55 035
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
|||
| (15 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
'''[[Breheimenutbygginga]]''' er eit vanleg namn på planane frå 1960-, 70- og 80-åra om ei omfattande kraftutbygging i [[Breheimen]] og delar av [[Jotunheimen]] i [[Sogn og Fjordane]] og [[Oppland]]. Planane var svært omstridde, og berre ein del av dei er seinare realiserte. | '''[[Breheimenutbygginga]]''' (''Breheimen/Stryn'', ''Breheimen/Jotunheimen'') er eit vanleg namn på planane frå 1960-, 70- og 80-åra om ei omfattande kraftutbygging i [[Breheimen]] og delar av [[Jotunheimen]] i [[Sogn og Fjordane]] og [[Oppland]]. Planane var svært omstridde, og berre ein del av dei er seinare realiserte. | ||
==Planane frå 1973== | ==Planane frå 1973== | ||
| Linje 14: | Linje 14: | ||
Planane for dei vestlege vassdraga var like i dei to alternativa. Magasin i Kupevatnet og Styggevatnet/Austdalsvatnet skulle utnyttast i ein pupekraftstasjon på Fåbergstølen der vatnet vart samla opp i eit nytt kunstig magasin. Det ville òg få tilført vatn gjennom ein takrennetunnel langs austsida av Jostedalen frå og med [[Geisdøla]] i sør. | Planane for dei vestlege vassdraga var like i dei to alternativa. Magasin i Kupevatnet og Styggevatnet/Austdalsvatnet skulle utnyttast i ein pupekraftstasjon på Fåbergstølen der vatnet vart samla opp i eit nytt kunstig magasin. Det ville òg få tilført vatn gjennom ein takrennetunnel langs austsida av Jostedalen frå og med [[Geisdøla]] i sør. | ||
Frå magasinet på Fåbergstølsgrandane | Frå magasinet på Fåbergstølsgrandane skulle vatnet gå under Jostedalsbreen til Lodal kraftstasjon. Elvane under [[Nigardsbreen]] og [[Fåbergstølsbreen]] i Jostedalen skulle òg overførast til Lodal, og det same skulle elvane i Strynevassdraget, det ville seie [[Grasdøla]], [[Videdøla]], [[Sunndøla]] og [[Erdalselva]]. Det var planlagt magasin i [[Oppljosvatnet]] og [[Langevatnet (Jostedalen)|Langevatnet]]. | ||
Mellom Lovatnet og fjorden skulle vatnet utnyttast i Loen kraftverk. | Mellom Lovatnet og fjorden skulle vatnet utnyttast i Loen kraftverk. | ||
===Andre reguleringar=== | ===Andre reguleringar=== | ||
Planane inneheldt også fleire mindre reguleringar, mellom anna av [[Leirdølavassdraget]] på austsida av [[Jostedalen]] og Mørkri kraftverk i [[Mørkrisdalen]] i [[Luster]]. [[Vigdøla]] skulle i desse planane overførast til Mørkri. | Planane inneheldt også fleire mindre reguleringar, mellom anna av [[Leirdølautbygginga|Leirdølavassdraget]] på austsida av [[Jostedalen]] og Mørkri kraftverk i [[Mørkrisdalen]] i [[Luster]]. [[Vigdøla]] skulle i desse planane overførast til Mørkri. | ||
==="Øvre Otta mot vest" trekt=== | ==="Øvre Otta mot vest" trekt=== | ||
I innstillinga frå 1973 hadde Statskraftverka gått inn for alternativet "Øvre Otta mot vest". Det vart stor strid og kom opp sterk motstand mot båe alternativa i utbyggingsplanane, og i 1977 trekte Statskraftverka attende alternativet "Øvre Otta mot vest". Ein viktig grunn var ureininga av [[Mjøsa]] som i mellomtida hadde vorte ei stor sak. Styresmaktene var redd for at ei overføring av Otta vestover ville gjere denne situasjonen enno verre. | I innstillinga frå 1973 hadde Statskraftverka gått inn for alternativet "Øvre Otta mot vest". Det vart stor strid og kom opp sterk motstand mot båe alternativa i utbyggingsplanane, og i 1977 trekte Statskraftverka attende alternativet "Øvre Otta mot vest". Ein viktig grunn var ureininga av [[Mjøsa]] som i mellomtida hadde vorte ei stor sak. Styresmaktene var redd for at ei overføring av Otta vestover ville gjere denne situasjonen enno verre. Det var òg økonomisk og politisk uakseptabelt for kommunane i Ottadalen å sende vatnet vestover for utnytting der. | ||
Dermed stod berre alternativet "Austlege vassdrag mot aust" att. | Dermed stod berre alternativet "Austlege vassdrag mot aust" att. | ||
| Linje 29: | Linje 29: | ||
Bortsett frå Langvatnmagasinet i [[Skjåk]] låg heile utbyggingsområdet for den vestlege delen av utbyggingsplanane i kommunane Luster og Stryn. Luster kravde tidleg at Jostedøla skulle byggjast ut mot [[Gaupne]], ikkje mot Stryn, og Stryn kommune meinte ei separat utbygging av [[Hjelledalen]] kunne vere ei betre løysing enn overføring til Loen. Den 11. september 1978 gav hovudstyret i NVE difor Statskraftverka i oppdrag å lage alternative planar med separate utbyggingar. Etter krav frå grunneigarar i Jostedalen bad NVE dessutan at eit alternativ utan magasin på Fåbergstølsgrandane vart utgreidd. | Bortsett frå Langvatnmagasinet i [[Skjåk]] låg heile utbyggingsområdet for den vestlege delen av utbyggingsplanane i kommunane Luster og Stryn. Luster kravde tidleg at Jostedøla skulle byggjast ut mot [[Gaupne]], ikkje mot Stryn, og Stryn kommune meinte ei separat utbygging av [[Hjelledalen]] kunne vere ei betre løysing enn overføring til Loen. Den 11. september 1978 gav hovudstyret i NVE difor Statskraftverka i oppdrag å lage alternative planar med separate utbyggingar. Etter krav frå grunneigarar i Jostedalen bad NVE dessutan at eit alternativ utan magasin på Fåbergstølsgrandane vart utgreidd. | ||
På dette tidspunktet var ein delplan i Statskraftverka sin Breheimenplan i ferd med å bli realisert. Planane for ei regulering av [[ | På dette tidspunktet var ein delplan i Statskraftverka sin Breheimenplan i ferd med å bli realisert. Planane for ei regulering av [[Leirdølautbygginga|Leirdølavassdraget]] i Luster var klare sommaren 1971, og konsesjon vart gjeven etter handsaming i Stortinget våren 1974. [[Leirdølautbygginga|Leirdøla kraftverk]] med magasin i [[Tunsbergdalsvatnet]] stod ferdig hausten 1978. | ||
== | ==Planen for Jostedalsvassdraget 1980== | ||
Statskraftverka sende dei nye planane for Breheimen over til Olje- og energidepartementet i september 1980. Planen frå 1973 vart no trekt heilt attende, og det var utarbeidd fire alternativ for Jostedalsvassdraget som fekk nemningane A, B, C og D. | Statskraftverka sende dei nye planane for Breheimen over til Olje- og energidepartementet i september 1980. Planen frå 1973 vart no trekt heilt attende, og det var utarbeidd fire alternativ for Jostedalsvassdraget som fekk nemningane A, B, C og D. | ||
I 1973 vart Mørkrisvassdraget verna for 10 år i den fyrste [[Verneplan for vassdrag]]. Dei elvane i Jostedalen som var planlagt overførte til Mørkri kraftverk i 1973-planen, vart difor tekne inn i den nye planen for utbygginga av Jostedalsvassdraget. Det galdt elvane mellom [[Geisdøla]] og [[Vigdøla]] med [[Vanndøla]] som den største. | |||
===Alternativ A=== | ===Alternativ A=== | ||
| Linje 74: | Linje 74: | ||
==Kjelder og litteratur== | ==Kjelder og litteratur== | ||
*[http://snl.no/Breheimen%252FStryn «Breheimen/Stryn»] (Store Norske Leksikon) | |||
*[http://www.nrk.no/sf/leksikon/index.php/Jotunheimen_-_Breheimen-planen «Jotunheimen - Breheimen-planen»] (Fylkesleksikon, NRK Sogn og Fjordane) | |||
*[http://www.nrk.no/sf/leksikon/index.php/Jostedals-utbygginga «Jostedals-utbygginga»] (Fylkesleksikon, NRK Sogn og Fjordane) | |||
*[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2720 «Flaumen i 1979»] (Jostedal historielag) | |||
*''Striden om Jotunheimen/Breheimen. Den Norske Turistforenings årbok'', 1975 | |||
*Andersen, Bjørg Marit, m.fl. (red.). (1978). ''Etter oss? Om framtida for Jotunheimen og Breheimen.'' Ås. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007070204038 Digital utgåve, NBdigital]) | |||
*Garmo, Torgeir T., Hjalmar Munthe-Kaas Lund, og Inger Heiberg. (1978). ''Den korte sannhet. Momenter til Stortingets behandling av utbyggingsplanene for Jotunheimen/Breheimen.'' Oslo: Grøndahl. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2007062904011 Digital utgåve, NBdigital]) | |||
*St.prp. nr. 7 (1983-1984) ''Samtykke til statsregulering for utbygging av Jostedalsvassdraget.'' Olje- og energidepartementet. | *St.prp. nr. 7 (1983-1984) ''Samtykke til statsregulering for utbygging av Jostedalsvassdraget.'' Olje- og energidepartementet. | ||
*Innst. S. nr. 200 (1983-84) ''Innstilling fra energi- og industrikomiteen om samtykke til statsregulering og utbygging av Jostedalsvassdraget og om medeiendomsrett for Sogn og Fjordane fylkeskommune i statens vannkraftutbygginger i Leirdøla og Jostedalsvassdraget (St.prp. nr. 7 og St.prp. nr. 72)''. Stortinget. | *Innst. S. nr. 200 (1983-84) ''Innstilling fra energi- og industrikomiteen om samtykke til statsregulering og utbygging av Jostedalsvassdraget og om medeiendomsrett for Sogn og Fjordane fylkeskommune i statens vannkraftutbygginger i Leirdøla og Jostedalsvassdraget (St.prp. nr. 7 og St.prp. nr. 72)''. Stortinget. ([http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2810 Digital utgåve]) | ||
*Kyrkjeeide, Haakon. (1989). Vasskraftutbygging. I Stein Næss, m.fl. (red.), ''Jostedalsbreen og bygda den fikk navn etter'' (s. 113-120). Oslo: Grøndahl. | *Kyrkjeeide, Haakon. (1989). Vasskraftutbygging. I Stein Næss, m.fl. (red.), ''Jostedalsbreen og bygda den fikk navn etter'' (s. 113-120). Oslo: Grøndahl. | ||
[[Kategori:Vasskraft]] | [[Kategori:Vasskraft]] | ||
[[Kategori:Stryn kommune]] | |||
[[Kategori:Skjåk kommune]] | |||
[[Kategori:Luster kommune]] | |||
[[Kategori:Jostedalen]] | |||
{{nn}} | |||