lokalhistoriewiki.no

Brattrud (Bagn)

Brattrud, tidlegare skreve Bratrud, er ein gard i Bagn i Sør-Aurdal. Han ligg i Vestre Bagn på omkring 470 moh.

Brattrud
Alt. namn: Brattaruð, Bratrud
Fyrst nemnd: 1454
Stad: Bagn
Sokn: Bagn
Fylke: Innlandet
Kommune: Sør-Aurdal
Gnr.: 23

Namn

Namnet kjem ifølgje Rygh frå norrønt Brattaruð, «brattrydningen»[1].

Historie

Den fyrste skriftlege kjelda som nemner garden er eit diplom datert 7. april 1454, som fortel at Ivar Ivarsson selde ti laupsbol i Brattrud (Brattarudhi) til Hallkjell Thorgilsson[2]. Garden må ha vore eldre enn dette, og namneleddet -rud tyder på norrøn tid. Den ser ut til å ha vorte ein øydegard, som så vart nyrydda tidleg på 1500-talet. Rundt midten av 1600-talet var det to garder, Søre Brattrud og Nørdre Brattrud. Søre Brattrud vart vidare delt i to like deler i 1760, medan Nørdre vart delt i to like deler i 1724. Bruk 1 er eit av dei to frå Nørdre Brattrud.

Utskilde bruk:

Frå Søre Brattrud
Frå Nørdre Brattrud

Eigarar

Garden var i det minste dels i bondeeige i seinmellomalderen, men seinare dokument tyder på at også kyrkje eller kongen eigde part i han. Eigarane var:

  • Ivar Ivarsson: Selde 10 laupsbol i garden i 1454.
  • Hallkjell Torgilson: Eigar (av part?) frå 1454.
  • Håvard Bjørnsson: Selde 10 laupsbol i garden med samtykkje frå kona Gudrun Torbjørnsdotter i 1466.
  • Gunnar Torleivsson: Eigar (av part?) frå 1466.
  • Ukjende eigarar
  • Bjørn Brattrud: Odelsbonde, sonen tok over omkring 1612.
  • Ola og Bjørn Bjørnsson: Søner av forrige eigar.
  • Krona: Eigde 4 skinn i 1647, 1/2 hus i 1667.
  • Reidar Skjaker: Eigde 1 1/2 hud i 1647.
  • Knut Endresson: Oppsitjar og eigar av 1 hud i 1647.
  • Elling øvre Skjaker og medarvingar: 1 1/2 hud i 1667.
  • Svein Reiersson Nerlaus: 1 1/2 hus saman med Elling Skjaker i 1670, selde i 1690.
  • Laurits Lauritsson på Bragernes: Eigde krongodset i 1685, 1/2 hus i Søre Brattrud.
  • Ola Ellingsson Dølve: Kjøpte 1/2 hud i Søre Brattrud av Laurits Lauritsson.
  • Ola Østensson Heie frå Flå i Hallingdal: Kjøpte 1 1/2 hus for 96 rd. i 1690.
  • Amund Olsson: Son av forrige eigar, arvea ein del etter mor si og kjøpte meir i 1714.
  • Harald Ellingsson Torsrud: Kjøpte 1/2 hud i Søre Brattrud for 50 rd. frå arvingane til Ola Ellingsson Dølve.
  • Aslak Hallvorsson: Oppsitjar på Søre Brattrud, kjøpte ut dei andre i 1727.

Etter dette er det samanfall mellom eigarar og brukarar. For brukarar, sjå artiklar om dei einskilde bruka.

Setrer

I 1935 vart følgjande setrer registrert:

Husmannsplassar

Husmannsplassar ein kjenner er:

  • Ranangen: Nemnt i 1720-åra, fråseld i 1763 og fraflytta omkring 1800.
  • Håvardsrud: Panta i 1748, fråseld i 1754, i bruk til slutten av 1700-talet.
  • Haugrud: Plass til 1748, fråseld og vart bruk nr. 6
  • Øvre Brattebakke: Nemnd rundt midten av 1700-talet, utskild i 1903.
  • Bakkin: Nemnt i 1764.
  • Lijordhaugen: Utskild i 1841.
  • Bakkejord: Brukt i siste del av 1800-talet.

Frå matriklar og panteregister

Matrikkel 1647 2 1/2 hus og 4 skinn[3]
  • Oppsitjar Knut [Endresson] 1 hus med bygsel
  • Krona 4 skin med bygsel
  • Reier Skjaker 1 1/2 hus med bygsel
Gammal matrikkel MN 147 med skyld 3 hudar
Matrikkel 1838 MN 20 med skyld 11 skylddaler 2 ort 20 skilling
Matrikkel 1887 MN 23 med skyld 20 mark 91 øyre
Areal og antall bruk 2009

Referansar

  1. ↑ O. Rygh, Norske Gaardnavne, b.4, s.225
  2. ↑ DN I, nr. 828
  3. ↑ Skattematrikkelen 1647 bind IV, s. 74

Kjelder


Eksterne lenkjer

Koordinater: 60.814444° N 9.537222° Ø

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Brattrud_(Bagn)&oldid=2519735»