]] | [[Kategori:Fødsler i 1853]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1903]] | [[Kategori:Dødsfall i 1903]] | ||
{{nn}} | |||