Lorkverna: Forskjell mellom sideversjoner

Hopp til navigering Hopp til søk

Lorkverna (vis kilde)

Sideversjonen fra 10. jul. 2018 kl. 14:19

386 byte lagt til ,  10. jul. 2018
ingen redigeringsforklaring
Ingen redigeringsforklaring
(11 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist)
Linje 1: Linje 1:
<onlyinclude>{{thumb|KvernhusetLorkverna2006.jpg|Kvernhuset i 2006|Arnfinn Kjelland}}
<onlyinclude>{{thumb|KvernhusetLorkverna2006.jpg|Kvernhuset i 2006|Arnfinn Kjelland}}
'''[[Lorkverna]]''' er eit kulturminne og kulturvernanlegg restaurert og rekonstruert av [[Lesja historielag]] i åra 2000-2010. Kulturminnet og anlegget ligg i [[Lordalen]], ved elva Lora om lag 5 km oppover langs sørsida av elva frå bommen på Lordalsvegen.
'''[[Lorkverna]]''' er eit kulturminne og kulturvernanlegg restaurert og rekonstruert av [[Lesja historielag]] i åra 2000-2010. Kulturminnet og anlegget ligg i [[Lordalen]], ved elva Lora om lag 5 km oppover langs sørsida av elva frå bommen på Lordalsvegen.
 
<noinclude>===Driftstida===</noinclude>
===Driftstida===
Den nåverande Lorkverna er bygd på same staden som det låg ei større [[kvern]] eller bygdemølle. Ho er dokumentert attende til midten av 1700-talet, da [[Tynnøl (Lesja)|Systugu Tynnøl]] hadde lott i ei kvern i Lora. Sjølv om det altså er nærare 10 km unna, syner det kor viktig det var å ha tilgang til kvern med sikkert vatn året rundt. Dei mange bekkekvernene kunne nok berre brukast om våren og hausten, sjeldan om vinteren. Ved Lora var det sikker vassføring året rundt.</onlyinclude>
Den nåverande Lorkverna er bygd på same staden som det låg ei større [[kvern]] eller bygdemølle. Ho er dokumentert attende til midten av 1700-talet, da [[Tynnøl (Lesja)|Systugu Tynnøl]] hadde lott i ei kvern i Lora. Sjølv om det altså er nærare 10 km unna, syner det kor viktig det var å ha tilgang til kvern med sikkert vatn året rundt. Dei mange bekkekvernene kunne nok berre brukast om våren og hausten, sjeldan om vinteren. Ved Lora var det sikker vassføring året rundt.</onlyinclude>


Linje 11: Linje 10:
I tillegg stod det stall med plass til fire hestar på Lorkverna. Her kunne køyrarane overnatte på hemsen. Det har òg stått ei vadmelsstampe og ei tørkestugu på staden.
I tillegg stod det stall med plass til fire hestar på Lorkverna. Her kunne køyrarane overnatte på hemsen. Det har òg stått ei vadmelsstampe og ei tørkestugu på staden.


Kverna og stampa vart drive med vatn frå eit kanalsystem med inntak ca. 200 lenger opp i hovudelva, regulert ved ein nåledam (sjå skissa). Kverna vart ombygd til møllebruk kring 1920, ved at det vart innsett to sett støypte kvernsteinar og turbinhjul i staden for den gamle kvernkallen. Mølla var i ordinær drift til 1942, da ho vart stengt av okkupasjonsmakta.
Kverna og stampa vart drive med vatn frå eit kanalsystem med inntak ca. 200 lenger opp i hovudelva, regulert ved ein [[nåledam]] (sjå skissa). Kverna vart ombygd til møllebruk kring 1920, ved at det vart innsett to sett støypte kvernsteinar og turbinhjul i staden for den gamle kvernkallen. Mølla var i ordinær drift til 1942, da ho vart stengt av okkupasjonsmakta.


Men det er nemnt ei kvern i Lora alt i eit såkalla [[diplom]] frå 1326, og mykje tyder på at det har vore kontinuerleg utnytting av vasskrafta på staden i mange hundre år.
Men det er nemnt ei kvern i Lora alt i eit såkalla [[diplom]] frå 1326, og mykje tyder på at det har vore kontinuerleg utnytting av vasskrafta på staden i mange hundre år.
Linje 40: Linje 39:


Husa på Lorkverna står opne for fritt bruk.
Husa på Lorkverna står opne for fritt bruk.
I januar 2013 vart ny bru over Lora ferdig. Ho gjer tilkomsten nordfrå lettare.
[https://youtu.be/_2qsTRqm3oE Film om anlegget (3 min 9 sek)].


===Bilde frå anlegget===
===Bilde frå anlegget===
Linje 50: Linje 53:
===Kjelder===
===Kjelder===
* Brosjyre 2012 på [http://lesjahistorielag.no/wp-content/uploads/2012/02/Lorkverne-vers-3.pdf heimesida til historielaget]
* Brosjyre 2012 på [http://lesjahistorielag.no/wp-content/uploads/2012/02/Lorkverne-vers-3.pdf heimesida til historielaget]
* [[Bruker:Tor Einbu|Tor Einbu]] 2008: Myrmalm og blestring i Lesja. I [[Årsskrift for Lesja historielag]] s. 5-22.
* [[Bruker:Tor Einbu|Tor Einbu]] 2008: «Myrmalm og blestring i Lesja». I ''[[Årsskrift for Lesja historielag]]'' s. 5-22.
* [[Bruker:Tor Einbu|Tor Einbu]] 2009: Lorkverna sommaren 2008. I [[Årsskrift for Lesja historielag]] s. 72-78.
* [[Bruker:Tor Einbu|Tor Einbu]] 2009: «Lorkverna sommaren 2008». I ''[[Årsskrift for Lesja historielag]]'' s. 72-78.
* Om kverna, «Loro kuæn», i 1326 i [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/diplom_vise_tekst.prl?b=1291&s=n&str= i Diplomataricum Norwegicum bd II s. 135]. Samandrag (regest) av [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/regest_vise_tekst.prl?b=3814&s=n&str= brevet på moderne norsk]
* Om kverna, «Loro kuæn», i 1326 i [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/diplom_vise_tekst.prl?b=1291&s=n&str= i Diplomataricum Norwegicum bd II s. 135]. Samandrag (regest) av [http://www.dokpro.uio.no/perl/middelalder/regest_vise_tekst.prl?b=3814&s=n&str= brevet på moderne norsk]
* Hole, Odd Reidar og [[Bruker:Tor Einbu|Tor Einbu]] 2005: Lorkvenne, ein historikk. I [[Årsskrift for Lesja historielag]] s. 107-110.
* Hole, Odd Reidar og [[Bruker:Tor Einbu|Tor Einbu]] 2005: «Lorkvenne, ein historikk». I ''[[Årsskrift for Lesja historielag]]'' s. 107-110.
* Hole, Odd Reidar 2005: Dugnadsarbeidet ved Lorkvenne 2000-2005. I [[Årsskrift for Lesja historielag]] s. 111-116.
* Hole, Odd Reidar 2005: «Dugnadsarbeidet ved Lorkvenne 2000-2005». I ''[[Årsskrift for Lesja historielag]]'' s. 111-116.
*[[Bruker:Arnfinn_Kjelland|Kjelland, Arnfinn]] 1992: ''[[Bygdebok for Lesja]] bd 2. Gards- og slektshistorie for nørdre del av Lesja hovudsokn'' Systugu Tordhol s. 372, Systugu Tynnøl s. 589.
*[[Bruker:Arnfinn_Kjelland|Kjelland, Arnfinn]] 1992: ''[[Bygdebok for Lesja]] bd 2. Gards- og slektshistorie for nørdre del av Lesja hovudsokn'' Systugu Tordhol s. 372, Systugu Tynnøl s. 589.
* Årsmeldingane til Lesja historielag i årsskriftet for heile perioden.
* Årsmeldingane til Lesja historielag i årsskriftet for heile perioden.
* [http://redir.opoint.com/?key=yvLyKAcXWO8z2UzEtznJ Oppslag i GD om ny bru] over Lora til anlegget


==Referansar==
==Referansar==
Linje 62: Linje 66:


[[Kategori: Lesja kommune]]
[[Kategori: Lesja kommune]]
[[Kategori: Nordmo (Lesja)]]
[[Kategori: Kulturvernanlegg]]
[[Kategori: Kulturvernanlegg]]
{{artikkelkoord|62.11918097|N|8.64686244|Ø}}
{{F1}}
{{F1}}
{{nn}}
Pål Giørtz (PaulVIF)
Skribenter
94 698

redigeringer

Hentet fra «https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Spesial:Mobildiff/277494...1112240»

Navigasjonsmeny