Veiledere, Administratorer
9 136
redigeringer
Språkvask
(Lenke) |
(Språkvask) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>{{thumb|Frøysok, Bjørn, epitafium 1699.jpg|Ein husbond av storbondestand. Bjørn Frøysåk (1634-1709) frå [[Gol kommune|Gol]] i [[Hallingdal]] med familie frå to ekteskap.|[[Digitalt Museum]]/[[Norsk Folkemuseum]]}} | <onlyinclude>{{thumb|Frøysok, Bjørn, epitafium 1699.jpg|Ein husbond av storbondestand. Bjørn Frøysåk (1634-1709) frå [[Gol kommune|Gol]] i [[Hallingdal]] med familie frå to ekteskap.|[[Digitalt Museum]]/[[Norsk Folkemuseum]]}} | ||
'''[[Husbond]]''' eller husbonde (fleirtal husbondar | '''[[Husbond]]''' eller husbonde (fleirtal husbondar, av gammalnorsk húsbóndi) er ei (historisk) nemning for ein mannsperson som er overhovud for eit hushald, og som såvoren tillagd nærare bestemte rettar, plikter og ansvar overfor kone og born, tenestefolk og evt. andre som har vore definert innanfor hushaldet. Kvinnelege motstykke til husbond har vore [[matmor]], og i gammalnorsk tid/mellomalder [[husfrue]] (húsfrú, húsfrøy), enda om det kvinnelege hushaldsoverhovudet heller sjeldan har vore tillagd same makt, rett og ansvar som husbonden. Kva som formelt og uformelt har vore rekna inn under husbondens makt og mynde, har variert historisk og sosialt. I eldre tid var det til dels lovregulert og elles bestemt av sedvane og formulert for eksempel i religiøs litteratur. Eit innverknadsrikt døme på det siste er [[Leksikon:Hustavlen|hustavla]] som er med i ein del utgåver av [[Leksikon:Katekisme|Luthers katekisme]]. Statusen som sjølvstendig husbond gav ein tilgang til samfunnsdeltaking og politisk innverknad som ikkje tilkom dei «avhengige» hushaldsmedlemmene i [[det gamle samfunn]].</onlyinclude> | ||
== Familiefar, hushaldsoverhovud, herskap == | == Familiefar, hushaldsoverhovud, herskap == | ||
Tilnærma synonymt med husbond er husfar (''pater familias''), herre i huset. Det bibelske ''patriark'' («styrande far») kan med god rett omsetjast med husbond. Husbond var også ei vanleg nemning for ektemann. I det gamle samfunn var det også vanleg brukt om den som har folk i sitt brød (trælar, tenarar, sveinar og lærlingar ...). | Tilnærma synonymt med husbond er husfar (''pater familias''), herre i huset. Det bibelske ''patriark'' («styrande far») kan med god rett omsetjast med husbond. Husbond var også ei vanleg nemning for ektemann. I det gamle samfunn var det også vanleg brukt om den som har folk i sitt brød (trælar, tenarar, sveinar og lærlingar ...). | ||
| Linje 23: | Linje 22: | ||
== Referansar == | == Referansar == | ||
<references/> | <references /> | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||