Skribenter
53 300
redigeringer
m
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
mIngen redigeringsforklaring |
||
| (10 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Hanna Castberg von der Lippe 1872-1926.jpeg|Hanna Castberg von der Lippe ca. 1920.|Ukjent/Digitalt museum}}'''[[Hanna Castberg von der Lippe]]''' (fødd i [[Skien]] 31. august 1872, død i [[Oslo]] 26. juni 1926) var lærar, forfattar, journalist og samfunnsdebattant. Ho var særleg engasjert i nasjonale og sosialpolitiske spørsmål, ut frå ein politisk radikal og kvinnefrigjerande ståstad. Ho stod norskdomssaka og den frilynte ungdomsrørsla nær, og gjekk inn for den radikale linja i unionsspørsmålet i 1905. Ho tilhøyrde ein sterkt samfunnsengasjert familie, og hadde ein far og ein bror som båe var framståande politikarar på den radikale fløya i Venstre. Sjølv vart ho etterkvart sosialist. Sonen [[Just Lippe]] vart ein framgrunnsfigur i [[ | <onlyinclude>{{thumb|Hanna Castberg von der Lippe 1872-1926.jpeg|Hanna Castberg von der Lippe ca. 1920.|Ukjent/Digitalt museum}}'''[[Hanna Castberg von der Lippe]]''' (fødd i [[Skien]] 31. august 1872, død i [[Oslo]] 26. juni 1926) var lærar, forfattar, journalist og samfunnsdebattant. Ho var særleg engasjert i nasjonale og sosialpolitiske spørsmål, ut frå ein politisk radikal og kvinnefrigjerande ståstad. Ho stod norskdomssaka og den frilynte ungdomsrørsla nær, og gjekk inn for den radikale linja i unionsspørsmålet i 1905. Ho tilhøyrde ein sterkt samfunnsengasjert familie, og hadde ein far og ein bror som båe var framståande politikarar på den radikale fløya i [[Venstre]]. Sjølv vart ho etterkvart sosialist. Sonen [[Just Lippe]] vart ein framgrunnsfigur i [[Norges Kommunistiske Parti]].</onlyinclude> | ||
== Familie == | == Familie == | ||
Foreldra hennar var tolltenestemann [[Johan Christian Tandberg Castberg]] (1827-99) og [[Hanna Magdalena Frisak Ebbesen]] (1839-81). Hanna var fødd eit stykke ut i rekkja i ein flokk på i alt 13 sysken. | Foreldra hennar var tolltenestemann [[Johan Christian Tandberg Castberg]] (1827-99) og [[Hanna Magdalena Frisak Ebbesen]] (1839-81). Hanna var fødd eit stykke ut i rekkja i ein flokk på i alt 13 sysken. Blant syskena kan nemnast statsråd [[Johan Castberg]], musikar og musikkpedagog [[Torgrim Castberg]] og ordførar i Gjøvik [[Leif Castberg]]. Hanna mista mor si som niåring. Faren gifta seg opp att i 1887 med [[Olga Elvira Scheen]] (fødd 1853). | ||
Hanna Castberg gifta seg i [[Kristiania]] 5. juli 1900 med skodespelar og kostymeinspektør ved Nationaltheatret [[Jacob von der Lippe (f. 1870)|Jakob von der Lippe]] (fødd 1870). Dei fekk tre søner: [[Frits von der Lippe]] (f. 1901), Just Ebbesen von der Lippe (Just Lippe, f. 1904) og [[Jens von der Lippe]] (f. 1911). | Hanna Castberg gifta seg i [[Kristiania]] 5. juli 1900 med skodespelar og kostymeinspektør ved Nationaltheatret [[Jacob von der Lippe (f. 1870)|Jakob von der Lippe]] (fødd 1870). Dei fekk tre søner: [[Frits von der Lippe]] (f. 1901), Just Ebbesen von der Lippe (Just Lippe, f. 1904) og [[Jens von der Lippe]] (f. 1911). | ||
| Linje 8: | Linje 8: | ||
== Skulegang og lærargjerning == | == Skulegang og lærargjerning == | ||
Hanna hadde skulegangen sin i Skien, [[Porsgrunn]], [[Herlufsholm]] i Danmark, i Kristiania og [[Trondheim]]. Til Trondheim hadde familien flytta i 1887, og der tok Hanna artium ved [[Trondhjem katedralskole|Katedralskulen]] i 1891. | Hanna hadde skulegangen sin i Skien, [[Porsgrunn]], [[Herlufsholm]] i Danmark, i Kristiania og [[Trondheim]]. Til Trondheim hadde familien flytta i 1887, og der tok Hanna artium ved [[Trondhjem katedralskole|Katedralskulen]] i 1891. | ||
<onlyinclude> | |||
Etter avlagt [[examen artium]] fekk ho fyrst eit vikariat som styrar av ein privat mellomskule i [[Elverum]]. Frå 1892 til 1894 var ho guvernante hjå sokneprest Erichsen i [[Trysil]]. [[Sven Moren]] fortel i sine memoarar kor sterkt inntrykk denne «emansiperte» unge kvinna gjorde på han og bygdefolket elles der. Ho var aktiv i ungdomslaget og danna songkor som ho sjølv dirigerte. Ho gjekk fremst i 17. maitoget, og heldt sjølv tale for dagen. Med reaksjonar som spente frå sjokk til beundring kunne folk fortelje at ho både drakk øl og røykte sigar i selskap med berre karar. | Etter avlagt [[examen artium]] fekk ho fyrst eit vikariat som styrar av ein privat mellomskule i [[Elverum]]. Frå 1892 til 1894 var ho guvernante hjå sokneprest Erichsen i [[Trysil]]. [[Sven Moren]] fortel i sine memoarar kor sterkt inntrykk denne «emansiperte» unge kvinna gjorde på han og bygdefolket elles der. Ho var aktiv i ungdomslaget og danna songkor som ho sjølv dirigerte. Ho gjekk fremst i 17. maitoget, og heldt sjølv tale for dagen. Med reaksjonar som spente frå sjokk til beundring kunne folk fortelje at ho både drakk øl og røykte sigar i selskap med berre karar. | ||
</onlyinclude> | |||
Hausten 1894 byrja ho å lese til [[Anneneksamen|«andeneksamen»]], men gjekk ikkje vidare med universitetsstudium. I staden heldt ho fram med lærargjerninga si. Ho fekk fyrst eit vikariat ved ein privat mellomskule i [[Norderhov]] (nå [[Ringerike kommune]]). Så var ho eit år lærar ved [[Ragna Nielsens skole|Ragna Nielsens skule]] i Kristiania. Etter at ho gifta seg og stifta familie, gav ho seg ut av læraryrket. | Hausten 1894 byrja ho å lese til [[Anneneksamen|«andeneksamen»]], men gjekk ikkje vidare med universitetsstudium. I staden heldt ho fram med lærargjerninga si. Ho fekk fyrst eit vikariat ved ein privat mellomskule i [[Norderhov]] (nå [[Ringerike kommune]]). Så var ho eit år lærar ved [[Ragna Nielsens skole|Ragna Nielsens skule]] i Kristiania. Etter at ho gifta seg og stifta familie, gav ho seg ut av læraryrket. | ||
| Linje 26: | Linje 26: | ||
== Forfattaren == | == Forfattaren == | ||
Som skrivande menneske har Hanna Castberg sett djupast spor etter seg i pressa, særleg i Dagbladet og Social-Demokraten/[[Arbeiderbladet]]. Fleire av foredraga hennar vart trykte som brosjyrer. Det galdt t.d. eitt om barnestell, som vart distribuert av Arbeidarpartiet, og eitt som tala for forbod mot kvinners arbeid i handverk og industri, som vart utgjeve av [[Norsk forening for socialt arbeide]]. Men ho skreiv også skjønnlitterært, derunder tre skodespel som vart utgjevne i 1920-åra. ''Dommen - to skuespill'' (1922), ''Brødre'' (1924) og ''Dei utstøytte'' (1925). Det siste vart sett opp ved [[Det Norske Teateret]] det same året som Hanna Castberg døydde. | Som skrivande menneske har Hanna Castberg sett djupast spor etter seg i pressa, særleg i Dagbladet og Social-Demokraten/[[Arbeiderbladet]]. Fleire av foredraga hennar vart trykte som brosjyrer. Det galdt t.d. eitt om barnestell, som vart distribuert av Arbeidarpartiet, og eitt som tala for forbod mot kvinners arbeid i handverk og industri, som vart utgjeve av [[Norsk forening for socialt arbeide]]. Men ho skreiv også skjønnlitterært, derunder tre skodespel som vart utgjevne i 1920-åra. ''Dommen - to skuespill'' (1922), ''Brødre'' (1924) og ''Dei utstøytte'' (1925). Det siste vart sett opp ved [[Det Norske Teateret]] det same året som Hanna Castberg døydde. | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
*Dagbladet 27.7.1926 (nekrolog over Hanna Castberg v.d. Lippe, signert P.G.) | *Dagbladet 27.7.1926 (nekrolog over Hanna Castberg v.d. Lippe, signert P.G.) | ||
*Keilhau, Wollert: Artikkel om Johan Christian Tandberg Castberg i ''Norsk biografisk leksikon'' (1925) | *Keilhau, Wollert: Artikkel om Johan Christian Tandberg Castberg i ''Norsk biografisk leksikon'' (1925) {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2006120801046|side=518}} | ||
*Moren, Sven: ''Møte og minne''. Noregs Boklag, Oslo, 1971. {{ | *Moren, Sven: ''Møte og minne''. Noregs Boklag, Oslo, 1971. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2007072304049|side=128}} | ||
*Morgenbladet 27.7.1926 (nekrolog over Hanna Castberg v.d. Lippe) | *Morgenbladet 27.7.1926 (nekrolog over Hanna Castberg v.d. Lippe) | ||
*''Studentene fra 1891''. Kristiania, 1916. {{ | *''Studentene fra 1891''. Kristiania, 1916. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2014040708089|side=142}} | ||
*''Studentene fra 1891''. Oslo 1941. {{ | *''Studentene fra 1891''. Oslo 1941. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2014051408047|side=90}} | ||
* {{hbr1-1|pf01053278007721|Hanna Castberg von der Lippe}}. | |||
{{DEFAULTSORT:Lippe, Hanna Castberg von der}} | {{DEFAULTSORT:Lippe, Hanna Castberg von der}} | ||
| Linje 47: | Linje 47: | ||
[[Kategori:Ringerike kommune]] | [[Kategori:Ringerike kommune]] | ||
[[Kategori:Trondheim kommune]] | [[Kategori:Trondheim kommune]] | ||
{{nn}}{{kvinner i lokalhistoria}} | {{nn}}{{kvinner i lokalhistoria}}{{F2}} | ||