267
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 16: | Linje 16: | ||
Mesteparten av Utstein kloster vart bygd i andre halvdel av 1200-talet i [[gotisk stil]], men arkeologen Øystein Ekroll argumenterer i boka om klosteret frå 2005 for at her også finst eldre trekk som peikar mot den romanske stilen og ei datering til 1100-talet. Han meiner at dette gjeld for austfløyen, som opphavleg har vore eit frittståande hus. Tradisjonelt er eldste delen av denne bygningen tolka som spor etter Magnus Lagabøte sin påbegynte kongsgard, men konkrete opplysningar om noko slikt byggeprosjekt har ein ikkje. Ekroll meiner at bygningen alt frå byrjinga har vore del av klosteranlegget, og at det i den første tida fanst ein trebygning oppå murane som munkane nytta til sovesal. | Mesteparten av Utstein kloster vart bygd i andre halvdel av 1200-talet i [[gotisk stil]], men arkeologen Øystein Ekroll argumenterer i boka om klosteret frå 2005 for at her også finst eldre trekk som peikar mot den romanske stilen og ei datering til 1100-talet. Han meiner at dette gjeld for austfløyen, som opphavleg har vore eit frittståande hus. Tradisjonelt er eldste delen av denne bygningen tolka som spor etter Magnus Lagabøte sin påbegynte kongsgard, men konkrete opplysningar om noko slikt byggeprosjekt har ein ikkje. Ekroll meiner at bygningen alt frå byrjinga har vore del av klosteranlegget, og at det i den første tida fanst ein trebygning oppå murane som munkane nytta til sovesal. | ||
Klosterkyrkja på Utstein har ei spesiell utforming. Utgangspunktet ifølgje Gerhard Fischer har vore tradisjonelt med eit lite, kvadratisk kor og eit rektangulært skip. Byggeplanane skal så ha blitt endra undervegs. Skipet vart utvida mot nord, murane til det opphavlege koret blei omgjorde til fundament for eit høgt tårn og nytt kor med tre korskvelv bygd i same breidde som skipet. Dermed fekk kyrkja eit midttårn. | Klosterkyrkja på Utstein har ei spesiell utforming. Utgangspunktet ifølgje Gerhard Fischer har vore tradisjonelt med eit lite, kvadratisk kor og eit rektangulært skip. Byggeplanane skal så ha blitt endra undervegs. Skipet vart utvida mot nord, murane til det opphavlege koret blei omgjorde til fundament for eit høgt tårn og nytt kor med tre korskvelv bygd i same breidde som skipet. Dermed fekk kyrkja eit midttårn. Delar av denne utviklinga er seinare dratt i tvil av Morten Stige og Øystein Ekroll, som mellom anna ut frå vindaugstypologi argumenterer for at koret vart bygd først (ca. 1240-50) og skipet seinare (siste fjerdepart av 1200-talet). Av interessante funn i kyrkja kan nemnast to innrissa [[solur]] i koret og ei krukke som stod inne i austveggen i koret. Krukka har mellom anna vore tolka som ei "lydpotte" som skulle betra akustikken, og som ein oppbevaringsstad for [[relikvier]]. | ||
Klostergarden, som omfatta Klosterøy og Fjøløy, var ein god gard. Utstein kloster rådde over eit jordegods som plasserer det om lag midt på treet blant norske kloster. Flesteparten av eigedomane låg på Nord-Jæren og øyane i Boknafjorden. Klosteret hadde dessutan lakserett i [[Figgjoelva]] på [[Jæren]] og dreiv handel med Utsteinbussen, som er nemnt i engelske tollrekneskap kring 1300. Inntektene, særleg frå jordegodset, gjekk sterkt tilbake etter folketapet som følgje av [[svartedauden]] og andre pestar i seinmellomalderen, men munkane på Utstein ser ut til å ha makta å tilpassa seg dei nye realitetane. Klosteret var såleis i drift heilt fram til [[reformasjonen]]. Den siste [[abbed]]en vart avsett i august 1537. | Klostergarden, som omfatta Klosterøy og Fjøløy, var ein god gard. Utstein kloster rådde over eit jordegods som plasserer det om lag midt på treet blant norske kloster. Flesteparten av eigedomane låg på Nord-Jæren og øyane i Boknafjorden. Klosteret hadde dessutan lakserett i [[Figgjoelva]] på [[Jæren]] og dreiv handel med Utsteinbussen, som er nemnt i engelske tollrekneskap kring 1300. Inntektene, særleg frå jordegodset, gjekk sterkt tilbake etter folketapet som følgje av [[svartedauden]] og andre pestar i seinmellomalderen, men munkane på Utstein ser ut til å ha makta å tilpassa seg dei nye realitetane. Klosteret var såleis i drift heilt fram til [[reformasjonen]]. Den siste [[abbed]]en vart avsett i august 1537. | ||