Utstein kloster: Forskjell mellom sideversjoner

Ved reformasjonen overtok kongen klosteret og klostergodset. [[Trond Ivarsson]], tidlegare fut i Jämtland, fekk Utstein kloster i len i 1537. To år seinare plyndra [[Christoffer Trondsson Rustung]] klosteret som del av eit angrep retta mot kong Christian III. Det er mogeleg at klosterkyrkja vart sett i brann ved dette høvet. Utstein fekk såleis ein vanskeleg start som verdsleg [[len]], og bygningane kom i forfall. Lensherrane høyrde stort sett heime i Danmark og hertugdøma og budde ikkje på Utstein. I staden hadde dei [[futar]] som stod for lensforvaltninga. I 1601 vart jordegodset til Utstein kloster slått saman med godset til [[Allehelgenskyrkja i Bergen]]. Dermed blei lenet viktigare og gav større avkastning. Utover 1600-talet blei det gjort ein del utbetringar på Utstein, som bidrog til å stoppa forfallet.

Krigar mot Sverige tømte statskassa og sette kongen i København i stor gjeld. For å rå bot på den vanskelege finansielle stoda såg kongen seg nøydd til å avhenda [[krongods]]. I [[1664]] blei Utstein kloster med jordegods seld til eit konsortium av fem danske adelsmenn og ein embetsmann som hadde mykje pengar til gode hos kongen. Dei byrja etter kvart å kvitta seg med eigedomane. Det var [[Christopher Frimann]], forvaltar over Halsnøy kloster, som sikra seg Utstein i 1700. I røynda hadde han ei gruppe av embetsmenn og borgarar i ryggen, som saman investerte i jordegods. Dottera til Christopher, Karen, var gift med den velståande generaltollinspektøren i Bergen, [[Johan Garmann]]. Han skal ha fått kontroll med Utstein om lag [[1710]]. Son hans, [[Christopher Garmann]], blei utnemnd til fut i [[Ryfylke]] i [[1749]]. Året etter overtok han Utstein og la snart for dagen ein stor virketrang. Han stod bak store utbetringar av bygningane. Tømmerbygningen oppå østfløyen vart riven og erstatta ev ein mura etasje, som kom til å utgjera hovudbygningen. Sørfløyen vart også pussa opp og  vestfløyen reservert tenarskapet. Kyrkja blei reparert og fekk detaljar i seinbarokk. Christopher Garmann var ein føregangsmann innan [[saueavl]] og gav ut lærebok om emnet. Han var gift tre gonger. Andre kona skal på dødsleiet ha avkrevd han eit løfte om ikkje å gifta seg på ny. 20 år seinare gifta han seg likevel, men døydde berre åtte dagar etter bryllaupet. Dermed har det naturleg nok festa seg ein lokal tradisjon om at det var løftebrotet som førte han i døden, og den andre kona hans, [[Cecilie Widding]], er blitt klosteret sitt "husspøkelse", den kvite dame.  

Mellom dei som seinare sat med Utstein var [[Eilert Schanche]] (1859-1933). Han utmerka seg for god jordbruksdrift og var dessutan ordførar og stortingsmann. I [[1884]] stod han bak ei ny ombygging av østfløyen. Dei antikvariske myndigheitene fatta også interesse for Utstein. Arkitekt [[Chr. Christie]] drog hit i [[1859]] på oppdrag frå [[Foreningen til norske Fortidsmindesmerkers Bevaring]] og målte opp murane frå mellomalderen. I åra 1900-1904 pågjekk restaurering av klosterkyrkja etter løyving frå Stortinget. Arkitekt [[Gerhard Fischer]] starta i 1937 undersøkingar av klosteret. Den 10. august (larsok, St. Laurentius sin dag) [[1965]] kunne endeleg kong Olav stå for opninga av det restaurerte klosteret på Utstein. Årstalet 1965 markerte samstundes 700-års jubileet for klostergrunnlegginga. Dersom Eldbjørg Haug si nye datering av etableringa er korrekt, burde det heller ha vore ei 800-års feiring. Siste ord i denne diskusjonen er nok ikkje sagt (jfr. artikkelen til arkeologen Ole Egil Eide som påpeikar at ingenting ved bygningane tilseier at klosteranlegget er eldre enn midten av 1200-talet).  

[[Kategori:Rennesøy kommune]]