Årdal kyrkje (Bygland): Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
mIngen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (8 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Årdal kyrkje 2007.jpg|Årdal kyrkje.|Reidar Tveito}} | {{Infoboks kirke | ||
'''[[Årdal kyrkje (Bygland)|Årdal kyrkje]]''' er første gong nemnd i 1327 («Hardal»), då i ein kyrkjeleg rekneskap. I 1663 vurderte [[Titus Bülche]] (kongeleg utsending for å vurdere m.a. kyrkjebygga) Årdal kyrkje til å vere i så dårleg stand at ho måtte bli riven. Ny kyrkje vart sett opp i 1660-åra av «Ifuer Snedker». Denne kyrkja vart riven i 1827, | | målform = nn | ||
| navn = Årdal kyrkje | |||
| bilde = Årdal kyrkje 2007.jpg | |||
| bildetekst = Årdal kyrkje. {{byline|Reidar Tveito|2007}} | |||
| altnavn = | |||
| sted = [[Grendi]], [[Bygland kommune|Bygland]] | |||
| byggeår = [[1828]] | |||
| endringer = | |||
| kirkesamfunn = Den norske kyrkja | |||
| bispedømme = [[Agder og Telemark bispedømme|Agder og Telemark]] | |||
| prosti = [[Otredal prosti|Otredal]] | |||
| prestegjeld = [[Bygland prestegjeld|Bygland]] | |||
| fellesråd = [[Bygland kyrkjelege fellesråd|Bygland]] | |||
| sokn = [[Årdal sokn|Årdal]] | |||
| kirkegård = rundt kyrkja | |||
| periode = | |||
| arkitekt = [[Anders Torson Solberg|Anders kyrkjebyggar]] | |||
| teknikk = laft | |||
| materiale = tre | |||
| mål = | |||
| tårn = | |||
| støpul = | |||
| takrytter = ja | |||
| portal = | |||
| kor = | |||
| skip = | |||
| prekestol = | |||
| døpefont = | |||
| alter = | |||
| altertavle = | |||
| orgel = | |||
| sitteplasser = 200 | |||
| diverse = minst tredje kyrkja på staden | |||
}} | |||
<includeonly>{{thumb|Årdal kyrkje 2007.jpg|Årdal kyrkje.|Reidar Tveito}}</includeonly> | |||
'''[[Årdal kyrkje (Bygland)|Årdal kyrkje]]''' er første gong nemnd i 1327 («Hardal»), då i ein kyrkjeleg rekneskap. I 1663 vurderte [[Titus Bülche]] (kongeleg utsending for å vurdere m.a. kyrkjebygga) Årdal kyrkje til å vere i så dårleg stand at ho måtte bli riven. Ny kyrkje vart sett opp i 1660-åra av «Ifuer Snedker». Denne kyrkja vart riven i 1827, av bevara bygningsrestar er berre kjend stavane til altarringen. | |||
Ny kyrkje var oppsett i 1828. Byggmeister denne gongen var [[Anders Torson Solberg]] (f. 1778), også kalla Anders Syrtveit og Anders kyrkjebyggar. Anders sette opp mange andre kyrkjer, i alle fall [[Hægeland kirke|Hægeland]], [[Iveland kirke|Iveland]], [[Evje kirke|Evje]], [[Bygland kyrkje|Bygland]], [[Sandnes kyrkje (Bygland)|Sandnes]], [[Hylestad kyrkje|Hylestad]], [[Valle kyrkje|Valle]] og [[Moland kyrkje (Fyresdal)|Moland]] (Fyresdal). Årdal kyrkje er ei lafta [[åttekant-kyrkje]]. | Ny kyrkje var oppsett i 1828. Byggmeister denne gongen var [[Anders Torson Solberg]] (f. 1778), også kalla Anders Syrtveit og Anders kyrkjebyggar. Anders sette opp mange andre kyrkjer, i alle fall [[Hægeland kirke|Hægeland]], [[Iveland kirke|Iveland]], [[Evje kirke|Evje]], [[Bygland kyrkje|Bygland]], [[Sandnes kyrkje (Bygland)|Sandnes]], [[Hylestad kyrkje|Hylestad]], [[Valle kyrkje|Valle]] og [[Moland kyrkje (Fyresdal)|Moland]] (Fyresdal). Årdal kyrkje er ei lafta [[åttekant-kyrkje]]. | ||
I eldre tider hadde kyrkja landskyld-inntekter av øydegarden [[Vik (Bygland)|Vik]] (under [[Bø (Bygland)|Bø]]) og av [[Lande (Bygland)|Lande]] (½ hud). Prestebolet hadde mellom anna ein laup smør i landskyld av [[Greibrokk]] – den eigedomsparten er såpass stor at han kan ha gjeve levebrød for ein eigen prest i Årdal i ein periode før svartedauden. | I eldre tider hadde kyrkja landskyld-inntekter av øydegarden [[Vik (Bygland)|Vik]] (under [[Bø (Bygland)|Bø]]) og av [[Lande (Bygland)|Lande]] (½ hud). Prestebolet hadde mellom anna ein laup smør i [[landskyld]] av [[Greibrokk]] – den eigedomsparten er såpass stor at han kan ha gjeve levebrød for ein eigen prest i Årdal i ein periode før [[svartedauden]]. | ||
Namnet Årdal blir i dag berre brukt om kyrkja og sokna. Det verkar truleg at det i si tid var namnet på opphavsgarden eller bygda (nåverande [[Grendi]]), d.v.s. ein parallell til [[Jordal]] og [[Årak]] lenger nord i kommunen. | Namnet Årdal blir i dag berre brukt om kyrkja og sokna. Det verkar truleg at det i si tid var namnet på opphavsgarden eller bygda (nåverande [[Grendi]]), d.v.s. ein parallell til [[Jordal]] og [[Årak]] lenger nord i kommunen. | ||
[[Årdal sokn (Bygland)|Årdal sokn]] er eit av to sokn som er att i kommunen, og ligg under [[Bygland kyrkjelege fellesråd]] i [[Otredal prosti]]. | [[Årdal sokn (Bygland)|Årdal sokn]] er eit av to sokn som er att i kommunen, og ligg under [[Bygland kyrkjelege fellesråd]] i [[Otredal prosti]]. | ||
== Galleri == | |||
<gallery> | |||
Fil:Årdal kirke, Aust-Agder - Riksantikvaren-T200 01 0001.jpg|Årdal kyrkje omkring 1910. {{byline|C. Christensen Thomhav (eier:Riksantikvaren)}} | |||
Fil:Bygland, Grendi - Landebautaen IMG 1176.JPG|Bauta over Eidsvollsmannen Eivind Torkjelson Lande. {{byline|Siri Johannessen|2017}} | |||
Fil:Bygland, Grendi - Johannes Skar-bysta IMG 1177.JPG|Minnet over folkeminnesamlaren Johannes Skar. {{byline|Siri Johannessen|2017}} | |||
</gallery> | |||
==Kjelder== | ==Kjelder== | ||
*Bolling, Reidar: ''Kyrkjeliv i Bygland'', 1938 | * [[Reidar Bolling|Bolling, Reidar]]: ''Kyrkjeliv i Bygland'', 1938 | ||
*''Grågås. Stavanger stifts og domkapitels jordebok'', ca. 1620 | *''Grågås. Stavanger stifts og domkapitels jordebok'', ca. 1620 | ||
*Vollen, Reidar: ''Bygland gard og ætt'', 2005 | * Vollen, Reidar: ''Bygland gard og ætt'', 2005 | ||
==Eksterne lenkjer== | |||
* {{kulturminne|85979}} | |||
[[Kategori:Kirker]] | [[Kategori:Kirker fra 1800-tallet]] | ||
[[Kategori:Åttekanta kirker]] | |||
[[Kategori:Bygland kommune]] | [[Kategori:Bygland kommune]] | ||
{{artikkelkoord|58.70713|N|7.82365|Ø}} | |||
{{nn}} | |||
Nåværende revisjon fra 12. jun. 2023 kl. 07:35
| Årdal kyrkje | |
|---|---|
| |
| Årdal kyrkje. Foto: Reidar Tveito (2007).
| |
| Stad: | Grendi, Bygland |
| Byggeår: | 1828 |
| Kyrkjegard: | rundt kyrkja |
| Kyrkjesamfunn: | Den norske kyrkja |
| Bispedøme: | Agder og Telemark |
| Prosti: | Otredal |
| Prestegjeld: | Bygland |
| Fellesråd: | Bygland |
| Sokn: | Årdal |
| Arkitekt: | Anders kyrkjebyggar |
| Teknikk: | laft |
| Materiale: | tre |
| Takryttar: | ja |
| Sitteplassar: | 200 |
| Anna informasjon: | minst tredje kyrkja på staden |
Årdal kyrkje er første gong nemnd i 1327 («Hardal»), då i ein kyrkjeleg rekneskap. I 1663 vurderte Titus Bülche (kongeleg utsending for å vurdere m.a. kyrkjebygga) Årdal kyrkje til å vere i så dårleg stand at ho måtte bli riven. Ny kyrkje vart sett opp i 1660-åra av «Ifuer Snedker». Denne kyrkja vart riven i 1827, av bevara bygningsrestar er berre kjend stavane til altarringen.
Ny kyrkje var oppsett i 1828. Byggmeister denne gongen var Anders Torson Solberg (f. 1778), også kalla Anders Syrtveit og Anders kyrkjebyggar. Anders sette opp mange andre kyrkjer, i alle fall Hægeland, Iveland, Evje, Bygland, Sandnes, Hylestad, Valle og Moland (Fyresdal). Årdal kyrkje er ei lafta åttekant-kyrkje.
I eldre tider hadde kyrkja landskyld-inntekter av øydegarden Vik (under Bø) og av Lande (½ hud). Prestebolet hadde mellom anna ein laup smør i landskyld av Greibrokk – den eigedomsparten er såpass stor at han kan ha gjeve levebrød for ein eigen prest i Årdal i ein periode før svartedauden.
Namnet Årdal blir i dag berre brukt om kyrkja og sokna. Det verkar truleg at det i si tid var namnet på opphavsgarden eller bygda (nåverande Grendi), d.v.s. ein parallell til Jordal og Årak lenger nord i kommunen.
Årdal sokn er eit av to sokn som er att i kommunen, og ligg under Bygland kyrkjelege fellesråd i Otredal prosti.
Galleri
Årdal kyrkje omkring 1910.Foto: C. Christensen Thomhav (eier:Riksantikvaren)
Bauta over Eidsvollsmannen Eivind Torkjelson Lande.Foto: Siri Johannessen (2017).
Minnet over folkeminnesamlaren Johannes Skar.Foto: Siri Johannessen (2017).
Kjelder
- Bolling, Reidar: Kyrkjeliv i Bygland, 1938
- Grågås. Stavanger stifts og domkapitels jordebok, ca. 1620
- Vollen, Reidar: Bygland gard og ætt, 2005
Eksterne lenkjer
- Årdal kyrkje (Bygland) på Riksantikvarens nettsted kulturminnesok.no