323 355
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| (19 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude> | <onlyinclude>{{Thumb|Skjaak nov 2012 Storgrolla 1.jpg|Fele på Uppigard Skjåk. Ho har i følgje tradisjonen tilhøyrt Fel-Jakup. Han kalla ho Storgrolla.|[[Bruker:Hans P. Hosar|Hans P. Hosar]] (2012)}} | ||
'''[[Fel-Jakup]]''', Jakob Olsen, (fødd i [[Skjåk]] den 2. februar 1821 død same stad den 27. juni 1876) var felespelar, vide kjend i samtid og ettertid. Han blir rekna som ein meisterspelemann på [[flatfele]], med tilsvarande posisjon i folkemusikkhistoria som [[Myllarguten]] på [[hardingfele]]. Fel-Jakup har øvd sterk innverknad på folkemusikken særleg i bygdene rundt Dovreplatået, dvs. i [[Nord-Gudbrandsdalen]], [[Møre og Romsdal]], delar av [[Sør-Trøndelag]] og i [[Nord-Østerdal|Nord-Østerdalen]]. Han var mykje etterspurd som musikar ved bryllaup og andre festlege høve, på auksjonar og marknader, ikkje minst på [[Romsdalsmartnan]]. | |||
Om ein ser bort frå den unike musikkgivnaden og spelemannslivet, er Fel-Jakups bakgrunn og livslaup illustrerande for livsvilkåra til bygdeproletariatet på hans trakter og på den tida. Jakup var fødd og oppvaksen under vanskelege tilhøve, og trass tidomtil brukbare spelemannsinntekter, levde han også som vaksen og gift mann heile tida i tronge kår som husmann i [[Skjåk Almenning|ålmenninga i Skjåk]].</onlyinclude> | Om ein ser bort frå den unike musikkgivnaden og spelemannslivet, er Fel-Jakups bakgrunn og livslaup illustrerande for livsvilkåra til bygdeproletariatet på hans trakter og på den tida. Jakup var fødd og oppvaksen under vanskelege tilhøve, og trass tidomtil brukbare spelemannsinntekter, levde han også som vaksen og gift mann heile tida i tronge kår som husmann i [[Skjåk Almenning|ålmenninga i Skjåk]].</onlyinclude> | ||
== Mange namn == | == Mange namn == | ||
{{ | {{Thumb|Fel-Jakup stugu 2009.jpg|<small>Fel-Jakup-stugu nær Felodden i Nordberg i Skjåk kommune. Huset vart flytta og restaurert av Skjåk historielag i 1957. Det er historielaget som eig huset. Bautaen vart reist ved hundreårsjubileet som vart feira eit år på etterskot i 1922.</small>|Hans P. Hosar}} | ||
Døypenamnet til Fel-Jakup er ''Jacob Olsen''. <ref>[http://www.arkivverket.no/URN:NBN:no-a1450-kb20070603510142.jpg Dåpsinnførsla for Jakob Olsen i kyrkjeboka]</ref> Men han er kjend under mange tilnamn. Fel-Jakup er det absolutt mest brukte namnet i heimbygda i ettertid. Truleg var det også utbreidd i hans eiga samtid. På den tida Fel-Jakup voks opp, tilhøyrde Skjåk [[Lom |Lom prestegjeld]] og herad. I andre bygder fekk Jakup derfor namnet ''Jakob Lom'' eller ''Loms-Jakob''. Ein eldre dialektvariant av det siste er ''Lø-Jakob'' (ein lø = ein lomver). På Vestlandet vart han gjerne kalla ''Døl-guten''. ''Fel-guten'' festa seg ved han som ungdom i lokalmiljøet. I oppveksten vart han også omtala som ''Sigrid-Marit-guten'' etter mor si, ei nemning han også sjølv skal ha likt å bruke når han var i ei viss sinnsstemning. | Døypenamnet til Fel-Jakup er ''Jacob Olsen''. <ref>[http://www.arkivverket.no/URN:NBN:no-a1450-kb20070603510142.jpg Dåpsinnførsla for Jakob Olsen i kyrkjeboka]</ref> Men han er kjend under mange tilnamn. Fel-Jakup er det absolutt mest brukte namnet i heimbygda i ettertid. Truleg var det også utbreidd i hans eiga samtid. På den tida Fel-Jakup voks opp, tilhøyrde Skjåk [[Lom |Lom prestegjeld]] og herad. I andre bygder fekk Jakup derfor namnet ''Jakob Lom'' eller ''Loms-Jakob''. Ein eldre dialektvariant av det siste er ''Lø-Jakob'' (ein lø = ein lomver). På Vestlandet vart han gjerne kalla ''Døl-guten''. ''Fel-guten'' festa seg ved han som ungdom i lokalmiljøet. I oppveksten vart han også omtala som ''Sigrid-Marit-guten'' etter mor si, ei nemning han også sjølv skal ha likt å bruke når han var i ei viss sinnsstemning. | ||
| Linje 17: | Linje 18: | ||
=== Mora Sigrid-Marit - «reint ut eit stort troll»? === | === Mora Sigrid-Marit - «reint ut eit stort troll»? === | ||
{{ | {{Thumb|Skjaak nov 2012 Hjeltar.jpg|<small>Nedre Hjeltar. Eldste stovebygningen på garden er frå 1810 (den mørke bygningen), og stod altså der den gongen Jakup var legdgut på garden.</small>|Hans P. Hosar}} | ||
Marit hadde iallfall delar av oppveksten sin på Jemnheim, der mor hennar var frå, i same grenda som Bruheim. Mora Sigrid vart tidleg enkje, og på folketeljingstidspunktet 1801 budde ho på Jemnheim der bror hennar var gardbrukar. Marit var da 11 år, og hadde to eldre brør som også budde der.<ref>{{folketelling|bf01058251003394|Jævnem|1801|Lom prestegjeld|nn}}</ref> | Marit hadde iallfall delar av oppveksten sin på Jemnheim, der mor hennar var frå, i same grenda som Bruheim. Mora Sigrid vart tidleg enkje, og på folketeljingstidspunktet 1801 budde ho på Jemnheim der bror hennar var gardbrukar. Marit var da 11 år, og hadde to eldre brør som også budde der.<ref>{{folketelling|bf01058251003394|Jævnem|1801|Lom prestegjeld|nn}}</ref> | ||
| Linje 35: | Linje 36: | ||
== Oppvekst. Legdguten == | == Oppvekst. Legdguten == | ||
{{ | {{Thumb|Skjaak Ulen Hjeltar.jpg|<small>Grenda rundt Marlo i Skjåk hovudsokn. Lengst oppe til høgre er Hjeltartrædet, der Jakup lærte felespel av Gamel-Sjugurd. Husbondsgarden Hjeltar, der Jakup var legdgut, ligg lenger nede, utafor biletet. Lengst oppe til venstre ser vi Ulen, husmannsplassen som blir knytta til farsfamilien hans Jakup.</small>|Hans P. Hosar}} | ||
{{ | {{Thumb|Skjaak nov 2012 Hjeltartredet 3.jpg|<small>Hjeltartrædet med utsikt nedover mot husbondsgarden Nedre Hjeltar (til høgre).</small>|Hans P. Hosar}} | ||
Som smågut kom Jakup på [[Leksikon:Legd|legd]] på Nedre Hjeltar på Ramstadstronda. Han skal da ha vore i sju- åtteårsalderen, og i så fall har det skjedd om lag på det tidspunktet mor hans gifta seg. Hjeltar ligg eit par kilometer frå Bøjegardane, så Jakup har hatt far sin innan lett rekkjevidde. | Som smågut kom Jakup på [[Leksikon:Legd|legd]] på Nedre Hjeltar på Ramstadstronda. Han skal da ha vore i sju- åtteårsalderen, og i så fall har det skjedd om lag på det tidspunktet mor hans gifta seg. Hjeltar ligg eit par kilometer frå Bøjegardane, så Jakup har hatt far sin innan lett rekkjevidde. | ||
Som tiåring rømde Jakup frå Hjeltar og legdguttilveret, men søkte tilsynelatande korkje til far sin på Bøje eller mor si på Dagsgardsøygarden. Han drog langt utanbygds og flakka rundt eit par års tid. Til slutt fanst han att i Trondheim, der han hadde kome på sjukehuset. Han vart send heim att til Skjåk på Lom fatigkasse si rekning.<ref>Brustugun, T. 1966 side 158-159.</ref> I desember 1833 vart han på nytt innlegda på Hjeltar. | Som tiåring rømde Jakup frå Hjeltar og legdguttilveret, men søkte tilsynelatande korkje til far sin på Bøje eller mor si på Dagsgardsøygarden. Han drog langt utanbygds og flakka rundt eit par års tid. Til slutt fanst han att i Trondheim, der han hadde kome på sjukehuset. Han vart send heim att til Skjåk på Lom fatigkasse si rekning.<ref>Brustugun, T. 1966 side 158-159.</ref> I desember 1833 vart han på nytt innlegda på Hjeltar. | ||
Gutungen Jakup vanka mykje i Hjeltartrædet, ein husmannsplass under Hjeltar. Sonen der, Syver Larsen (1810-1889), er identisk med den kjende spelemannen som på sine eldre dagar gjekk under namnet Gamel-Sjugurd. Også far til Sjugurd, Lars, var spelemann, og desse karane i Hjeltartrædet skal ha sett og verdsett kva talent Jakup hadde. Dei forærte han ei fele og lærde han å spela på henne. Både Lars og Sjugurd var | Gutungen Jakup vanka mykje i Hjeltartrædet, ein husmannsplass under Hjeltar. Sonen der, Syver Larsen (1810-1889), er identisk med den kjende spelemannen som på sine eldre dagar gjekk under namnet Gamel-Sjugurd. Også far til Sjugurd, Lars, var spelemann, og desse karane i Hjeltartrædet skal ha sett og verdsett kva talent Jakup hadde. Dei forærte han ei fele og lærde han å spela på henne. Både Lars og Sjugurd var skreddarar, og etter at han var heimattkomen frå den lange flukta si, fekk Jakup også opplæring i skreddaryrket hjå dei. | ||
== Ekteskap og husmannstilvere på Felodden == | == Ekteskap og husmannstilvere på Felodden == | ||
Fel-Jakup gifta seg med Anne Persdotter (fødd 4. mars 1818 død 16. februar 1897). Vigselen fann stad den 14. mai 1848. Anne var på det tidspunket på Dagsgardsøygarden, men var fødd på ein Skamsar-gard. Anne hadde om lag same sosiale bakgrunnen som Jakup | Fel-Jakup gifta seg med Anne Persdotter (fødd 4. mars 1818 død 16. februar 1897). Vigselen fann stad den 14. mai 1848. Anne var på det tidspunket på Dagsgardsøygarden, men var fødd på ein Skamsar-gard. Anne hadde om lag same sosiale bakgrunnen som Jakup sjølv. Foreldra hennar var ugifte arbeidsfolk Per Larsen frå plassen Skamsarbrustugun og Kari Iversdotter frå (ein plass?) «ved Grimstad». <ref>Ættebok I side 53 spalte 2</ref> | ||
Anne og Jakup var blitt kjærestar og foreldre fleire år før dei gifta seg. Fyrste barnet dei fekk saman, Kari, var fødd i 1842. Da var mora på ålmenningsplassen Oppnåsen i Åmotsgrenda, faren på Hjeltar. Da andre barnet deira, Ola, kom i 1846, var Jakup framleis på Hjeltar, medan mora er busett på Åmoten. | Anne og Jakup var blitt kjærestar og foreldre fleire år før dei gifta seg. Fyrste barnet dei fekk saman, Kari, var fødd i 1842. Da var mora på ålmenningsplassen Oppnåsen i Åmotsgrenda, faren på Hjeltar. Da andre barnet deira, Ola, kom i 1846, var Jakup framleis på Hjeltar, medan mora er busett på Åmoten. | ||
| Linje 52: | Linje 53: | ||
Anne og Jakup fekk ytterlegare tre born: Jakob (1854), Anne (1857 døydde som lita), og på nytt Anne som kom til verda i 1860. | Anne og Jakup fekk ytterlegare tre born: Jakob (1854), Anne (1857 døydde som lita), og på nytt Anne som kom til verda i 1860. | ||
I folketeljinga 1865 står det at spelemannen er ute på reise med familien. Dei leigde ut husværet til ein tjørebrennar og kona hans. | I folketeljinga 1865 står det at spelemannen er ute på reise med familien. Dei leigde ut husværet til ein tjørebrennar og kona hans. Ti år seinare, i teljinga 1875, bur det fem vaksne menneske i den vesle stova på Felodden.<ref>{{folketelling|bf01052087002624|Fiolodden|1875|Skjåk prestegjeld|nn}}</ref> | ||
== Fattigdom og brennevin == | == Fattigdom og brennevin == | ||
{{ | {{Thumb|Fel-Jakup-stugu Kluften.jpg|<small>Fel-Jakup-stugu før ho vart fløtt og restaurert. Biletet kan vere teke i samband med hundreårsjubileet i 1922.</small>|Pål Kluften}} | ||
Familien skal ha greidd å fø ei ku på fôr som var innhenta i ålmenninga. Det stemmer med jordbruksoppgåvene i folketeljinga 1875, og der framgår det at dei også har litt utsånad. Jakup blir der rubrisert som «Jorddyrker og Spillemand». | Familien skal ha greidd å fø ei ku på fôr som var innhenta i ålmenninga. Det stemmer med jordbruksoppgåvene i folketeljinga 1875, og der framgår det at dei også har litt utsånad. Jakup blir der rubrisert som «Jorddyrker og Spillemand». | ||
| Linje 65: | Linje 66: | ||
== Spelmannsferdene og musikken == | == Spelmannsferdene og musikken == | ||
Fel-Jakup var ofte på reisefot over store delar av det nordlege Sør-Noreg for å låte og lære. Den viktigaste spelemannsferda hans var saman med ein eldre felespelar, [[Fant-Karl]] og hans følgje av reisande, det som Ivar Kleiven omtala som langfant-fylgje.<ref>Kleiven, I. 1915 side 341-343</ref> Det skal ha vore i åra 1843-1845, dvs. i åra mellom tilkomsten av fyrste og andre barnet han fekk med Anne, men dette er nokså usikkert. Reisene med Fant-Karl må ha vore mykje av ei læretid for Jakup. Læremeisteren er særleg kjend for dei mange valsane sine, ei nymotens danseart på bygdene på den tida, og som Jakup tok til seg. | Fel-Jakup var ofte på reisefot over store delar av det nordlege Sør-Noreg for å låte og lære. Den viktigaste spelemannsferda hans var saman med ein eldre felespelar, [[Fant-Karl]] og hans følgje av reisande, det som Ivar Kleiven omtala som eit langfant-fylgje.<ref>Kleiven, I. 1915 side 341-343</ref> Det skal ha vore i åra 1843-1845, dvs. i åra mellom tilkomsten av fyrste og andre barnet han fekk med Anne, men dette er nokså usikkert. Reisene med Fant-Karl må ha vore mykje av ei læretid for Jakup. Læremeisteren er særleg kjend for dei mange valsane sine, ei nymotens danseart på bygdene på den tida, og som Jakup tok til seg. | ||
Andre som går for å ha vore læremeistrar for Fel-Jakup er den allereie nemnde Syver Larsen (Gamel-Sjugurd). Ein annan var [[Ola Skaar]] frå Lalm (Skårin). | Andre som går for å ha vore læremeistrar for Fel-Jakup er den allereie nemnde Syver Larsen (Gamel-Sjugurd). Ein annan var [[Ola Skaar]] frå Lalm (Skårin). | ||
| Linje 73: | Linje 74: | ||
Organist Olsen i Molde skal elles ha gjeve Jakup tilbod om musikkundervisning, men som det ikkje vart noko av.<ref>Kleiven, I. 1915 side 346-347.</ref> Det er likevel ting som tyder på på at Fel-Jakup faktisk har fått litt formell skolering. Eit truverdig vitneprov om dette er O. Løkre, som i boka si skriv om eit personleg minne: «Eingong e va hjå ’om på Feloydda, kom ’n fram mæ mange notehefte og synte me, og dein gongen fortalde ’n me at ’n ha havt upplæring i notespeling.» Ivar Kleiven fortel at Jakup fekk tilbod om tilsetjing i bymusikken både i Ålesund og Trondheim.<ref>Kleiven, I. 1915 side 347</ref> Det verserer fleire historier om at Jakup skal ha møtt [[Ole Bull]]. Mellom anna nemner O.Løkre dette, og han kan altså ha høyrt det av Fel-Jakup sjølv.<ref>Løkre, O. 1921 side 61.</ref> Innhaldet i historiene er omtrent det same, at Jakup fyrst baud Bull 10 daler for å få høyre meisterfiolinisten, men at det endte med at det vart Jakup som fekk betalinga. Men tid og stad for hendinga varierer i framstillingane. | Organist Olsen i Molde skal elles ha gjeve Jakup tilbod om musikkundervisning, men som det ikkje vart noko av.<ref>Kleiven, I. 1915 side 346-347.</ref> Det er likevel ting som tyder på på at Fel-Jakup faktisk har fått litt formell skolering. Eit truverdig vitneprov om dette er O. Løkre, som i boka si skriv om eit personleg minne: «Eingong e va hjå ’om på Feloydda, kom ’n fram mæ mange notehefte og synte me, og dein gongen fortalde ’n me at ’n ha havt upplæring i notespeling.» Ivar Kleiven fortel at Jakup fekk tilbod om tilsetjing i bymusikken både i Ålesund og Trondheim.<ref>Kleiven, I. 1915 side 347</ref> Det verserer fleire historier om at Jakup skal ha møtt [[Ole Bull]]. Mellom anna nemner O.Løkre dette, og han kan altså ha høyrt det av Fel-Jakup sjølv.<ref>Løkre, O. 1921 side 61.</ref> Innhaldet i historiene er omtrent det same, at Jakup fyrst baud Bull 10 daler for å få høyre meisterfiolinisten, men at det endte med at det vart Jakup som fekk betalinga. Men tid og stad for hendinga varierer i framstillingane. | ||
Det er ingen tvil om at Fel-Jakup komponerte nye slåttar og modifiserte mange andre. Det er mange slåttar som i tradisjonen blir tilskrive Fel-Jakup, men det ligg i folkemusikkens natur at det vanskeleg let seg prove kven som var fyrste opphavet til eit bestemt stykke. Ole Mørk Sandvik konstaterer at Jakup må ha hatt et «uhyre lager» av alle slag slåttar, og han skriv vidare om dette: | Det er ingen tvil om at Fel-Jakup komponerte nye slåttar og modifiserte mange andre. Det er mange slåttar som i tradisjonen blir tilskrive Fel-Jakup, men det ligg i folkemusikkens natur at det vanskeleg let seg prove kven som var fyrste opphavet til eit bestemt stykke. [[Ole Mørk Sandvik]] konstaterer at Jakup må ha hatt et «uhyre lager» av alle slag slåttar, og han skriv vidare om dette: | ||
:«...den form han gav dem, må ha vært sterkt personlig. Han har nyttet mangt et gammelt motiv og utformet det efter sitt eget hode, så dets indre muligheter kom til sin rett. Og en rekke slåtter som har sitt ophav annensteds, har han gjort "gudbrandsdalske" eller skapt dem om til Jakup-slåtter. De trakter han besøkte, har til gjengjeld fått sine slåtteformer sterkt beriket ved hans repertoar og hans særlige spillemåte. Sannsynligvis lever der Jakup-slåtter i alle bygder fra Østerdal til Trondheim og Sunnmøre. Hvilke av de mange danser eller marsjer med navnet "Jakup Lom", som virkelig er komponert av ham, er efter dette umulig å si.» <ref>Sandvik, O.M. </ref> | :«...den form han gav dem, må ha vært sterkt personlig. Han har nyttet mangt et gammelt motiv og utformet det efter sitt eget hode, så dets indre muligheter kom til sin rett. Og en rekke slåtter som har sitt ophav annensteds, har han gjort "gudbrandsdalske" eller skapt dem om til Jakup-slåtter. De trakter han besøkte, har til gjengjeld fått sine slåtteformer sterkt beriket ved hans repertoar og hans særlige spillemåte. Sannsynligvis lever der Jakup-slåtter i alle bygder fra Østerdal til Trondheim og Sunnmøre. Hvilke av de mange danser eller marsjer med navnet "Jakup Lom", som virkelig er komponert av ham, er efter dette umulig å si.» <ref>Sandvik, O.M. </ref> | ||
== Omdømme og ettermæle == | == Omdømme og ettermæle == | ||
{{ | {{Thumb|Fel-Jakup stemne 1922.jpg|<small>Frå Fel-Jakup-stemna ved Felodden i juli 1922, da minnesteinen over spelemannen vart reist.</small>|Pål Kluften}} | ||
Det går gjetord om kor etterspurd og omtykt Fel-Jakup var for spelet sitt i samtida. Men biletet av kva omdømme han hadde, har fleire sider, og kjeldegrunnlaget for slikt er som alltid problematisk. | Det går gjetord om kor etterspurd og omtykt Fel-Jakup var for spelet sitt i samtida. Men biletet av kva omdømme han hadde, har fleire sider, og kjeldegrunnlaget for slikt er som alltid problematisk. | ||
Pietistar og puritanarar var forarga over levemåten og såg gjerne felemusikken og alt som følgde med som synd. Spelemannsyrket hadde neppe heller høg status i seg sjølv, iallfall ikkje i den solide bondestanden. O. Løkre skriv: «Spelmainn i slike lag va ikje mykje votta [respektert]. Dæ va hulde for at hain ha simplaste arbeidø nåyn kunde hå i samfunde.» På den andre sida er det fleire tilforlatelege beretningar om at Jakup var ein velsedd gjest i dei strengaste haugianarheimane i Skjåk - i Flekkøy, på Hyrve og på Sygard Ånstad. | Pietistar og puritanarar var forarga over levemåten og såg gjerne felemusikken og alt som følgde med som synd. Spelemannsyrket hadde neppe heller høg status i seg sjølv, iallfall ikkje i den solide bondestanden. O. Løkre skriv: «Spelmainn i slike lag va ikje mykje votta [respektert]. Dæ va hulde for at hain ha simplaste arbeidø nåyn kunde hå i samfunde.» På den andre sida er det fleire tilforlatelege beretningar om at Jakup var ein velsedd gjest i dei strengaste haugianarheimane i Skjåk - i Flekkøy, på Hyrve og på Sygard Ånstad. | ||
Det er ikkje for mykje å seie at heimbygda i ettertid har æra Fel-Jakup stort. I 1922 vart det avduka ein bauta over han nær heimen hans, og det vart arrangert eit stort minnestemne. Diktaren Olav Aukrust var hovudtalar. I følgje avisreferatet meinte Aukrust at landet ikkje hadde hatt skikkeleg kunst på 700 år. Alt sidan har «kunsten vår bore merke etter påvirknad av utanlandsk roten rekarved». Men det ekte bygdenorske som Fel-Jakups kunst representerte, gav enda håp, i følgje diktaren.<ref>Gudbrandsdølen 22. juli 1922.</ref> | Det er ikkje for mykje å seie at heimbygda i ettertid har æra Fel-Jakup stort. I 1922 vart det avduka ein bauta over han nær heimen hans, og det vart arrangert eit stort minnestemne. Diktaren [[Olav Aukrust]] var hovudtalar. I følgje avisreferatet meinte Aukrust at landet ikkje hadde hatt skikkeleg kunst på 700 år. Alt sidan har «kunsten vår bore merke etter påvirknad av utanlandsk roten rekarved». Men det ekte bygdenorske som Fel-Jakups kunst representerte, gav enda håp, i følgje diktaren.<ref>Gudbrandsdølen 22. juli 1922.</ref> | ||
Feiringa av Fel-Jakup i heimbygda kjem i eit historisk-ironisk lys om vi festar oss ved O. Løkres skildring av bortgangen til denne spelemannen: | Feiringa av Fel-Jakup i heimbygda kjem i eit historisk-ironisk lys om vi festar oss ved O. Løkres skildring av bortgangen til denne spelemannen: | ||
| Linje 107: | Linje 108: | ||
== Referansar == | == Referansar == | ||
<references/> | <references/> | ||
==Eksterne lenker== | |||
* {{hbr1-1|pf01038057002908|Fel-Jakup}}. | |||
[[Kategori:Personer]] | [[Kategori:Personer]] | ||
[[Kategori:Skjåk kommune]] | [[Kategori:Skjåk kommune]] | ||
[[Kategori: | [[Kategori:Musikere]] | ||
[[ | [[Kategori:Folkemusikk]] | ||
[[ | [[Kategori:Gudbrandsdalen]] | ||
[[Kategori:Fødsler i 1821]] | [[Kategori:Fødsler i 1821]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 1876]] | [[Kategori:Dødsfall i 1876]] | ||
{{F2}} | {{F2}} | ||
{{nn}} | |||
{{DEFAULTSORT:Fel-Jakup }} | |||