Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring |
|||
| Linje 60: | Linje 60: | ||
Jens Bjelke var si tids desidert største private godseigar i landet. I eit nokolunde fullstendig oversyn over adelsgodset i [[1639]] utgjorde Jens Bjelkes og Sophie Brockenhus sine eigedomar i alt 1123 [[Leksikon:Hartkorn|tønner hartkorn]] (thk). Det var dobbelt så mykje som den nest største på lista, [[statthaldar]] [[Christoffer Urne]], som åtte 558 thk. | Jens Bjelke var si tids desidert største private godseigar i landet. I eit nokolunde fullstendig oversyn over adelsgodset i [[1639]] utgjorde Jens Bjelkes og Sophie Brockenhus sine eigedomar i alt 1123 [[Leksikon:Hartkorn|tønner hartkorn]] (thk). Det var dobbelt så mykje som den nest største på lista, [[statthaldar]] [[Christoffer Urne]], som åtte 558 thk. | ||
Samla adelsgods i landet, medrekna [[Båhuslen]], utgjorde noko over 9000 thk. <ref>Coldevin, A. 1950:27-28. Oversynet der baserer seg på adelsjordebøker 1639 i Riksarkivet: Statthaldararkivet D IX 17.1. | Samla adelsgods i landet, medrekna [[Båhuslen]], utgjorde noko over 9000 thk. <ref>Coldevin, A. 1950:27-28. Oversynet der baserer seg på adelsjordebøker 1639 i Riksarkivet: Statthaldararkivet D IX 17.1. I ein samtidig "extract" av desse jordebøkene i Statthaldararkivetsummert er adelsgodset feil summert til 9604 thk. Det rette talet skal vere 9156 thk. I ekstrakten er det med to godsssamlingar som vantar hos Coldevin, og eit par stader er det avvikande tal mellom ekstrakten og Coldevins oversyn.</ref> Av dette utgjorde Jens Bjelkes del altså om lag 12%. | ||
Ti år seinare, i [[1648]], hadde godskomplekset auka til 1688 thk, dvs. opp i mot ein femdel av det samla adelsgodset i landet. I dnne summen er medrekna grunnleige av strandsitjarar og ein del hovudgards[[lunnende]] som Jens Bjelke ikkje har teke med i sin sum i jordeboka, som var 1438 thk.<ref>Utrekningane her og oversynet elles over godset i 1648 er henta frå Hosar, H.P. 1981. Den viktigaste primærkjelda er Jens Bjelkes jordebok 1648 i Riksarkivet: Statthaldararkivet D IX 21.</ref>Godsopphopinga på Jens Bjelkes og Sophie Brockenhus sine hender kulminerte om lag på det tidspunktet. | Ti år seinare, i [[1648]], hadde godskomplekset auka til 1688 thk, dvs. opp i mot ein femdel av det samla adelsgodset i landet. I dnne summen er medrekna grunnleige av strandsitjarar og ein del hovudgards[[lunnende]] som Jens Bjelke ikkje har teke med i sin sum i jordeboka, som var 1438 thk.<ref>Utrekningane her og oversynet elles over godset i 1648 er henta frå Hosar, H.P. 1981. Den viktigaste primærkjelda er Jens Bjelkes jordebok 1648 i Riksarkivet: Statthaldararkivet D IX 21.</ref>Godsopphopinga på Jens Bjelkes og Sophie Brockenhus sine hender kulminerte om lag på det tidspunktet. | ||
Jordegodset grupperte seg rundt 13 [[Leksikon:Setegård|setegardar]] spreidde over eit stort geografisk område: [[Trøndelag]] (særleg i [[Fosen|Fosen len]]), [[Nordmøre]], [[ | Jordegodset grupperte seg rundt 13 [[Leksikon:Setegård|setegardar]] spreidde over eit stort geografisk område: [[Trøndelag]] (særleg i [[Fosen|Fosen len]]), [[Nordmøre]], [[Hedmarken futedømme]], [[Smålenene|i dei "små lena"]] på austsida av Oslofjorden (Østfold), og litt også i [[Nord-Noreg]]. Det var i alt 378 tilliggjande bondegardar (jordebokeiningar) med til saman minimum 453 [[Leksikon:Leilending|leiglendingar]]. Bortimot 350 av leiglendingane budde i same soknet som vedkomande setegard, og når Jens Bjelke hadde bygselretten til dei fleste av desse gardane, inneber det at dei fleste av dei 350 kan reknast som [[Leksikon:Ukedagsbønder|vekedagsbønder]]. Nedanfor følgjer eit oversyn over godset, ordna landsdel for landsdel og omtala setegard for setegard. (Jf. elles tabellarisk oversyn over godset [[Austrått#Utstrekninga_p.C3.A5_jordegodset|her]].) | ||
=== Gods i Fosen === | === Gods i Fosen === | ||
| Linje 108: | Linje 108: | ||
=== Gods på Nordmøre === | === Gods på Nordmøre === | ||
[[Kanestraum]] | |||
====[[Kanestraum]]==== | |||
:Kanestraum ligg ved [[Halsafjorden]] i [[Straumsnes]] i nåverande Tingvoll kommune. I 1648 høyrde garden til i [[Halsa anneks]] til [[Stangvik prestegjeld]]. | :Kanestraum ligg ved [[Halsafjorden]] i [[Straumsnes]] i nåverande Tingvoll kommune. I 1648 høyrde garden til i [[Halsa anneks]] til [[Stangvik prestegjeld]]. | ||