323 381
redigeringer
m
Teksterstatting – «{{bokhylla|» til «{{nb.no|»
Ingen redigeringsforklaring |
m (Teksterstatting – «{{bokhylla|» til «{{nb.no|») |
||
| (5 mellomliggende versjoner av 4 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Belle Gunness with children.jpg|Belle Gunness med dei tre borna hennar, to med Mads Sorenson og yngstemann med Peter Gunness. Biletet vert gjerne datert kring 1908, men yngstemann vart fødd i 1903, og var kanskje noko yngre enn fem år her.|Ukjend.}} | <onlyinclude>{{thumb|Belle Gunness with children.jpg|Belle Gunness med dei tre borna hennar, to med Mads Sorenson og yngstemann med Peter Gunness. Biletet vert gjerne datert kring 1908, men yngstemann vart fødd i 1903, og var kanskje noko yngre enn fem år her.|Ukjend.}}</onlyinclude> | ||
{{thumb|Belle Gunness Fredriksstad Tilskuer 1908-05-13.JPG|Eit par veker etter funna på garden kom historia fram i norske aviser. Her eit utklipp frå ''Fredriksstad Tilskuer'' frå 13. mai 1908.}} | {{thumb|Belle Gunness Fredriksstad Tilskuer 1908-05-13.JPG|Eit par veker etter funna på garden kom historia fram i norske aviser. Her eit utklipp frå ''Fredriksstad Tilskuer'' frå 13. mai 1908.}} | ||
'''[[Belle Gunness]]''', opphavleg ''Brynhild Paulsdotter Størset'' (fødd [[11. november]] [[1859]] i [[Selbu kommune|Selbu]], offisielt død [[28. april]] [[1908]] i LaPorte i [[Indiana]]) var ei husmannsdotter frå [[Trøndelag]] som vart kjend som den første kvinnelege seriemordaren i [[USA]]. Det er skrive fleire bøker og laga dokumentarfilmar om ho. | <onlyinclude>'''[[Belle Gunness]]''', opphavleg ''Brynhild Paulsdotter Størset'' (fødd [[11. november]] [[1859]] i [[Selbu kommune|Selbu]], offisielt død [[28. april]] [[1908]] i LaPorte i [[Indiana]]) var ei husmannsdotter frå [[Trøndelag]] som vart kjend som den første kvinnelege seriemordaren i [[USA]]. Det er skrive fleire bøker og laga dokumentarfilmar om ho. | ||
</onlyinclude> | |||
==Slekt og familie== | ==Slekt og familie== | ||
| Linje 9: | Linje 9: | ||
I 1884 vart ho gift med butikkdetektiv [[Mads Sorenson]] (1854–1900),<ref>{{hbr-kjelde|pf01052111005666|Mads Sorenson}}.</ref> og i 1902 med farmar [[Peter Gunness]] (1872–1902).<ref>{{hbr-kjelde|pf01052127002096|Peter Gunness}}.</ref> | I 1884 vart ho gift med butikkdetektiv [[Mads Sorenson]] (1854–1900),<ref>{{hbr-kjelde|pf01052111005666|Mads Sorenson}}.</ref> og i 1902 med farmar [[Peter Gunness]] (1872–1902).<ref>{{hbr-kjelde|pf01052127002096|Peter Gunness}}.</ref> | ||
==Liv og | ==Liv og virke== | ||
Ho vaks opp på husmannsplassen [[Størsetgjerdet (Selbu)|Størsetgjerdet]] i Selbu. Dåpen fann stad i [[Selbu kyrkje]] den 18. mars 1860.<ref>{{digitalarkivet-skann|kb20070419670120|SAT, Ministerialprotokoller, klokkerbøker og fødselsregistre - Sør-Trøndelag, 695/L1147: Ministerialbok nr. 695A07, 1860-1877, s. 2}}.</ref> Faren var husmann og steinhoggar, og måtte få hjelp frå fattigkassa for å fø familien. Som niåring måtte Brynhild byrje som gjetar på nabogardane. Etter [[konfirmasjon]]en vart ho tenestepike. Mellom anna var ho tre år hos [[Ole Rødde]] i [[Lånke]]. | Ho vaks opp på husmannsplassen [[Størsetgjerdet (Selbu)|Størsetgjerdet]] i Selbu. Dåpen fann stad i [[Selbu kyrkje]] den 18. mars 1860.<ref>{{digitalarkivet-skann|kb20070419670120|SAT, Ministerialprotokoller, klokkerbøker og fødselsregistre - Sør-Trøndelag, 695/L1147: Ministerialbok nr. 695A07, 1860-1877, s. 2}}.</ref> Faren var husmann og steinhoggar, og måtte få hjelp frå fattigkassa for å fø familien. Som niåring måtte Brynhild byrje som gjetar på nabogardane. Etter [[konfirmasjon]]en vart ho tenestepike. Mellom anna var ho tre år hos [[Ole Rødde]] i [[Lånke]]. | ||
| Linje 16: | Linje 16: | ||
Då Mads døydde den 30. juli 1900 meinte ein lege at det var teikn på strykninforgifting. Men sidan ein annan lege meinte det var naturlege årsaker, fekk Belle utbetalt livsforsikringa på 8500 doller. For dei pengane kjøpte ho ein farm ved LaPorte i Indiana. | Då Mads døydde den 30. juli 1900 meinte ein lege at det var teikn på strykninforgifting. Men sidan ein annan lege meinte det var naturlege årsaker, fekk Belle utbetalt livsforsikringa på 8500 doller. For dei pengane kjøpte ho ein farm ved LaPorte i Indiana. | ||
<onlyinclude> | |||
Den 1. april 1902 gifta ho seg med norsk-amerikanaren Peter Gunnes, opphavleg Peder Simensson Gunnes frå [[Sandsvær kommune|Sandsvær]]. Då sonen deira vart fødd våren 1903 hadde han allereie vore død i nokre månader; forklaringa til Belle var at han i desember 1902 fekk ei kjøttkvern i hovudet og døydde av brot på skallen. | Den 1. april 1902 gifta ho seg med norsk-amerikanaren Peter Gunnes, opphavleg Peder Simensson Gunnes frå [[Sandsvær kommune|Sandsvær]]. Då sonen deira vart fødd våren 1903 hadde han allereie vore død i nokre månader; forklaringa til Belle var at han i desember 1902 fekk ei kjøttkvern i hovudet og døydde av brot på skallen. | ||
Etter at Peter Gunnes døydde levde ho eit nokså anonymt liv på farmen. Den 28. april 1908 brann så huset ned. På branntomta fann dei fire lik, etter ei kvinne og tre born. Dei trudde naturleg nok at det var Belle og borna hennar, sjølv om det var noko merkeleg at kvinneliket mangla hovudet. | Etter at Peter Gunnes døydde levde ho eit nokså anonymt liv på farmen. Den 28. april 1908 brann så huset ned. På branntomta fann dei fire lik, etter ei kvinne og tre born. Dei trudde naturleg nok at det var Belle og borna hennar, sjølv om det var noko merkeleg at kvinneliket mangla hovudet. | ||
Kort tid før brannen hadde [[Asle Helgelien]] kome til LaPorte, på leit etter broren [[Anders Helgelien]]. Anders hadde vore i kontakt med ei enke i LaPorte med tanke på ekteskap, og Asle fann fram til Belle Gunnes. Han vart avvist, men etter brannen byrja han leite på tomta. Der fann han raskt det nedgravde liket av broren. Politi og liksynsmann kom til staden, og byrja leite vidare. Ifølgje rapporten fann dei ti mannslik og to kvinnelik der, og truleg restar etter fleire. Under likskuet vart det kjend at Belle hadde hatt kontaktannonser i skandinaviske aviser i USA, der ho skreiv at ho var ei enke med ein formue på 8000 dollar, som ville ha ein mann som hadde like mykje. Naboane kunne fortelje at det hadde vore ei rekkje framande menn innom, og at ho hadde sagt at dei var slektningar som var innom. | Kort tid før brannen hadde [[Asle Helgelien]] kome til LaPorte, på leit etter broren [[Anders Helgelien]]. Anders hadde vore i kontakt med ei enke i LaPorte med tanke på ekteskap, og Asle fann fram til Belle Gunnes. Han vart avvist, men etter brannen byrja han leite på tomta. Der fann han raskt det nedgravde liket av broren. Politi og liksynsmann kom til staden, og byrja leite vidare. Ifølgje rapporten fann dei ti mannslik og to kvinnelik der, og truleg restar etter fleire. Under likskuet vart det kjend at Belle hadde hatt kontaktannonser i skandinaviske aviser i USA, der ho skreiv at ho var ei enke med ein formue på 8000 dollar, som ville ha ein mann som hadde like mykje. Naboane kunne fortelje at det hadde vore ei rekkje framande menn innom, og at ho hadde sagt at dei var slektningar som var innom.</onlyinclude> | ||
Ryktene svirra i LaPorte: Ho hadde vore horemamma i Chicago, ho lagde pølser av ofra, og ho hadde tatt livet av rundt førti menneskje. Dette var usant eller overdrive, men at ho hadde tatt livet av mange var det ingen tvil om. | Ryktene svirra i LaPorte: Ho hadde vore horemamma i Chicago, ho lagde pølser av ofra, og ho hadde tatt livet av rundt førti menneskje. Dette var usant eller overdrive, men at ho hadde tatt livet av mange var det ingen tvil om. | ||
| Linje 40: | Linje 40: | ||
* {{WP-lenke|Belle Gunness|nb}}. | * {{WP-lenke|Belle Gunness|nb}}. | ||
* Haarstad, Kjell: [https://nbl.snl.no/Belle_Gunness Belle Gunness] i ''Norsk biografisk leksikon''. | * Haarstad, Kjell: [https://nbl.snl.no/Belle_Gunness Belle Gunness] i ''Norsk biografisk leksikon''. | ||
* Melien, Hans: ''Belle Gunness : massemordersken fra Selbu''. Utg. Grøndahl. Oslo. 1978. {{ | * Melien, Hans: ''Belle Gunness : massemordersken fra Selbu''. Utg. Grøndahl. Oslo. 1978. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2012062105030}}. | ||
* Shepherd, Sylvia Elizabeth: ''Gåten Belle Gunness : seriemordersken fra Selbu''. Utg. Schibsted. 2005. {{ | * Shepherd, Sylvia Elizabeth: ''Gåten Belle Gunness : seriemordersken fra Selbu''. Utg. Schibsted. 2005. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2014090408079}}. | ||
{{DEFAULTSORT:Gunnes, Belle}} | {{DEFAULTSORT:Gunnes, Belle}} | ||
[[Kategori:Personer]] | [[Kategori:Personer]] | ||
[[ | [[Kategori:Gardbrukere]] | ||
[[Kategori:Kriminalhistorie]] | [[Kategori:Kriminalhistorie]] | ||
[[Kategori:Selbu kommune]] | [[Kategori:Selbu kommune]] | ||
[[ | [[Kategori:USA]] | ||
[[ | [[Kategori:Norsk-amerikanere]] | ||
[[Kategori:Fødsler i 1859]] | [[Kategori:Fødsler i 1859]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1908]] | [[Kategori:Dødsfall i 1908]] | ||
{{nn}}{{kvinner i lokalhistoria}} | {{nn}} | ||
{{ | {{kvinner i lokalhistoria}} | ||
{{F1}} | |||