Gulatingslagen: Forskjell mellom sideversjoner

Fra lokalhistoriewiki.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring
 
(5 mellomliggende versjoner av 2 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
'''[[Gulatingslova]]''' eller ''Gulatingsloven'' er ei samling av lovane i [[Gulating]] sitt rettsområde. Desse var gjeldande lov fram til 1274, då [[Magnus Lagabøte]]s sin [[landsloven|landslov]] kom. Loven vart truleg nedskrive frå siste halvdelen av 1000-talet, og dei eldste fragmenta vi har er frå 1100-talet. Den eldste av dei meir fullstendige manuskripta er datert til omkring 1250.
'''[[Gulatingslagen]]''' var området der [[Gulatingslova]] var gjeldande rett, og svarar til størstedelen av [[Vestlandet]] til og med [[Sunnmøre]] i nord. [[Gulatinget]] hadde tingstad i [[Gulen kommune]], der ein no fikk [[tusenårsstaden Gulating]].
Gulatingslova kap. 3, siste bolken, lyder slik: "Alltid når tingmnnene vert skuldige vite i Gula, skal pengane på staden. Dei eig alle tingmennene. (pengane, altså tingbøtene)
Lovane frå denne tida var i stor grad sedvanereglar som hadde utvikla seg over tid, og som vart til lov. Gulatingslova dekkjer ikkje alt ein kan vente at dei hadde lovar om, og ein trur at mange reglar som var enkle og som alle var samde om ikkje vart nedskrive. Ein veit ikkje så mykje om den faktiske rettsutøvinga på 1000-talet, så om Gulatingslova berre er ei attgjeving av dei reglane som vart praktisert eller om det også var nyvinningar der veit vi ikkje.  


Det eldste manuskriptet er basert på to eldre tekster. Ein kallast ''Olavsteksten'', då den støttar seg på [[Olav den heilage]] sin autoritet. Om lovane i denne teksten faktisk går attende til hans tid er usikkert. Den yngre teksten kallast ''Magnusteksten'', og byggjer på ein lovrevisjon frå [[Magnus Erlingsson]] sin tid, rett etter 1163. Nokre av reglane er knytt til ein lovgjevar. I [[kristenrett]]en er det referansar til Olav den heilage og biskop [[Grimkjell biskop|Grimkjell]]. Tronfølgjeordninga kjem frå Magnus Erlingsson. Ellers er det vanskeleg å sette opp ein kronologi over dei einskilde reglane i Gulatingslova. Nokre av dei har ein rett nok på språkleg grunnlag førast attende til tida før loven vart nedskrive, for dei har bokstavrim og ein poetisk rytme som er typisk for tekstar som skal vere lette å lære utantil. Nyare forsking har slått fast at det ikkje er sikkert at det er så enkelt, for ein kan ha nytta eit gamaldags språk i nedteikninga - her er det berre å sjå til den alderdommelige språkdrakta i mange av dagens lover.
Namnet er nytta på [[Gulating lagmannsrett]], som omfattar [[Rogaland]], [[Hordaland]], [[Sogn og Fjordane]] samt [[Sirdal kommune]] i [[Vest-Agder]]. Dette er eit noko mindre område enn den gamle Gulatingslagen.


==Kjelder==
== Kilder og litteratur ==


* [https://snl.no/Gulatingsloven Gulatingsloven] i ''Store norske leksikon''.
* {{WP-lenke|Gulatinget|nb}}.


[[Kategori:Lover]]
[[Kategori:Distrikt]]
[[kategori:Vestlandet]]
[[Kategori:Vestlandet]]
[[Kategori:Middelalderen]]
{{nn}}

Nåværende revisjon fra 12. apr. 2024 kl. 06:48

Gulatingslagen var området der Gulatingslova var gjeldande rett, og svarar til størstedelen av Vestlandet til og med Sunnmøre i nord. Gulatinget hadde tingstad i Gulen kommune, der ein no fikk tusenårsstaden Gulating.

Namnet er nytta på Gulating lagmannsrett, som omfattar Rogaland, Hordaland, Sogn og Fjordane samt Sirdal kommune i Vest-Agder. Dette er eit noko mindre område enn den gamle Gulatingslagen.

Kilder og litteratur

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/index.php?title=Gulatingslagen&oldid=2354429»