Veiledere, Administratorer
9 136
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Bilete) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb høyre|Andreas Austlid.jpg| | <onlyinclude>{{thumb høyre|Andreas Austlid.jpg|Andreas Austlid.|Ukjent}}'''[[Andreas Austlid]]''' (fødd [[26. desember]] [[1851]] i [[Gausdal]], død [[27. august]] [[1926]] på [[Toten]]) var folkehøgskulemann og lærebokforfattar. Han dreiv [[Friskulen i Lom|friskule i Lom]], var lærar ved fleire folkehøgskular, og grunnla sjølv [[Møre folkehøgskule]]. Austlid var forfattar av det fyrste heile leseverket for barneskolen på nynorsk. </onlyinclude> | ||
== Familie og sosial bakgrunn == | == Familie og sosial bakgrunn == | ||
| Linje 6: | Linje 6: | ||
Andreas Austlid har på sine eldre dagar sjølv gjeve følgjande karakteristikk av bygda og det øvre sjiktet av bondestanden der, slik han mintest det frå oppveksten: | Andreas Austlid har på sine eldre dagar sjølv gjeve følgjande karakteristikk av bygda og det øvre sjiktet av bondestanden der, slik han mintest det frå oppveksten: | ||
«Ei gamall velstands bygd, breid og mett og god - den fagraste i heile dalen. Ein snild og godsleg - men sjølvbyrg bondeadel, med mykjen god og mykjen laak arv, og taumkjøyrd av embetsmennene og prestgardskulturen. Mest ingen kristendom, anna enn Breiens pietisme; i førre ættleden hadde alle kloke folk vore halve eller heile fritenkjarar.»<ref>Austlid, A. 1926 side 21.</ref> | «Ei gamall velstands bygd, breid og mett og god - den fagraste i heile dalen. Ein snild og godsleg - men sjølvbyrg bondeadel, med mykjen god og mykjen laak arv, og taumkjøyrd av embetsmennene og prestgardskulturen. Mest ingen kristendom, anna enn Breiens pietisme; i førre ættleden hadde alle kloke folk vore halve eller heile fritenkjarar.»<ref>Austlid, A. 1926 side 21.</ref> (Den nemnde Breien var ein kapellan i bygda som Andreas og mykje av ungdomen elles stod i eit skarpt motsetnadsforhold til.) | ||
(Den nemnde Breien var ein kapellan i bygda som Andreas og mykje av ungdomen elles stod i eit skarpt motsetnadsforhold til.) | |||
Andreas voks opp i eit kulturelt stimulerande miljø. Han fortel sjølv om kveldsseto-timane om vinteren der sjølvefolket sat saman med husmenn, handverkarar og tenestefolk og samtala om ting som rørte seg i tida. Faren abonnerte på [[Søren Jaabæk|Jaabæks]] [[Folketidende]] saman med den eine av husmennene sine. Andre aviser og som vart lesne i krinsen var [[Almuevennen]], [[Adressebladet]] , [[Morgenbladet]], [[Lørdagsaftenblad]] og [[For arbeidsklassen]]. Dei heldt seg orienterte om borgarkrigen i Amerika, beundra Abraham Lincoln, diskuterte republikanismen og standssamfunnet og fortalde kvarandre segner og soger over eit breitt spektrum. Blant bøkene i heimen var ''Onkel Toms hytte'' og Tegnérs ''Fridtjovs saga''. | Andreas voks opp i eit kulturelt stimulerande miljø. Han fortel sjølv om kveldsseto-timane om vinteren der sjølvefolket sat saman med husmenn, handverkarar og tenestefolk og samtala om ting som rørte seg i tida. Faren abonnerte på [[Søren Jaabæk|Jaabæks]] [[Folketidende]] saman med den eine av husmennene sine. Andre aviser og som vart lesne i krinsen var [[Almuevennen]], [[Adressebladet]] , [[Morgenbladet]], [[Lørdagsaftenblad]] og [[For arbeidsklassen]]. Dei heldt seg orienterte om borgarkrigen i Amerika, beundra Abraham Lincoln, diskuterte republikanismen og standssamfunnet og fortalde kvarandre segner og soger over eit breitt spektrum. Blant bøkene i heimen var ''Onkel Toms hytte'' og Tegnérs ''Fridtjovs saga''. | ||
| Linje 22: | Linje 20: | ||
== Friskule- og folkehøgskulelærar == | == Friskule- og folkehøgskulelærar == | ||
{{thumb høyre|Møre folkehøgskule.jpg|Møre folkehøgskule i Ørsta.|Ukjent}} | |||
I 1872 tok Austlid på seg å vera lærar på friskulen som da vart starta på garden [[Ofigsbø]] i Lom. Det var etter oppmoding frå folk i bygda som han hadde lært å kjenne på Romundgard, mellom andre hans seinare svoger [[Hallvard Ofigsbø]] og Olav Aukrust (far til diktaren). Austlid vart også direkte oppmuntra av Christopher Bruun til å ta oppdraget i Lom. Austlid dreiv friskulen til 1879, med avbrot vinteren 1874-1875, da han var med på bibelskulen som Bruun heldt på [[Fykse]] i Gausdal det året. | I 1872 tok Austlid på seg å vera lærar på friskulen som da vart starta på garden [[Ofigsbø]] i Lom. Det var etter oppmoding frå folk i bygda som han hadde lært å kjenne på Romundgard, mellom andre hans seinare svoger [[Hallvard Ofigsbø]] og Olav Aukrust (far til diktaren). Austlid vart også direkte oppmuntra av Christopher Bruun til å ta oppdraget i Lom. Austlid dreiv friskulen til 1879, med avbrot vinteren 1874-1875, da han var med på bibelskulen som Bruun heldt på [[Fykse]] i Gausdal det året. | ||