276 671
redigeringer
m
Robot: automatisk teksterstatning: (-no#. +)
m (Robot: automatisk teksterstatning: (-no#. +)) |
|||
| Linje 9: | Linje 9: | ||
* Fungerte som skule: 1844-1864 | * Fungerte som skule: 1844-1864 | ||
* Anna bruksområde: Huset hadde to høgder, kor dei borna som hadde lang veg kunne få nattlosji.<ref name=":0">''Soga om Gloppen og Breim''. Utg. Banken. no. 1979. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2013101808032}}.</ref> | * Anna bruksområde: Huset hadde to høgder, kor dei borna som hadde lang veg kunne få nattlosji.<ref name=":0">''Soga om Gloppen og Breim''. Utg. Banken. no. 1979. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2013101808032}}.</ref> | ||
Pålegget om å etablerte fastskule møtte motstand i bygda på 1830- og 40-talet. Sokneprest Jørgen Meier Heffermehl sende søknad på vegne av skulekommisjonen til regjeringa om å få unntak frå lova som påla oppretting av fastskule. Heffermehl sjølv var ''for'' innføring av fastskular, noko han også passa på å få med i søknaden til regjeringa - som avslo han og påla oppretting av fastskule.<ref>Aaland, Jacob. ''Gloppen-Breimn kommunesoga''. Utg. [s.n.]. | Pålegget om å etablerte fastskule møtte motstand i bygda på 1830- og 40-talet. Sokneprest Jørgen Meier Heffermehl sende søknad på vegne av skulekommisjonen til regjeringa om å få unntak frå lova som påla oppretting av fastskule. Heffermehl sjølv var ''for'' innføring av fastskular, noko han også passa på å få med i søknaden til regjeringa - som avslo han og påla oppretting av fastskule.<ref>Aaland, Jacob. ''Gloppen-Breimn kommunesoga''. Utg. [s.n.]. 1943. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2011102108087}}.</ref> <ref name=":0" /> | ||
=== [[Vereide skule (1864-1904)]] === | === [[Vereide skule (1864-1904)]] === | ||
| Linje 35: | Linje 35: | ||
|Jon Jonsen (Østreim) Hyenes ("Skule-Jo")||1805||Ytre Nordstranden, [[Gimmestad krins|Gimmestad]], Fastskulen (Vereide)||1829||1850|| ||Sjå [[Skulehistorie i Gloppen#Konflikten%20mellom%20%C2%ABSkule-Jo%C2%BB%20og%20sogneprest%20Heffermehl|Konflikten mellom «Skule-Jo» og sokneprest Heffermehl]]. | |Jon Jonsen (Østreim) Hyenes ("Skule-Jo")||1805||Ytre Nordstranden, [[Gimmestad krins|Gimmestad]], Fastskulen (Vereide)||1829||1850|| ||Sjå [[Skulehistorie i Gloppen#Konflikten%20mellom%20%C2%ABSkule-Jo%C2%BB%20og%20sogneprest%20Heffermehl|Konflikten mellom «Skule-Jo» og sokneprest Heffermehl]]. | ||
|- | |- | ||
|Jørgen Petter Meldal<ref name=":7">Aaland, Jacob. ''Gloppen-Breimn kommunesoga''. Utg. [s.n.]. | |Jørgen Petter Meldal<ref name=":7">Aaland, Jacob. ''Gloppen-Breimn kommunesoga''. Utg. [s.n.]. 1943. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2011102108087}}. Side 79-169.</ref> | ||
| | | | ||
|Fastskulekrinsen (Vereide) | |Fastskulekrinsen (Vereide) | ||
| Linje 129: | Linje 129: | ||
Jørgen Meier Heffermehl (1805 – 1879) var sokneprest i Gloppen frå 1843 til 1866. Heffermehl var også ordførar i periodane 1848-1851 og 1856-1865. Både som sokneprest og ordførar hadde han mykje med skulen å gjere i desse åra. Kring 1850 kom Heffermehl i konflikt med Jon Jonsen Hyenes (1805-1884), også kjend som «Skule-Jo». Skule-Jo vart først lærar for omgangsskulen i den ytre delen av Nordstranda skuledistrikt i 1829. Sidan var han mellom anna lærar og kyrkjesongar i [[Gimmestad krins|Gimmestad]] nokre år, før han vart lærar og kyrkjesongar i Fastskulekrinsen (Vereide krins). | Jørgen Meier Heffermehl (1805 – 1879) var sokneprest i Gloppen frå 1843 til 1866. Heffermehl var også ordførar i periodane 1848-1851 og 1856-1865. Både som sokneprest og ordførar hadde han mykje med skulen å gjere i desse åra. Kring 1850 kom Heffermehl i konflikt med Jon Jonsen Hyenes (1805-1884), også kjend som «Skule-Jo». Skule-Jo vart først lærar for omgangsskulen i den ytre delen av Nordstranda skuledistrikt i 1829. Sidan var han mellom anna lærar og kyrkjesongar i [[Gimmestad krins|Gimmestad]] nokre år, før han vart lærar og kyrkjesongar i Fastskulekrinsen (Vereide krins). | ||
Skule-Jo og mange av dei rundt han var [[Haugianisme|haugianarar]], og kom mot slutten av 1840-talet på kant med presten. Nokre meinte at Heffermehl pressa bøndene for pengar i form av avgiftar. Det vart også sagt at han hadde avvist dåpsbarn og folk som kom til nattverd. I valet 1850 vart Skule-Jo vald til valmann over Heffermehl, med 130 stemmar mot 3. Etter dette fekk Heffermehl fekk med seg prosten til å avsette Skule-Jo frå stillinga si som kyrkjesongar og lærar. Årsaka som vart oppgitt var eit tilhøve kor Skule-Jo hadde forstyrra ein auksjon, og ei sak kor han hadde skreve under på eit dokument med lærar Jakob Jakobsen Eimhjellen ("Skule-Jakob") sitt namn utan Eimhjellen si medvit. Bygdefolket var ikkje nøgde med framferda til Heffermehl, og sende ei klage på han til biskopen. Heffermehl gjekk på si side til motklage. Søksmålet mellom Skule-Jo og Heffermehl fekk mykje merksamd lokalt, og kyrkjesongaren såleis ry på seg som ein talsmann for bygdefolket. Saka gjekk heilt til Høgsterett, kor Heffermehl vann i 1858. Dette fekk store økonomiske konsekvensar for Skule-Jo, som vart dømd til å betale bot og kostnadar.<ref>Lothe, Anders A.. ''Striden millom sokneprest Jørgen Meier Heffermehl og Skule-Jo. Kjømeistarboka etter Skule-Jo''. Utg. Sogelaget. | Skule-Jo og mange av dei rundt han var [[Haugianisme|haugianarar]], og kom mot slutten av 1840-talet på kant med presten. Nokre meinte at Heffermehl pressa bøndene for pengar i form av avgiftar. Det vart også sagt at han hadde avvist dåpsbarn og folk som kom til nattverd. I valet 1850 vart Skule-Jo vald til valmann over Heffermehl, med 130 stemmar mot 3. Etter dette fekk Heffermehl fekk med seg prosten til å avsette Skule-Jo frå stillinga si som kyrkjesongar og lærar. Årsaka som vart oppgitt var eit tilhøve kor Skule-Jo hadde forstyrra ein auksjon, og ei sak kor han hadde skreve under på eit dokument med lærar Jakob Jakobsen Eimhjellen ("Skule-Jakob") sitt namn utan Eimhjellen si medvit. Bygdefolket var ikkje nøgde med framferda til Heffermehl, og sende ei klage på han til biskopen. Heffermehl gjekk på si side til motklage. Søksmålet mellom Skule-Jo og Heffermehl fekk mykje merksamd lokalt, og kyrkjesongaren såleis ry på seg som ein talsmann for bygdefolket. Saka gjekk heilt til Høgsterett, kor Heffermehl vann i 1858. Dette fekk store økonomiske konsekvensar for Skule-Jo, som vart dømd til å betale bot og kostnadar.<ref>Lothe, Anders A.. ''Striden millom sokneprest Jørgen Meier Heffermehl og Skule-Jo. Kjømeistarboka etter Skule-Jo''. Utg. Sogelaget. 1950. Digital versjon på [[Nettbiblioteket]].</ref> | ||
Til å fylle posten vart Jørgen Petter Meldal tilsett som lærar og kyrkjesongar. Stillinga vart lyst ut i i bergensavisa Bergens Adressecontoirs Efterretninger<ref>''Bergens Adressecontoirs Efterretninger 1850.10.09''. 18501009. {{nb.no|NBN:no-nb_digavis_bergensadressecontoirsefterretninger_null_null_18501009_86_81_1}}</ref>, og Meldal kom dermed flyttande frå Luster for å ta stillinga. Bygdefolket, som hadde teke Skule-Jo si side i konflikta med Heffermehl, skal ha gitt han ei heller kald mottakelse. Han vart berre i Gloppen til 1852, då han reiste til Bergen.<ref name=":0" /> | Til å fylle posten vart Jørgen Petter Meldal tilsett som lærar og kyrkjesongar. Stillinga vart lyst ut i i bergensavisa Bergens Adressecontoirs Efterretninger<ref>''Bergens Adressecontoirs Efterretninger 1850.10.09''. 18501009. {{nb.no|NBN:no-nb_digavis_bergensadressecontoirsefterretninger_null_null_18501009_86_81_1}}</ref>, og Meldal kom dermed flyttande frå Luster for å ta stillinga. Bygdefolket, som hadde teke Skule-Jo si side i konflikta med Heffermehl, skal ha gitt han ei heller kald mottakelse. Han vart berre i Gloppen til 1852, då han reiste til Bergen.<ref name=":0" /> | ||
| Linje 142: | Linje 142: | ||
*Sandal, Per (1978) Soga om Gloppen og Breim, band 1. Sandane. | *Sandal, Per (1978) Soga om Gloppen og Breim, band 1. Sandane. | ||
*Sandal, Per (1979) Soga om Gloppen og Breim, band 2. Sandane. | *Sandal, Per (1979) Soga om Gloppen og Breim, band 2. Sandane. | ||
*Aaland, Jacob. ''Gloppen-Breimn kommunesoga''. Utg. [s.n.]. | *Aaland, Jacob. ''Gloppen-Breimn kommunesoga''. Utg. [s.n.]. 1943. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2011102108087}}. | ||
*Lothe, Anders A.. ''Striden millom sokneprest Jørgen Meier Heffermehl og Skule-Jo. Kjømeistarboka etter Skule-Jo''. Utg. Sogelaget. | *Lothe, Anders A.. ''Striden millom sokneprest Jørgen Meier Heffermehl og Skule-Jo. Kjømeistarboka etter Skule-Jo''. Utg. Sogelaget. 1950. Digital versjon på [[Nettbiblioteket]]. | ||
*Avisa Firda | *Avisa Firda | ||
*Avisa Fjordingen | *Avisa Fjordingen | ||