322 339
redigeringer
Johannes Heggland: Forskjell mellom sideversjoner
Hopp til navigering
Hopp til søk
→Samfunnsengasjement
(Litt tilleggsopplysningar. Redigering (ingress, mellomtitlar)) |
|||
| (17 mellomliggende versjoner av 5 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
<onlyinclude>'''[[Johannes Heggland]]''' (fødd [[29. juni]] [[1919]], død | <onlyinclude>{{thumb høyre|Johannes Heggland.jpg|Johannes Heggland (1919-2008) fotografert på trappa utanfor huset sitt på Tysnes i Sunnhordland.|Bladet Tysnes}} | ||
</onlyinclude> | '''[[Johannes Heggland]]''' (fødd [[29. juni]] [[1919]] i [[Tysnes kommune|Tysnes]], død [[24. januar]] [[2008]] same stad) var ein forfattar, bonde, lokalpolitikar og lokalhistorikar frå [[Tysnes kommune|Tysnes]] i [[Sunnhordland]]. Han budde der heile livet. Den litterære produksjonen hans er svært omfattande, både kva gjeld skjønnlitteratur og sakprosa. Mest kjend er Heggland for sine historiske romanar og forteljingar for vaksne og born. Heggland var også samfunnsengasjert. Mellom anna var han ordførar i heimkommunen i to periodar, formann i [[Den norske Forfatterforening]], og med ei rad andre offentlege verv, lokalt og nasjonalt. Den 15. juni 2005 vart Johannes Heggland utnemnd til Riddar 1. klasse av [[St. Olavs Orden]] for sin innsats for norsk kulturliv, og då særleg hans kjennskap til og skildring av norsk bygdeliv.</onlyinclude> | ||
== Familien og garden == | == Familien og garden == | ||
Johannes Andreas Martin Heggland var son av gardbrukarparet Vermund Heggland (1872-1945) og Elisabeth Marie Magdalene Nerhus (1877-1956). Johannes var yngst i ein syskenflokk på 11, fem brør og seks systrer. Eldste broren drukna som elleveåring, og tre brør utvandra til Amerika. Så vart det til at Johannes overtok garden etter foreldra, og han dreiv denne frå 1940 til 1983. Det var gardsbruket Velomana (eller Inne på Vodlen), [[bruksnummer]] 1 av [[gardsnummer]] 106 Heggland. | Johannes Andreas Martin Heggland var son av gardbrukarparet Vermund Heggland (1872-1945) og Elisabeth Marie Magdalene Nerhus (1877-1956). Johannes var yngst i ein syskenflokk på 11, fem brør og seks systrer. Eldste broren drukna som elleveåring, og tre brør utvandra til Amerika. Så vart det til at Johannes overtok garden etter foreldra, og han dreiv denne frå 1940 til 1983. Det var gardsbruket Velomana (eller Inne på Vodlen), [[bruksnummer]] 1 av [[gardsnummer]] 106 Heggland. | ||
Johannes Heggland gifta seg med Hjørdis Henriksen (fødd 1920) i 1945. Dei fekk fire born. | Johannes Heggland gifta seg med Hjørdis Henriksen (fødd 1920) i 1945. Dei fekk fire born. | ||
== Diktaren == | == Diktaren == | ||
{{thumb høyre|Johannes Heggland portrett.jpg|Johannes Heggland teken "på kornet", slik dei som kjende Johannes hugsar han.|Jane C. Jünger}} | |||
Heggland hadde ikkje noka formell utdanning ut over sjuårig folkeskule. Men han bestemte seg alt som 14-åring for å bli forfattar, og skreiv i dei neste seks-åtte åra mellom anna åtte manus til forteljingar. Alle desse vart refuserte av forlaga, men med oppmuntrande kommentarar. Heggland debuterte i 1941 med romanen ''Folk under fjell''. | Heggland hadde ikkje noka formell utdanning ut over sjuårig folkeskule. Men han bestemte seg alt som 14-åring for å bli forfattar, og skreiv i dei neste seks-åtte åra mellom anna åtte manus til forteljingar. Alle desse vart refuserte av forlaga, men med oppmuntrande kommentarar. Heggland debuterte i 1941 med romanen ''Folk under fjell''. | ||
Dei aller fleste av dei totalt nærare sytti romanane hans, anten dei vart skrivne for born eller vaksne, hentar emna sine frå historia i Sunnhordland, då ikkje minst frå hans eigen heimstad Tysnes. Gode døme på dette kan vera romanserien ''Brødet frå havet'' som kom i fire band 1981 - 1984 og var tenkt som eit vestlandsk motstykke til [[Johan Falkberget|Falkberget]] sitt verk ''Nattens brød'' - og den siste serien hans, ''Tusen vårar'' (2001 - 2008), som tek føre seg tida i Sunnhordland frå 1000-talet då kristendommen vart innført i landet, og fram mot vår eiga tid. Eit anna døme er ungdomsboka ''Det pantsette landet'' (1977) som fortel om tilhøvet mellom Sunnhordland og Shetland på 1600-talet. Emne frå vestlandsk forhistorie har også vore hyppig nytta i barne- og ungdomsbøkene hans. | Dei aller fleste av dei totalt nærare sytti romanane hans, anten dei vart skrivne for born eller vaksne, hentar emna sine frå historia i Sunnhordland, då ikkje minst frå hans eigen heimstad Tysnes. Gode døme på dette kan vera romanserien ''Brødet frå havet'' som kom i fire band 1981 - 1984 og var tenkt som eit vestlandsk motstykke til [[Johan Falkberget|Falkberget]] sitt verk ''Nattens brød'' - og den siste serien hans, ''Tusen vårar'' (2001 - 2008), som tek føre seg tida i Sunnhordland frå 1000-talet då kristendommen vart innført i landet, og fram mot vår eiga tid. Eit anna døme er ungdomsboka ''Det pantsette landet'' (1977) som fortel om tilhøvet mellom Sunnhordland og Shetland på 1600-talet. Emne frå vestlandsk forhistorie har også vore hyppig nytta i barne- og ungdomsbøkene hans. | ||
Heggland har også skrive ei rekkje sogespel som vert framførte årvisst ymse stader på Vestlandet (sjå lista under). | Heggland har også skrive ei rekkje sogespel som vert framførte årvisst ymse stader på Vestlandet (sjå lista under). | ||
== Lokalhistorikaren == | |||
Som lokalhistorikar har Heggland i første rekkje gjort seg gjeldande med det omfattande tobandsverket ''Tysnes - det gamle Njardarlog'' (1964 og 1975), som framleis vert nytta som standardverk for Tysnes si historie. I tillegg har han arbeidd med materialet kring Olavsgildet på [[Onarheim]], på Tysnes, forutan fleire banksoger som vart skrivne på oppdrag i ein periode på 1960- og 70-talet. Like før han døydde gav [[Tysnes Sogelag]] ut ei dialekt-ordbok som Heggland hadde utarbeidd gjennom eit lengre tidsrom - ''Tysnesmålet, ordlista, ordnottar, ordtak og stubbar'' (2007). | Som lokalhistorikar har Heggland i første rekkje gjort seg gjeldande med det omfattande tobandsverket ''Tysnes - det gamle Njardarlog'' (1964 og 1975), som framleis vert nytta som standardverk for Tysnes si historie. I tillegg har han arbeidd med materialet kring Olavsgildet på [[Onarheim]], på Tysnes, forutan fleire banksoger som vart skrivne på oppdrag i ein periode på 1960- og 70-talet. Like før han døydde gav [[Tysnes Sogelag]] ut ei dialekt-ordbok som Heggland hadde utarbeidd gjennom eit lengre tidsrom - ''Tysnesmålet, ordlista, ordnottar, ordtak og stubbar'' (2007). | ||
== Samfunnsengasjement == | == Samfunnsengasjement == | ||
Heggland var ordførar i Tysnes (1956–59) og (1968-71), og sat som 3. vararepresentant på [[Stortinget]] for [[Senterpartiet]] millom 1958 og 1961. Av offentlege verv elles var Heggland fagkonsulent ved [[Den Nationale Scene]], formann i [[Den norske Forfatterforening]] (1982-85), medlem av Nordisk Råd sin priskomite (1983-86), medlem av Den norske forfatterforenings litterære råd, medlem av Norsk språkråd og styremedlem i [[Riksteateret]]. | |||
I ein lengre periode hadde Heggland Statens Kunstnerstipend. | |||
I ein lengre periode hadde Heggland Statens Kunstnerstipend. | |||
== Bibliografi == | |||
== | === Skjønnlitteratur === | ||
:''Folk under fjell'' Roman (1941) | |||
:''Den vegville ætt'' Roman (1943) | |||
:''Guds åkerland'' Roman (1943) | |||
:''Ein mann åtte ein vingard'' Roman (1945) | |||
:''Manns blod'' Roman (1946) | |||
:''Eit anna land'' Roman (1948) | |||
:''Menneskebrunnen'' Roman (1949) | |||
:''Den dyre lov'' Roman (1950) | |||
:''Gard'' Roman (1951) | |||
:''Du er den fyrste'' Novellesamling (1952) | |||
:''Kvinnfolkgarden'' Roman (1955) | |||
:''Dagen før domedag'' Roman (1961) | |||
:''Folket i dei kvite båtane'' Barnebok (1962) | |||
:''Bronsesverdet'' Barnebok (1963) | |||
:''Skutelsveinen'' Barnebok (1964) | |||
:''Den heilage øya'' Barnebok (1965) | |||
:''Syskenlaget'' Barnebok (1966) | |||
:''Vegen til den turre kjelda'' Roman (1966) | |||
:''Fregattar i fjorden'' Barnebok (1967) | |||
:''Ferda mot sør'' Barnebok (1968) | |||
:''- dei spela gullterning'' Novellesamling (1968) | |||
:''Gabriel'' Roman (1969) | |||
:''I kongens klede'' Barnebok (1969) | |||
:''Sølvdenaren'' Barnebok (1970) | |||
:''Den forfylgde'' Barnebok (1970) | |||
:''Munkestriden'' Barnebok (1971) | |||
:''Rusdøler'' Roman (1971) | |||
:''Selja frå Salmeli'' Barnebok (1972) | |||
:''Ferda til Bjørgvin'' Barnebok (1973) | |||
:''Den kvite guden'' Barnebok (1973) | |||
:''På vidvanke'' Barnebok (1974) | |||
:''Sira Dagbjørn'' Barnebok (1975) | |||
:''Til framande strender'' Barnebok (1976) | |||
:''Det pantsette landet'' Barnebok (1977) | |||
:''Høgmessesundagen'' Roman (1977) | |||
:''Brevet til Kongen'' Barnebok (1978) | |||
:''Jøkul-sonen'' Barnebok (1979) | |||
:''Synder'' Roman (1980) | |||
:''Brødet frå havet - Anna Gyria'' Roman (1981) | |||
:''Brødet fra havet - Born av støv'' Roman (1982) | |||
:''Brødet fra havet - Svartesjøen'' Roman (1983) | |||
:''Brødet fra havet - Ljosken frå paradis'' Roman (1984) | |||
:''Seglet og vinden - Sylfest'' Roman (1985) | |||
:''Seglet og vinden - I syndefallets tegn'' Roman (1986) | |||
:''Seglet og vinden - Gullkalven'' Roman (1987) | |||
:''Rømlingen'' Barnebok (1988) | |||
:''Meisterens søner'' Roman (1988) | |||
:''Guds husfolk'' Roman (1989) | |||
:''Karjana'' Roman (1990) | |||
:''Lyhamar'' Roman (1991) | |||
:''Det stutte livet'' Roman (1992) | |||
:''Retten til meg'' Barnebok (1993) | |||
:''Jordparadiset. Kunnskapstreet'' Roman (1994) | |||
:''Jordparadiset. Vårherres nedfallsfrukt'' Roman (1995) | |||
:''Sjå kor dei elskar kvarandre'' Roman (1997) | |||
:''Den unge kongen'' Barnebok (1999) | |||
:''Det saltlause saltet'' Roman (1999) | |||
:''Tusen vårar I. Sigrid Jonsdotter'' Roman (2001) | |||
:''Tusen vårar II. Himmelstigen'' Roman (2002) | |||
:''Tusen vårar IIl. Gud skifter andlet'' Roman (2003) | |||
:''Det forunderlege'' Ungdomsbok (2003) | |||
:''Tusen vårar IV. Ingibjørg'' Roman (2004) | |||
:''Tusen vårar V. Oppkoma'' Roman (2006) | |||
:''Tusen vårar VI. Vårherres urtegard'' Roman (2008) | |||
=== Lokalhistoriske verk === | === Lokalhistoriske verk === | ||
| Linje 57: | Linje 116: | ||
*[[Kjeldearkiv:Frieri og bryllaupsskikkar i Sunnhordland på 1800-talet|Frieri og bryllaupsskikkar i Sunnhordland på 1800-talet]] | *[[Kjeldearkiv:Frieri og bryllaupsskikkar i Sunnhordland på 1800-talet|Frieri og bryllaupsskikkar i Sunnhordland på 1800-talet]] | ||
==Kjelder og | ==Kjelder og litteratur== | ||
*Drange, Ernst Berge: ''Tysnes. Gards- og ættesoge 3'', side 465-467. Utg. av Tysnes Sogelag 1989. | *Drange, Ernst Berge: ''Tysnes. Gards- og ættesoge 3'', side 465-467. Utg. av Tysnes Sogelag 1989. | ||
* {{NBL-artikkel|http://snl.no/.nbl_biografi/Johannes_Heggland/utdypning|Johannes Heggland}} | *Heggland, Johannes og Rage, Knut m.fl.: Johannes Heggland - diktar og historikar. Ei artikkelsamling. Tysnes sogelag, 2009. | ||
*{{NBL-artikkel|http://snl.no/.nbl_biografi/Johannes_Heggland/utdypning|Johannes Heggland}} | |||
*[http://johannes-heggland.blogspot.no/ *Johannes Heggland (1919 - 2008) - Ein blogg-bibliografi] | |||
{{F1}} | {{F1}} | ||
{{DEFAULTSORT:Heggland, Johannes}} | {{DEFAULTSORT:Heggland, Johannes}} | ||
[[Kategori:Lokalhistorikere | [[Kategori:Lokalhistorikere]] | ||
[[Kategori:Bygdebokforfattere]] | [[Kategori:Bygdebokforfattere]] | ||
[[Kategori:Forfattere]] | [[Kategori:Forfattere]] | ||
[[Kategori:Personer | [[Kategori:Personer]] | ||
[[Kategori:Tysnes kommune]] | [[Kategori:Tysnes kommune]] | ||
[[Kategori: | [[Kategori:Ordførere]] | ||
[[Kategori:Sp-politikere]] | |||
[[Kategori:St. Olavs Orden]] | |||
[[Kategori:Fødsler i 1919]] | [[Kategori:Fødsler i 1919]] | ||
[[Kategori:Dødsfall i 2008]] | [[Kategori:Dødsfall i 2008]] | ||
{{nn}} | |||