Veiledere, Administratorer
173 291
redigeringer
m
Teksterstatting – «han han» til «han»
Ingen redigeringsforklaring |
m (Teksterstatting – «han han» til «han») |
||
| (11 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 12: | Linje 12: | ||
| sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | | sokn = [[Bykle sokn|Bykle]] | ||
| kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | | kommune = [[Bykle kommune|Bykle]] | ||
| fylke = [[ | | fylke = [[Agder fylke|Agder]] | ||
| gnr = 14 | | gnr = 14 | ||
| bnr = 2 | | bnr = 2 | ||
| Linje 38: | Linje 38: | ||
Når ''Vallesoga'' (III, 404) melder at Folke Åsmundsson var gift med ei dotter åt Tallak Bjugsson Berg, vert det sagt å vera ei gjeting, som byggjer på at det elles ville vera vrangt å forklare korleis han hadde fått hand om eigedomen i Berg, men denne gjetinga tykkjest då rimeleg nok. Iallfall åtte Folke 14 kalveskinn i Berg på 1660-talet, og er siste venda oppførd som eigar der i 1670. Sameleis fører 1670-jordeboka han opp som eigar av 14 1/2 kalveskinn i Byklum, jamvel om landskattelistene viser at sonen Kjetil hadde overteke eigedomen alt fyre 1659. Me vil då rekne med at denne byklumeigedomen åt Folke i praksis var overlaten til sonen, men at det ikkje vart formalisert så lenge faren livde, og på denne bakgrunnen har me då skrive at han døydde «etter 1670». | Når ''Vallesoga'' (III, 404) melder at Folke Åsmundsson var gift med ei dotter åt Tallak Bjugsson Berg, vert det sagt å vera ei gjeting, som byggjer på at det elles ville vera vrangt å forklare korleis han hadde fått hand om eigedomen i Berg, men denne gjetinga tykkjest då rimeleg nok. Iallfall åtte Folke 14 kalveskinn i Berg på 1660-talet, og er siste venda oppførd som eigar der i 1670. Sameleis fører 1670-jordeboka han opp som eigar av 14 1/2 kalveskinn i Byklum, jamvel om landskattelistene viser at sonen Kjetil hadde overteke eigedomen alt fyre 1659. Me vil då rekne med at denne byklumeigedomen åt Folke i praksis var overlaten til sonen, men at det ikkje vart formalisert så lenge faren livde, og på denne bakgrunnen har me då skrive at han døydde «etter 1670». | ||
Kjetil Folkesson overtok som nemnt farens eigedom i Byklum mot slutten av 1650-talet. Men ettersom det er kjeldene frå Valle som har mest å fortelje om han, torer me vel tru at han mykje av tida heldt til i Nordstog Berg, iallfall var han der dei siste åra han livde. Men på 1660-talet var han i Byklum, og me set opp det omtrentlege fødselsåret hans etter dei sprikjande aldersoppgåvene i manntala frå 1665-1666. Ettersom far hans var frå Byklum, og han sjølv | Kjetil Folkesson overtok som nemnt farens eigedom i Byklum mot slutten av 1650-talet. Men ettersom det er kjeldene frå Valle som har mest å fortelje om han, torer me vel tru at han mykje av tida heldt til i Nordstog Berg, iallfall var han der dei siste åra han livde. Men på 1660-talet var han i Byklum, og me set opp det omtrentlege fødselsåret hans etter dei sprikjande aldersoppgåvene i manntala frå 1665-1666. Ettersom far hans var frå Byklum, og han sjølv no og da budde her, kallar me han Byklum: | ||
* '''Kjetil Folkesson Byklum''', f ca 1626-32, d ca 1683 | * '''Kjetil Folkesson Byklum''', f ca 1626-32, d ca 1683 | ||
| Linje 150: | Linje 150: | ||
:* Margit, f 1843, d 1845 | :* Margit, f 1843, d 1845 | ||
I den gamle gards- og ættesoga (110) les me at Tarjei vart kalla «Pukkelen», men om han faktisk var krylryggja, veit me ikkje visst. Men ei anna kjelde fortel likevel meir om korleis | I den gamle gards- og ættesoga (110) les me at Tarjei vart kalla «Pukkelen», men om han faktisk var krylryggja, veit me ikkje visst. Men ei anna kjelde fortel likevel meir om korleis han skilde seg ut. Det var ein son åt sorenskrivar Søegaard i [[Hornnes]], som ein haust for moro skuld fylgde soknepresten på ei reise til Bykle. Då trefte han m.a. Tarjei Åvoldsson, og skreiv om han i ei bok han gav ut 20 år seinare [[Peter Munch Søegaard|(P[eter]. M[unch]. Søegaard]]: ''Fra Fjeldbygderne'', Chra. 1868, 67). Av boka går det fram at forfattaren hadde vore student i Kristiania i eitt år, då han var i Bykle, og når så Halvorsens ''Norsk Forfatter-Lexicon'' frå 1893 fortel at han tok artium i 1836, kan me vita at den omtala turen gjekk fyre seg i september 1837. Søegaard fortel: | ||
{{sitat|Presten boede altid paa den tet ved [[Bykle gamle kyrkje|Kirken]] liggende Gaarden Byklum, som eiedes af Targei Ovilsson, en forstandig og velvillig Mand, paa hvis aandelige Dannelse intet var at udsætte, men desto mer paa hans legemlige; thi han var Dverg, vistnok ikke i den Grad, som disse Tingester, der vise sig frem for Penge, men han var uden alt Forhold i Bygningen; saaledes var Hovedet saa stort og Ansigtet saa mandigt, at det Altsammen uden Skam kunde sidde mellem en Kjæmpes Axler, uagtet Eieren var af høide som en ti Aars Gut.}} | {{sitat|Presten boede altid paa den tet ved [[Bykle gamle kyrkje|Kirken]] liggende Gaarden Byklum, som eiedes af Targei Ovilsson, en forstandig og velvillig Mand, paa hvis aandelige Dannelse intet var at udsætte, men desto mer paa hans legemlige; thi han var Dverg, vistnok ikke i den Grad, som disse Tingester, der vise sig frem for Penge, men han var uden alt Forhold i Bygningen; saaledes var Hovedet saa stort og Ansigtet saa mandigt, at det Altsammen uden Skam kunde sidde mellem en Kjæmpes Axler, uagtet Eieren var af høide som en ti Aars Gut.}} | ||
| Linje 168: | Linje 168: | ||
Då Tallak døydde sumaren 1857, ervde sonen, den 6 år gamle Olav, den halvparten i Utistog faren hadde bruka. Olav vart teken inn i huslyden til farbroren Dreng i Innistog, og vaks opp der. I 1861 kaupte Dreng bruket hans i Utistog for 600 speciar, og sytte for å få det ihopslege i matrikkelen med den halvparten han åtte frå fyrr. | Då Tallak døydde sumaren 1857, ervde sonen, den 6 år gamle Olav, den halvparten i Utistog faren hadde bruka. Olav vart teken inn i huslyden til farbroren Dreng i Innistog, og vaks opp der. I 1861 kaupte Dreng bruket hans i Utistog for 600 speciar, og sytte for å få det ihopslege i matrikkelen med den halvparten han åtte frå fyrr. | ||
I 1867 overtok den nest eldste av drengssønene «det sammenføiede brug», prisen nå var 300 speciar. I røynda hadde han sikkert teke eigedomen i bruk straks etter at han gifte seg. Iallfall ser me at [[ | I 1867 overtok den nest eldste av drengssønene «det sammenføiede brug», prisen nå var 300 speciar. I røynda hadde han sikkert teke eigedomen i bruk straks etter at han gifte seg. Iallfall ser me at [[folketeljinga frå 1865]] fører han opp som bruksmann for faren, men to år seinare vart han altså sjølveigar også i namnet: | ||
{{thumb|Byklum 025.jpg|Utanfor stoga til Dreng og Ingebjørg ca 1938. Mannen med rette klede er Olav J. Hoslemo, bror til Ingebjørg. Så fylgjer Ingebjørg J. Byklum og Dreng T. Byklum. Dei to karane som flankerer dei nemnde er truleg turistar, iallfall er dei uidentifiserte. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}} | {{thumb|Byklum 025.jpg|Utanfor stoga til Dreng og Ingebjørg ca 1938. Mannen med rette klede er Olav J. Hoslemo, bror til Ingebjørg. Så fylgjer Ingebjørg J. Byklum og Dreng T. Byklum. Dei to karane som flankerer dei nemnde er truleg turistar, iallfall er dei uidentifiserte. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}} | ||
| Linje 194: | Linje 194: | ||
I 1883 løyste Torleiv handelsbrev og prøva seg med [[kråmbu]] eit bil, me gjet på at det kan ha vore eitt års tid. Men Dreng, eldstesonen, freista sidan på å handle vidare utan handelsbrev. Det gjekk ikkje særleg bra, ettersom det både skaffa han bøter for ulovleg handel og eit år i fengsel for bedrageri (dom 1886). | I 1883 løyste Torleiv handelsbrev og prøva seg med [[kråmbu]] eit bil, me gjet på at det kan ha vore eitt års tid. Men Dreng, eldstesonen, freista sidan på å handle vidare utan handelsbrev. Det gjekk ikkje særleg bra, ettersom det både skaffa han bøter for ulovleg handel og eit år i fengsel for bedrageri (dom 1886). | ||
Den neste viktige hendinga me veit om, er at Torleiv selde Utistog til Tarald Drengsson Mosdøl, klokkaren. Dette var i 1888, og prisen var 4.400 kr. Tarald hadde då budd nokre år på [[Kultro (Bykle gnr 14/8)|Kultro]], som han også åtte, men nå flutte han hit, medan Torleiv Drengsson og huslyden hans fekk flytje | Den neste viktige hendinga me veit om, er at Torleiv selde Utistog til Tarald Drengsson Mosdøl, klokkaren. Dette var i 1888, og prisen var 4.400 kr. Tarald hadde då budd nokre år på [[Kultro (Bykle gnr 14/8)|Kultro]], som han også åtte, men nå flutte han hit, medan Torleiv Drengsson og huslyden hans fekk flytje til Kultro og vera bruksfolk. I [[folketeljinga frå 1891]] finn me dei såleis der, men då Anne døydde 3 år seinare, heldt dei til i [[Bjones (Bykle gnr 16/8)|Bjones]]. | ||
I 1898 reiste Torleiv til Amerika saman med sonen Knut. Hallvard Torleivsson hadde reist i fyrevegen 9 år tidlegare. I 1899 drog brørne Dreng og Olav, og i 1900 fylgde systera Torbjørg. Yngstebroren Tallak var fyrebils att som tenestekar hjå Olav Drengsson i Innistog, men i 1904 reiste han, i fylgje immigrasjonsoppgåva hans i den amerikanske 1910-folketeljinga, etter faren og syskena til Amerika. | I 1898 reiste Torleiv til Amerika saman med sonen Knut. Hallvard Torleivsson hadde reist i fyrevegen 9 år tidlegare. I 1899 drog brørne Dreng og Olav, og i 1900 fylgde systera Torbjørg. Yngstebroren Tallak var fyrebils att som tenestekar hjå Olav Drengsson i Innistog, men i 1904 reiste han, i fylgje immigrasjonsoppgåva hans i den amerikanske 1910-folketeljinga, etter faren og syskena til Amerika. | ||
| Linje 226: | Linje 226: | ||
Som me var inne på ovanfor, var det Tarald Mosdøl som kaupte bruket av Torleiv Drengsson Byklum i 1888. Han var frå [[Neire Mosdøl (Bykle gnr 13/1-2)|Nedre Mosdøl]]. Dreng Hallvardsson Tveiten og kona Gunhild Taraldsdotter, fødd Mosdøl, var foreldra hans. | Som me var inne på ovanfor, var det Tarald Mosdøl som kaupte bruket av Torleiv Drengsson Byklum i 1888. Han var frå [[Neire Mosdøl (Bykle gnr 13/1-2)|Nedre Mosdøl]]. Dreng Hallvardsson Tveiten og kona Gunhild Taraldsdotter, fødd Mosdøl, var foreldra hans. | ||
{{thumb|Byklum 024.jpg|Ungdomsbilete av | {{thumb|Byklum 024.jpg|Ungdomsbilete av Torleiv Drengsson Mosdøl. Det skal vera teke i 1877, då han var ferdig med seminareksamen. Frå Ingebjørg Vegestog.}} | ||
{|style="float:right; clear:right; " | |||
|-style="vertical-align:top;" | |-style="vertical-align:top;" | ||
|{{thumb|Byklum 026.jpg|Tarald D. Mosdøl ca 1903. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}} | |{{thumb|Byklum 026.jpg|Tarald D. Mosdøl ca 1903. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}} | ||
|{{thumb|Mosdøl 15.jpg|Torbjørg O. Mosdøl. Bilete frå Ingebjørg Vegestog.}} | |{{thumb|Mosdøl 15.jpg|Torbjørg O. Mosdøl. Bilete frå Ingebjørg Vegestog.}} | ||
|} | |} | ||
* ''' | * '''Tellef Drengsson Mosdøl''', f 1859, d 1950 | ||
: g 1884 m Torbjørg Olavsdtr. Byklum, f 1863, d 1928. Born: | : g 1884 m Torbjørg Olavsdtr. Byklum, f 1863, d 1928. Born: | ||
:* Dreng, f 1884, d 1884 | :* Dreng, f 1884, d 1884 | ||
| Linje 252: | Linje 253: | ||
I 1898 sette Tarald opp nytt våningshus på bruket. Det er ein laftebygning med ei grunnflate på 72 m2 i to fulle høgder. I 1900 kom nytt [[eldhus]] på plass. | I 1898 sette Tarald opp nytt våningshus på bruket. Det er ein laftebygning med ei grunnflate på 72 m2 i to fulle høgder. I 1900 kom nytt [[eldhus]] på plass. | ||
Tarald og Torbjørg sat med bruket her til 1910, då dei tok | Tarald og Torbjørg sat med bruket her til 1910, då dei tok foddog og overdrog eigedomen til eldste dottera og mannen hennes. | ||
{{thumb|Byklum 029.jpg|Ungdomsbilete av Svein O. Rygnestad. Frå Setesdalsmuseet.}} | |||
* '''Gunhild Taraldsdtr. (Mosdøl) Rygnestad''', f 1885, d 1974 | * '''Gunhild Taraldsdtr. (Mosdøl) Rygnestad''', f 1885, d 1974 | ||
: g 1903 m lærar og klokkar Svein Olsson Rygnestad, f 1873, d 1950. Born: | : g 1903 m lærar og klokkar Svein Olsson Rygnestad, f 1873, d 1950. Born: | ||
| Linje 283: | Linje 285: | ||
Eldsteson åt Svein og Gunhild overtok nok bruken av eigedomen med det same etter krigen, men mora vart sitjande med heimelen til nest fyre ho døydde i 1974. | Eldsteson åt Svein og Gunhild overtok nok bruken av eigedomen med det same etter krigen, men mora vart sitjande med heimelen til nest fyre ho døydde i 1974. | ||
{|style="float:right; clear:right; " | |||
|-style="vertical-align:top;" | |||
|{{thumb|Byklum 027.jpg|Utistog Byklum i 1913. Fjoset vart oppsett i 1889 og stoga i 1898. Personane i framgrunnen skal vera Olav K. Nesland og dottera Tore. Dei budde i Nistog. Bilete frå Setesdalsmuseet.}} | |||
|{{thumb|Byklum 028.jpg|Den nye stoga i Utistog frå 1898. Mannen på trappa er Tarald Drengsson. Olav K. Vatnedalen og «ein nordmann» bygde kvar si av dei to tømrene huset er ihopsett av. Olav bygde den hitarste delen, og bruka då det beste av tømmeret frå den gamle stoga, som hadde jamne og fine magetelgde vegger, medan «nordmannen», som var spesialist på sinkelafting, sto for den vestre enden av huset, som vart oppsett av nysaga tømmer. «Der var to mann som saga, dag etter dag» fortalde Jorunn T. Aamli, dotter av Tarald, ho var 5 år den sumaren huset kom opp. Biletet kjem frå Setesdalsmuseet.}} | |||
|} | |||
* '''Tarald Sveinsson Rygnestad''', f 1911, d 1995 | * '''Tarald Sveinsson Rygnestad''', f 1911, d 1995 | ||
: g 1945 m Birgit Olavsdtr. Gjerden, f 1915, d 1957. Born: | : g 1945 m Birgit Olavsdtr. Gjerden, f 1915, d 1957. Born: | ||
| Linje 297: | Linje 304: | ||
* '''Silje Marie Rygnestad Nesvaag''', f 1983, p t (2003) under utdaning | * '''Silje Marie Rygnestad Nesvaag''', f 1983, p t (2003) under utdaning | ||
Sidan 1995 har bruket fungert som fritidseigedom, og utan fast busetnad. | Sidan 1995 har bruket fungert som fritidseigedom, og utan fast busetnad. | ||
{|style="float:left; clear:left; " | |||
|-style="vertical-align:top;" | |||
|{{thumb|Byklum 030.jpg|Her er dei tre eldste borna til Svein O. Rygnestad og kona, Gunhild Taraldsdotter. Frå venstre: Ingebjørg (1905-1970), Tarald (1911-1995), Torbjørg (1907-2003), g m Olav Drengsson Innistog Byklum, busett Åseral. Om me seier at Tarald er 3 år på biletet, er det vel teke kring 1914. Bilete frå Tore K. Mosdøl.}} | |||
|{{thumb|Byklum 031.jpg|Ragnhild S. Rygnestad på eit bilete frå samlinga til Tore K. Mosdøl. Me gjet på at det er teke like etter krigen. Seinare gifte Ragnhild seg med Torjus O. Nomeland, og flutte til Mosby ved Kristiansand.}} | |||
|} | |||
{|style="float:left; clear:left; " | |||
|-style="vertical-align:top;" | |||
|{{thumb|Byklum 032.jpg|På dette gamle prospektkortet er Ragnhild S. Rygnestad fotografert attmed eit av kvernhusa i Byklum. Kortet er utgjeve av Eberhard H. Oppi, og kom hit frå Setesdalsmuseet.}} | |||
|{{thumb|Byklum 033.jpg|Ingebjørg S. Rygnestad (1905-1970) var den eldste av døtrene til Svein og Gunhild. Biletet er teke i 1920-åra, og kom til bygdeboka frå samlinga til Ingebjørg Vegestog.}} | |||
|} | |||
{{Byklesoga|[[Lunden under Byklum|Lunden]]|[[Uppistog (Bykle gnr 14/5)|Uppistog]]}} | {{Byklesoga|[[Lunden under Byklum|Lunden]]|[[Uppistog (Bykle gnr 14/5)|Uppistog]]}} | ||
| Linje 304: | Linje 322: | ||
[[Kategori:Bykle kommune]] | [[Kategori:Bykle kommune]] | ||
{{F1}} | {{F1}} | ||
{{nn}} | |||