Kjeldearkiv:1886-12-22 Brev frå Kleiven til Prestgard: Forskjell mellom sideversjoner

Kjeldearkiv:1886-12-22 Brev frå Kleiven til Prestgard (vis kilde)

Sideversjonen fra 29. jan. 2018 kl. 09:33

21 byte lagt til , 29. jan. 2018

ingen redigeringsforklaring

Gudmund Harildstad

Skribenter

10 586

redigeringer

@@ Linje 16: / Linje 16: @@
 Dæ stygge breve eg fekk frå deg no sist gjekk eg og venta grovt på førr dæ kom; eg veit ikkje korleis dæ er, at eg skal kjenne meg så bunden åt deg, for igrunnen er du no eit fælt asen. Men kanhende dæ netup er difor, at eg har den største samhugen mæ deg, som eg enno har havt mæ nokon – ettersom “skjikkelege”, “pene” og “kristeleg-nasjonale” folk held for, så skal dæ vera “adskilligt asenagtigt udi min natur” au.
-Korleis dæ no kan ha seg mæ denne samhugen og denne skylda mæ asene, dæ skal eg ikkje grunde så mykje på, dæ fær stå der tes viare; ein ting er no vist og dæ er, at dæ var kjærkome siste breve ditt. Og da eg ha lese dæ, hunn pitle vart eg ikkje reint stolt av deg! Du held på å bli lik meg, ser du, for du er vorte så glup te å banne og så gjild te å sture for framtien – tvo store dyder, særleg den siste. Når vi no treffes att, så ska vi syngje tvistemt um matstræv og næringssorg og kveikje upp korandre mæ brotne livsvoner, sundknasa framtidsplaner, idealt livssyn og framtidsutsiktene og så mykje anna som høyre hit. Ja, dæ skal bli sang av, som dæ er mon i, ja bitterdø, skal dæ så! – Men klostertankarne? Nei, kjære er dæ så måtle mæ deg au, da? Jøss! Eg fær nok freiste å hjålpe deg å finne att greitråen lel, eg. Så, da! Dæ er fyrst ein knut midt på hespelen som heiter Gameleirik, hvilken med flere tilhørende aparater optager de bedste og beqvemmeligste timer til hver dag udi skolen – og når ein trur mæ si fulle ove[r]tyding på han Eirik da, ja, så er dæ så hugleg å undervise og sjå frukterne etter ’om: dei bli dummar og dummar i anlete til kvar lekse. Så er dæ ein knut længer ne på hespelen: kapellankontrollen, sognepræstkontrollen, provstekontrollen, bispekontrollen! Instruks og skoleplan, avgivet av stiftsdirektionen, timtabel, vedtaget av skolekommissjonen, den norsk luterske, nei den evangeliske kirkes bekjendelsesskrivter; jvfr. Nils Bergmanns skulebesøk<ref>Sjå note 51.</ref>. Dei tvo knutar er greie; no har vi att rette enden: hogufaga på Asker og ve alle seminar er religion, forklaring, bibelhist, bibellæsning, tysk patent-opdragelseslære (pædagogik), skrivne katekisasjoner, øvels i å bruke han Gameleirik praktisk ve “seminariets øvelsesskole”. Og så er dæ å lære grovt mykje årstal og kongenamn og namn på mange rare ting i naturrikjom! No er vi på rett lei og her er enden: Kr. G. Prestgard kasta burt 900 kr. for å bli dygtog te å undervise folks born i ting, som han ikkje trur på sjøl. Ein kunde spørja: ka gale ha dei stakkars borna gjort honom? – Klostertanke! hæ? Kan du tænkje deg anna, enn at du lyt frose på rome dit i Askov når du går mæ slike saker i hjernen, da? hæ? Du går i den grummaste kosten ein kan tænkje seg og enda ynskjer du deg te, at du hadde halde ve den, som på eit par år ha vilja mergesvelta deg, så du ha kome gåande på kne uppi Heiddalen att! Nei klostertankane skal vi ikkje ha meir av, og framtia ho fær vi gjøyme te dæ li over jul.
+Korleis dæ no kan ha seg mæ denne samhugen og denne skylda mæ asene, dæ skal eg ikkje grunde så mykje på, dæ fær stå der tes viare; ein ting er no vist og dæ er, at dæ var kjærkome siste breve ditt. Og da eg ha lese dæ, hunn pitle vart eg ikkje reint stolt av deg! Du held på å bli lik meg, ser du, for du er vorte så glup te å banne og så gjild te å sture for framtien – tvo store dyder, særleg den siste. Når vi no treffes att, så ska vi syngje tvistemt um matstræv og næringssorg og kveikje upp korandre mæ brotne livsvoner, sundknasa framtidsplaner, idealt livssyn og framtidsutsiktene og så mykje anna som høyre hit. Ja, dæ skal bli sang av, som dæ er mon i, ja bitterdø, skal dæ så! – Men klostertankarne? Nei, kjære er dæ så måtle mæ deg au, da? Jøss! Eg fær nok freiste å hjålpe deg å finne att greitråen lel, eg. Så, da! Dæ er fyrst ein knut midt på hespelen som heiter Gameleirik, hvilken med flere tilhørende aparater optager de bedste og beqvemmeligste timer til hver dag udi skolen – og når ein trur mæ si fulle ove[r]tyding på han Eirik da, ja, så er dæ så hugleg å undervise og sjå frukterne etter ’om: dei bli dummar og dummar i anlete til kvar lekse. Så er dæ ein knut længer ne på hespelen: kapellankontrollen, sognepræstkontrollen, provstekontrollen, bispekontrollen! Instruks og skoleplan, avgivet av stiftsdirektionen, timtabel, vedtaget av skolekommissjonen, den norsk luterske, nei den evangeliske kirkes bekjendelsesskrivter; jvfr. Nils Bergmanns skulebesøk<ref>Folkehøgskulemann i ''Vaardise''.</ref>. Dei tvo knutar er greie; no har vi att rette enden: hogufaga på Asker og ve alle seminar er religion, forklaring, bibelhist, bibellæsning, tysk patent-opdragelseslære (pædagogik), skrivne katekisasjoner, øvels i å bruke han Gameleirik praktisk ve “seminariets øvelsesskole”. Og så er dæ å lære grovt mykje årstal og kongenamn og namn på mange rare ting i naturrikjom! No er vi på rett lei og her er enden: Kr. G. Prestgard kasta burt 900 kr. for å bli dygtog te å undervise folks born i ting, som han ikkje trur på sjøl. Ein kunde spørja: ka gale ha dei stakkars borna gjort honom? – Klostertanke! hæ? Kan du tænkje deg anna, enn at du lyt frose på rome dit i Askov når du går mæ slike saker i hjernen, da? hæ? Du går i den grummaste kosten ein kan tænkje seg og enda ynskjer du deg te, at du hadde halde ve den, som på eit par år ha vilja mergesvelta deg, så du ha kome gåande på kne uppi Heiddalen att! Nei klostertankane skal vi ikkje ha meir av, og framtia ho fær vi gjøyme te dæ li over jul.
 Dæ er grove ting kor eldhuga du er for kveldskula mine, du. Ja, eg er gla av ’om sjøl au. Eg er såvidt istell kome no og har halde skule 4 kvelde; elevane er 20 stykkje, 10 av kvart slag nokre på væl så 25 år nokre som vart konfirmerte ifjor. Dæ eg no har drive mæ hit te er literaturhistori, (eg er komen åt P. Dass), diktat, reikneskapsførsel, sang, høglæsning. På desse få kveldom har eg gjort den røynsla, at dei har gløymt burt att dæ meste frå skulen – no lyt eg setja dei inn i reikning att reint frå nytt og eg trur “sågar” eg lyt brjote dei te å skrive igjenom att 3 hefte av Sandberg. Men te å lære har dei hug – der har eg eit par tenestjentor, som berre såvidt kan skrive læslegt, men dei stræva av alle krefter for å følgje mæ og lægg viljen ve, så dæ er reint rørande! Eg har dei tvo kvelde i veka, laurdags og sundagskveld frå 6 – 10; når så undervisninga er slutt går gjenne han “Pål sine høno” over tile.