Vågå kyrkje
Vågåkyrkja er ei korskyrkje som i si noverande form vart bygd i åra 1625-30. Byggmeister var Werner Olsen. Kyrkja erstatta ei gamal stavkyrkje med eitt skip som etter tradisjonen skal ha stått på ei tomt om lag 300 meter vest-nordvest for den kyrkja som stå nå. Den gamle kyrkja vart rive kring 1625. Den åttekanta tårnhjelmen med fire småspir på eit firkanta tårn over krysset i sjølve kyrkja er særmerkt for byggmeisteren. Ho er soknekyrkje for Vågå sokn, og var tidlegare hovudkyrkje i Vågå prestegjeld.
| Vågå kyrkje | |
|---|---|
| |
Foto: Kai Hansen (2011).
| |
| Alt. namn: | Vågåkyrkja |
| Stad: | Vågåmo |
| Byggeår: | 1620-åra |
| Endringar: | Stavkyrkje frå 1100-talet, flytta og ombygd 1620-åra |
| Kyrkjegard: | Vågå kyrkjegard |
| Kyrkjesamfunn: | Den norske kirke |
| Bispedøme: | Hamar |
| Prosti: | Nord-Gudbrandsdal |
| Prestegjeld: | Vågå |
| Fellesråd: | Vågå |
| Sokn: | Vågå |
| Teknikk: | Stav og laft |
| Materiale: | Tømmer |
| Tårn: | Sentraltårn |
| Støpul: | 1600- eller 1700-talet |
| Preikestol: | Omkr. 1630 |
| Døypefont: | 1100-talet |
| Altartavle: | 1674/1675, av Johannes Lauritsen Skraastad. |
| Orgel: | 2002 |
| Anna informasjon: | Gotisk krusifiks frå 1200-talet |
Ved bygginga vart det nytta trevirke frå den gamle kyrkja i den nye. Vi finn utskorne veggplankar frå gamlekyrkja oppsett ved hvoudinngangen til nykyrkja. Dørringen kan vera frå mellomalderen. Sørportalen er litt avskoren i øvre kanten, truleg for at han skulle passe inn i veggsystemet i nykyrkja. Utskjeringane i delane frå gamlekyrkja blir tidfesta til 1100-talet.
Grunnplanet i kyrkja er altså korsforma. Konstruksjonen er i reisverk, liknande dei gamle stavkyrkjene, men enklare. Mesteparten av veggplankane har vore nytta før og tyder på at gamlekyrkja òg var ei krossforma reisverkskyrkje - ein type som skal ha vore vanleg i seinmellomalderen. Stavkyrkjene i Lom og Ringebu er av same type.
Utvendig er ikkje kyrkja endra i nemnande grad, men innvendig er det gjort tilpassingar. Det lafta sakrisitiet på nordsida av koret vart bygd seinare på 1600-talet. Vindua vart skifta ut på 17- og 1800-talet. I 1914 vart kyrkja grundig restaurert og istandsett, m.a. av Ragnvald Einbu. Under kyrkja var det likkjellar fram til 1860.
Av inventaret er i alle fall døypefonten og krusifikset over tverrbjelken aust i skipet frå mellomalderen. Preikestolen er frå 1630-åra og altartavla skal vere skore av Johannes Hanssen Skråstad frå Vang i Hedmark i 1674. Ho, og truleg preikestolen, vart måla av Peder Jonssen i 1677.
Oppe på nordveggen ser vi den særmerkte Håkåstadstolen. Den har eigen inngang frå ute.
Utanfor kyrkja står det ein lafta støpul, bygd på 16- eller 1700-talet. Der er dei tre kyrkjeklokkene plasserte.
Galleri
Kyrkjeinteriøret.Foto: Arnfinn Kjelland
Vågåkyrkja 2010.Foto: Arnfinn Kjelland
Foto frå Wladimir Moe sin bok Gamle norske kirker, utgjeve 1922.
Kjelde
- Vågåkyrkja. Etter originalmanuskript av Torun Ramberg. Vågå sokneråd 1993