276 671
redigeringer
m
Robot: Erstatter mal: WP-artikkel
m (Robot: Erstatter mal: WP-artikkel) |
|||
| (12 mellomliggende versjoner av 6 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|DetNorskeTeatret.JPG|Det Norske Teatret i Kristian IVs gate, 2006|Hans A. Rosbach}} | <onlyinclude>{{thumb|DetNorskeTeatret.JPG|Det Norske Teatret i Kristian IVs gate, 2006|Hans A. Rosbach}} | ||
'''[[Det Norske Teatret]]''' er eit teater i [[Oslo]], som spelar på [[nynorsk]] og ulike norske målføre. Det blei grunnlagt som eit lutlag den [[22. november]] [[1912]], med [[Hulda Garborg]] som første styreleiar. Skodespelaren [[Rasmus Rasmussen]] var den første teatersjefen. Teateret si første framsyning fann stad i [[Kristiansand]] den 2. januar 1913. | '''[[Det Norske Teatret]]''' er eit teater i [[Oslo]], som spelar på [[nynorsk]] og ulike norske målføre. Det blei grunnlagt som eit lutlag den [[22. november]] [[1912]], med [[Hulda Garborg]] som første styreleiar. Skodespelaren [[Rasmus Rasmussen (1862-1932)|Rasmus Rasmussen]] var den første teatersjefen. Teateret si første framsyning fann stad i [[Kristiansand]] den 2. januar 1913. | ||
Hulda Garborg var utan tvil den fremste pådrivaren i pionertida. [[Arne Garborg]] og skodespelarane [[Edvard Drabløs]] og [[Lars Tvinde]] er blant andre namn som bør nemnast i denne samanhengen. | Hulda Garborg var utan tvil den fremste pådrivaren i pionertida. [[Arne Garborg]] og skodespelarane [[Edvard Drabløs]] og [[Lars Tvinde]] er blant andre namn som bør nemnast i denne samanhengen. | ||
| Linje 9: | Linje 9: | ||
== Oppstarten == | == Oppstarten == | ||
{{thumb|Stortingsgata 16 Oslo.jpg|Teatret heldt frå 1945 til 1985 til i Stortingsgata 16}} | {{thumb|Stortingsgata 16 Oslo.jpg|Teatret heldt frå 1945 til 1985 til i [[Filmteaterbygningen]] i Stortingsgata 16}} | ||
{{thumb|Det norske teatret sceneprøve.jpg|Sceneprøve på oppsettinga ''Tango'' i Stortingsgata 16.|[[Henrik Ørsted]]/[[Oslo Museum]]|1966}} | |||
Ein direkte forløpar for Det Norske Teatret var [[Det Norske Spellaget]], skipa i 1899 av folk knytta til den såkalla [[Askerkretsen]], og med Hulda Garborg som den drivande kraft. Etter noko turneaktvitet med landsmålsstykke dei fyrste åra, hadde spellaget lege nede i fleire år. Men i 1910 vart aktiviteten gjenopptatt med turnear over store delar av landet. Det same året vart det sett i gang pengeinnsamling med tanke på å grunnleggje eit fast teater. Eit ope brev vart sendt ut i august 1910. Det var underteikna av ei rekkje framståande personar innan politikk og kulturliv. Blant dei mest kjende namna var Hulda og [[Arne Garborg]], [[Jørgen Løvland]], [[Hagbard Berner]], [[Randi Blehr]], [[Halvdan Koht]], [[Fernanda Nissen]], [[Paal Berg]], [[Fredrik Voss]], [[Rasmus Steinsvik]] og [[Helge Væringsaasen]].<ref>Skre, A. 2011:435.</ref> | Ein direkte forløpar for Det Norske Teatret var [[Det Norske Spellaget]], skipa i 1899 av folk knytta til den såkalla [[Askerkretsen]], og med Hulda Garborg som den drivande kraft. Etter noko turneaktvitet med landsmålsstykke dei fyrste åra, hadde spellaget lege nede i fleire år. Men i 1910 vart aktiviteten gjenopptatt med turnear over store delar av landet. Det same året vart det sett i gang pengeinnsamling med tanke på å grunnleggje eit fast teater. Eit ope brev vart sendt ut i august 1910. Det var underteikna av ei rekkje framståande personar innan politikk og kulturliv. Blant dei mest kjende namna var Hulda og [[Arne Garborg]], [[Jørgen Løvland]], [[Hagbard Berner]], [[Randi Blehr]], [[Halvdan Koht]], [[Fernanda Nissen]], [[Paal Berg]], [[Fredrik Voss]], [[Rasmus Steinsvik]] og [[Helge Væringsaasen]].<ref>Skre, A. 2011:435.</ref> | ||
| Linje 31: | Linje 32: | ||
== Tilhaldsstadene == | == Tilhaldsstadene == | ||
{{thumb | {{thumb|Rasmus Rasmussen foto 1920-tallet.jpg|[[Rasmus Rasmussen (1862-1932)|Rasmus Rasmussen]] var den fyrste teatersjefen ved Det Norske Teatret. |Ukjent/Oslo Museum.}} | ||
I Kristiania/Oslo heldt Det Norske Teatret først hus i Bondeungdomslagets sal i [[Hotell Bondeheimen (Oslo)|Bøndernes Hus]] (1913-1931). I åra 1931-1934 var Centralteateret leigd for føremålet. Så var det ein ny periode i Bøndernes Hus 1934-1938 og på St. Olavs plass 1938-1945. Det vart innsett nazistisk leiing for teateret i åra 1942-1945, noko som førte til publikumsboikott. | I Kristiania/Oslo heldt Det Norske Teatret først hus i Bondeungdomslagets sal i [[Hotell Bondeheimen (Oslo)|Bøndernes Hus]] (1913-1931). I åra 1931-1934 var Centralteateret leigd for føremålet. Så var det ein ny periode i Bøndernes Hus 1934-1938 og på St. Olavs plass 1938-1945. Det vart innsett nazistisk leiing for teateret i åra 1942-1945, noko som førte til publikumsboikott. | ||
I [[1945]] flytta så teatret til det tidlegare Casinos lokale i [[Stortingsgata]] 16, og vart verande der til den nye bygningen | I [[1945]] flytta så teatret til [[Filmteaterbygningen]], det tidlegare [[Casino Teater|Casinos]] lokale i [[Stortingsgata]] 16, og vart verande der til den nye bygningen i [[Kristian IVs gate (Oslo)|Kristian IVs gate]] kunne takast i bruk i 1985. | ||
== Eigedomstilhøve og organisering == | == Eigedomstilhøve og organisering == | ||
Teatret i privat eige, som einaste større teater i Noreg, i form av eit [[lutlag]]. Sidan Det Norske Teatret LL mottek om lag 100 millionar årleg i tilskot (2009) peiker [[Kulturdepartementet]] ut kandidatar til styret, og tre av dei sju medlemmane og deira vararepresentantar skal veljast mellom desse. Dei tilsette vel to styermedlemmar, og dei to veljast fritt av årsmøtet. Leiaren skal veljast mellom dei som ikkje er valde etter framlegg frå departementet. Den største eigaren i lutlaget er Bondeungdomslaget. Mållag, ungdomslag og privatpersoner over heile landet eig òg luter. | Teatret er i privat eige, som einaste større teater i Noreg, i form av eit [[lutlag]]. Sidan Det Norske Teatret LL mottek om lag 100 millionar årleg i tilskot (2009) peiker [[Kulturdepartementet]] ut kandidatar til styret, og tre av dei sju medlemmane og deira vararepresentantar skal veljast mellom desse. Dei tilsette vel to styermedlemmar, og dei to veljast fritt av årsmøtet. Leiaren skal veljast mellom dei som ikkje er valde etter framlegg frå departementet. Den største eigaren i lutlaget er Bondeungdomslaget. Mållag, ungdomslag og privatpersoner over heile landet eig òg luter. | ||
== Sjefar for Det Norske Teatret == | == Sjefar for Det Norske Teatret == | ||
| Linje 70: | Linje 71: | ||
<references/> | <references/> | ||
== Kjelder og litteratur== | == Kjelder og litteratur== | ||
{{ | {{Thumb| Det Norske Teatret 100 år 2013 fasade.jpg|100-årsjubileet for Det Norske teatret markert utanfor teaterbygningen i Kristian IVs gate 8 i Oslo.|[[Bruker:Stigrp|Stig Rune Pedersen]] (2013)}} | ||
*[http://www.allkunne.no/default.aspx?menu=29&id=857 Artikkel på nettstaden Allkunne] | *[http://www.allkunne.no/default.aspx?menu=29&id=857 Artikkel på nettstaden Allkunne] | ||
*Dalgard, Olav: Artikkel om Det Norske Teatret i Norsk allkunnebok, bd 3, Oslo 1951. | *Dalgard, Olav: Artikkel om Det Norske Teatret i Norsk allkunnebok, bd 3, Oslo 1951. | ||
* [http://www.detnorsketeatret.no Det Norske Teatret sin nettstad] | * [http://www.detnorsketeatret.no Det Norske Teatret sin nettstad] | ||
* | * [http://nn.wikipedia.org/wiki/Det_Norske_Teatret «Det Norske Teatret»], Wikipedia | ||
*Larsen, Svend Erik Løken: [http://snl.no/Det_Norske_Teatret Artikkel i Store norske leksikon] | *Larsen, Svend Erik Løken: [http://snl.no/Det_Norske_Teatret Artikkel i Store norske leksikon] | ||
*Fidjestøl, Alfred: ''Frå Asker til Eden. Historia om Askerkretsen 1897-1924''. Samlaget, Oslo 2014. | *Fidjestøl, Alfred: ''Frå Asker til Eden. Historia om Askerkretsen 1897-1924''. Samlaget, Oslo 2014. | ||
| Linje 83: | Linje 84: | ||
[[Kategori:Oslo kommune]] | [[Kategori:Oslo kommune]] | ||
[[Kategori:Oslo sentrum]] | [[Kategori:Oslo sentrum]] | ||
[[Kategori:Den frilynte ungdomsrørsla]] | |||
{{F1}} | {{F1}} | ||
{{artikkelkoord|59.91525|N|10.73865|Ø}} | {{artikkelkoord|59.91525|N|10.73865|Ø}} | ||
{{nn}} | {{nn}} | ||