276 671
redigeringer
m
Robot: Endrer mal: Thumb høyre
(→Sjølveigde bruk: om Sperla-delen av grenda) |
m (Robot: Endrer mal: Thumb høyre) |
||
| (14 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{Thumb|Fossøyane.jpg|Fossøyane sett frå sørvest. Den gamle køyrevegen går gjennom grenda medan hovudvegen sidan 1980-åra har gått på elveførebygnaden i høgre biletkant.|[[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]] (2012)}} | |||
'''[[Fossøyane]]''' er ei grend i [[Jostedalen]] i [[Luster kommune]], [[Sogn og Fjordane]]. Grenda ligg på ei av dei største elveslettene i hovuddalføret. Bruka og bustadene som utgjer grenda, høyrer til under matrikkelgardane [[Fossen (Jostedal)|Fossen]] og [[Sperla (Jostedalen)|Sperla]]. Fossøyane høyrde tidlegare til den nedlagde skulekrinsen [[Sperle skule (Jostedalen)|Sperla]]. | |||
'''[[Fossøyane]]''' er ei grend i [[Jostedalen]] i [[Luster kommune]], [[Sogn og Fjordane]]. Grenda ligg på vestsida av [[Jostedøla]] på ei av dei største elveslettene i hovuddalføret. Bruka og bustadene som utgjer grenda, høyrer til under matrikkelgardane [[Fossen (Jostedal)|Fossen]] og [[Sperla (Jostedalen)|Sperla]]. Fossøyane høyrde tidlegare til den nedlagde skulekrinsen [[Sperle skule (Jostedalen)|Sperla]]. | |||
Fossøyane var utan fast busetnad til kring 1761, og busetnaden og folketalet i grenda auka mykje frå slutten av 1800-talet og utetter. Med overgangen til mekanisert landbruk på 1900-talet, vart Fossøyane eit av dei meir lettdrivne områda for gardsdrift i Jostedalen, og grenda vart eitt av to sentrum (attåt Myklemyr) i den nedre delen av Jostedalen. | |||
==Fire husmannsplassar== | ==Fire husmannsplassar== | ||
| Linje 16: | Linje 19: | ||
Den fyrste matrikuleringa i Fossøyane var då bruket Fossøyplassen (i dag bnr. 4) vart utskilt 14.10.1865. Dette utgjorde dei delane av Fossøyane som før låg til Fossen (bnr. 1) og Dalen (bnr. 3). Frå dette bruket er seinare bnr. 10 (''Øiene'', 1908) og bnr. 11 (''Nytun'', 1943) utskilde. Det var drive handelsverksemd i ei gamal stove på bruket sidan tidleg på 1900-talet, og Samvirkelaget overtok denne i 1943 og fekk utskild ei tomt i 1947. | Den fyrste matrikuleringa i Fossøyane var då bruket Fossøyplassen (i dag bnr. 4) vart utskilt 14.10.1865. Dette utgjorde dei delane av Fossøyane som før låg til Fossen (bnr. 1) og Dalen (bnr. 3). Frå dette bruket er seinare bnr. 10 (''Øiene'', 1908) og bnr. 11 (''Nytun'', 1943) utskilde. Det var drive handelsverksemd i ei gamal stove på bruket sidan tidleg på 1900-talet, og Samvirkelaget overtok denne i 1943 og fekk utskild ei tomt i 1947. | ||
Den delen av Fossøyane som låg til Nedre Fossen (bnr. 5) vart fråskild 7.10.1895. Huset vart truleg sett opp på tufta som var att etter plassen Fossøyane | Den delen av Fossøyane som låg til Nedre Fossen (bnr. 5) vart fråskild 7.10.1895 (i dag bnr. 9). Huset vart truleg sett opp på tufta som var att etter plassen Fossøyane 3, som var fråflytt i 1886. Til dette bruket høyrde òg den eldste husmannsplassen, Fossøyane 2, som var i bruk til 1934. Frå dette bruket vart seinare bnr. 12 (''Bøtun'', 1946) fråskilt. | ||
==Sperla-sida== | |||
Den nordlege delen av Fossøyane høyrer til [[Sperløyane (Jostedalen)|Sperløyane]], som ligg i den nordlege enden av elvesletta og er eit bruk (bnr. 3) under [[Sperla (Jostedalen)|Sperla]]. Det fyrste busetnaden på Sperle-sida i Fossøyane var husmannsplassen Moen. Han vart rydda i 1820-åra, altså på same tida som den fyrste plassen på Fossen-sida vart rydda. Moen vart nedlagd kring 1853. | |||
I 1940-åra vart det utskild fire tomter på Sperla-sida av grensa, som dermed vart ein del av Fossøy-grenda. Det er gjennom 1900-talet og utskild ei rekkje tomter på Fossen-sida i Fossøyane. | |||
==Flaumar 1898 og 1979== | ==Flaumar 1898 og 1979== | ||
Ein føresetnad | Ein føresetnad utvidinga av busetnaden i Fossøyane var betre elveførebygnad. Storflaumen 15. august 1898 valda store skadar i Fossøyane, og det same gjorde den endå større flaumen 15. august 1979.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=162 Flaumar] (Jostedal historielag)</ref> Høgste vasstand under dei to flaumane er markerte med merke i fjellveggen i den sørlege delen av grenda.<ref>[http://www.sffarkiv.no/sffbasar/default.asp?p=result&paging=yes&ptype=single&db=dbatlas_leks&page=1&sql=SELECT+kl%5Fartikkel%2Eid%2C+kl%5Fartikkel%2Emal%5Fid%2C+kl%5Fartikkel%2Esff%5Fnummer%2C+kl%5Ftxt%2Espraak%5Fid%2C+kl%5Ftxt%2Eoverskrift2%2C+kl%5Fgeoref%2Ekommune%2C+kl%5Fgeoref%2Eid+as+georef%5Fid%2C+kl%5Fgeoref%2Ebredde%5Fkoord%2C+kl%5Fgeoref%2Elengde%5Fkoord+FROM+kl%5Fartikkel%2C+kl%5Ftxt%2C+kl%5Fgeoref+WHERE+kl%5Ftxt%2Espraak%5Fid+like+1+AND+contains%28text%2C%27flaum%27%29+%3E+1+AND+kl%5Fgeoref%2Elow%5Fkommune+%3D+%27luster%27+AND+%28%28kl%5Ftxt%2Eart%5Fid%3Dkl%5Fartikkel%2Eid%29+AND+%28kl%5Fgeoref%2Eart%5Fid%3Dkl%5Fartikkel%2Eid%29%29+AND+kl%5Fartikkel%2Esff%5Fnummer+NOT+LIKE+%27KAL%2FSF%2DHS%25%27++ORDER+BY+overskrift2+&id=3 Flaummerke i Jostedal] (Fylkesleksikon, NRK Sogn og Fjordane)</ref> | ||
==Notar== | ==Notar== | ||
<references/> | <references/> | ||
== | ==Kjelder og litteratur== | ||
*[http://digitalarkivet.no/cgi-win/webcens.exe?slag=visbase&sidenr=66&filnamn=f18011427&gardpostnr=31#nedre «Fossen» (husmannen)] i folketeljinga 1801 (Digitalarkivet) | |||
*Øyane, Lars E. (1994). ''Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune.'' (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 114-171. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008020701034 Digital utgåve, NBdigital]) | *Øyane, Lars E. (1994). ''Jostedal sokn. Gards- og ættesoge for Luster kommune.'' (Bd. 5). Gaupne: Luster kommune, s. 114-171. ([http://urn.nb.no/URN:NBN:no-nb_digibok_2008020701034 Digital utgåve, NBdigital]) | ||
[[Kategori:Jostedalen]] | [[Kategori:Jostedalen]] | ||
[[Kategori:Grender og bygdelag | [[Kategori:Grender og bygdelag]] | ||
[[Kategori:Luster kommune]] | |||
{{nn}} | |||