Skribenter
95 113
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(korr) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Åsta Holt-museet.jpg|Åsta Holth-museet vart opna i heimen hennar på Svullrya i 2004. Bysta utafor vart laga av [[Skule Waksvik]] i 1995.|Siri Iversen|2018}} | {{thumb|Åsta Holt-museet.jpg|Åsta Holth-museet vart opna i heimen hennar på Svullrya i 2004. Bysta utafor vart laga av [[Skule Waksvik]] i 1995.|Siri Iversen|2018}} | ||
{{thumb|Høgåsen og Holt.jpg|Åsta Holth og [[Ola Martinus Høgåsen|Martinus Høgåsen]] på Hovden-stemne i Ørsta i 1960.|Ole Arnfinn Torgersrud}} | {{thumb|Høgåsen og Holt.jpg|Åsta Holth og [[Ola Martinus Høgåsen|Martinus Høgåsen]] på Hovden-stemne i Ørsta i 1960.|Ole Arnfinn Torgersrud}} | ||
'''[[Åsta Holth]]''' (fødd [[13. februar]] [[1904]] på [[Svullrya]], død [[16. mars]] [[1999]] på [[Kongsvinger]]) var forfattar og [[skogfinner|skogfinsk]] kulturformidlar. | <onlyinclude>'''[[Åsta Holth]]''' (fødd [[13. februar]] [[1904]] på [[Svullrya]], død [[16. mars]] [[1999]] på [[Kongsvinger]]) var forfattar og [[skogfinner|skogfinsk]] kulturformidlar. | ||
</onlyinclude> | |||
==Slekt og familie== | ==Slekt og familie== | ||
| Linje 11: | Linje 11: | ||
==Liv og virke== | ==Liv og virke== | ||
Ho vaks opp på finnetorpet [[Sør-Revholt]] på [[Grue Finnskog]] som den yngste i ein stor syskenflokk. Det var trange kår, og som fjortenåring fekk ho sin første jobb som hushjelp. Det var hardt arbeid der klasseforskjellane mellom tenestefolk og arbeidsgjevarar var tydelege. Som ho skreiv i ''Piga'' i 1979: «...det skein igjennom ... at Finnskogen, det var ei grend av mindreverdige. ... Dei sa det ikkje med reine ord, men på eit eller anna vis fekk dei meg til å kjenne meg mindreverdig.».<ref>Holth 1979: 45.</ref> Då ho seinare skreiv eit skodespel med replikker henta frå denne tida vart det avvist som overdrive og karikert; kritikarane kunne ikkje tru at det hadde vore så ille. | <onlyinclude>Ho vaks opp på finnetorpet [[Sør-Revholt]] på [[Grue Finnskog]] som den yngste i ein stor syskenflokk. Det var trange kår, og som fjortenåring fekk ho sin første jobb som hushjelp. Det var hardt arbeid der klasseforskjellane mellom tenestefolk og arbeidsgjevarar var tydelege.</onlyinclude> Som ho skreiv i ''Piga'' i 1979: «...det skein igjennom ... at Finnskogen, det var ei grend av mindreverdige. ... Dei sa det ikkje med reine ord, men på eit eller anna vis fekk dei meg til å kjenne meg mindreverdig.».<ref>Holth 1979: 45.</ref> Då ho seinare skreiv eit skodespel med replikker henta frå denne tida vart det avvist som overdrive og karikert; kritikarane kunne ikkje tru at det hadde vore så ille. | ||
Ho klarte å få seg meire skulegang. Etter [[framhaldsskule]]n fulgte hagebruksskule, teiknekurs og eit kurs på Nordisk folkehøgskole i Genève. Dei skogfinske røtene og livet som landbrukar trakk ho mot [[Finnskogen]], medan lysta til å skrive trakk ho mot den store verda. | Ho klarte å få seg meire skulegang. Etter [[framhaldsskule]]n fulgte hagebruksskule, teiknekurs og eit kurs på Nordisk folkehøgskole i Genève. Dei skogfinske røtene og livet som landbrukar trakk ho mot [[Finnskogen]], medan lysta til å skrive trakk ho mot den store verda. | ||
<onlyinclude> | |||
Det var som dramatiker ho byrja, med sitt første skodespel for amatørteater i 1929. Det hadde tittelen ''I Luråsen'', og vart publisert av [[Noregs ungdomslag]]. Det kom fleire slike, men i dag er dette ein mindre kjend del av forfattarskapet. Frå 1935 levde ho dels av skrivinga, mellom anna ved å skrive noveller for ukeblad. Særleg i ''[[Arbeidermagasinet]]'' fekk ho inn ein del. Somme av dei var underteikna med Åsta Paavolainen, slekta sitt finske namn; andre med Åsta Holth etter torpet Sør-Revholt. Ho sa sjølv om skrivemåten: «Visst er Holth eit jålet namn, med den h'en hengt på. Men det var mote den gongen far min forkorta Revholt.».<ref>Holth 1979: 44.</ref> | Det var som dramatiker ho byrja, med sitt første skodespel for amatørteater i 1929. Det hadde tittelen ''I Luråsen'', og vart publisert av [[Noregs ungdomslag]]. Det kom fleire slike, men i dag er dette ein mindre kjend del av forfattarskapet. Frå 1935 levde ho dels av skrivinga, mellom anna ved å skrive noveller for ukeblad. Særleg i ''[[Arbeidermagasinet]]'' fekk ho inn ein del. Somme av dei var underteikna med Åsta Paavolainen, slekta sitt finske namn; andre med Åsta Holth etter torpet Sør-Revholt. Ho sa sjølv om skrivemåten: «Visst er Holth eit jålet namn, med den h'en hengt på. Men det var mote den gongen far min forkorta Revholt.».<ref>Holth 1979: 44.</ref> | ||
Den første boka ho gav ut var novellesamlinga ''Gamle bygdevegen'' frå 1944. Dette er framleis ein klassikar, med nokre av dei finaste finnskogsforteljingane ho skreiv. Som lyrikar debuterte ho i 1946 med diktsamlinga ''Porkkalafela''. | Den første boka ho gav ut var novellesamlinga ''Gamle bygdevegen'' frå 1944. Dette er framleis ein klassikar, med nokre av dei finaste finnskogsforteljingane ho skreiv. Som lyrikar debuterte ho i 1946 med diktsamlinga ''Porkkalafela''. | ||
</onlyinclude> | |||
Etter krigen flytte ho attende til Finnskogen, der ho var lærarvikar og dreiv ein kafé ved sidan av skrivinga. Ho haldt fram med noveller, og arbeidde òg med sin første roman. ''Kornet og freden'' kom i 1955, og vart det litterære gjennombrotet hennar. Den var basert på stoff ho fann då ho granska farsslekta si. Romanen vart utvida til ein trilogi med ''Steinen blømer'' frå 1963 og ''Kapellet'' frå 1967. Historia følger eit finsk par og deira etterkomarar frå 1600-talet fram til hennar eiga tid. Ho tok òg for seg morsslekta [[Plahte]], og det kom det nok ein trilogi ut av: ''Gullsmeden'' frå 1958, ''Presten'' frå 1971 og ''Johannes'' frå 1975. Her er det i stor grad kvinnene som står i sentrum, i skildringar av hardt slit, men òg av kjærleiken til jorda og dyra. | Etter krigen flytte ho attende til Finnskogen, der ho var lærarvikar og dreiv ein kafé ved sidan av skrivinga. Ho haldt fram med noveller, og arbeidde òg med sin første roman. ''Kornet og freden'' kom i 1955, og vart det litterære gjennombrotet hennar. Den var basert på stoff ho fann då ho granska farsslekta si. Romanen vart utvida til ein trilogi med ''Steinen blømer'' frå 1963 og ''Kapellet'' frå 1967. Historia følger eit finsk par og deira etterkomarar frå 1600-talet fram til hennar eiga tid. Ho tok òg for seg morsslekta [[Plahte]], og det kom det nok ein trilogi ut av: ''Gullsmeden'' frå 1958, ''Presten'' frå 1971 og ''Johannes'' frå 1975. Her er det i stor grad kvinnene som står i sentrum, i skildringar av hardt slit, men òg av kjærleiken til jorda og dyra. | ||