Naust: Forskjell mellom sideversjoner
Ingen redigeringsforklaring |
(litt språkfinpuss, omdisponering av kapitla etter tradisjonell forståing av lokal alder på teknikkane, og la dessutan til stavverk.) |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
{{thumb|Vinsternes paa Ertvaagsoeya naust 1995 ou.jpg|Naust på [[Vinsternes]] på [[Ertvågsøya]].|Olve Utne}} | {{thumb|Vinsternes paa Ertvaagsoeya naust 1995 ou.jpg|Naust på [[Vinsternes]] på [[Ertvågsøya]].|Olve Utne}} | ||
Eit '''naust''' er eit båthus, sett opp nær vatnet for å ta vare på båtar. Det er | Eit '''[[naust]]''' er eit båthus, sett opp nær vatnet for å ta vare på båtar. Det er òg vanleg å lagre fiskereiskapar og anna i naustet. Ordet kjem frå ''nava'' og ''sta'', som tydar ‘skip’ og ‘stå’, eit hus der skipet eller båten står. | ||
==Nausttypar== | ==Nausttypar== | ||
Naust vert bygd med god lufting, så garn, liner og andre | Naust vert bygd med god lufting, så garn, liner og andre reiskapar kan tørke. Det finst tradisjonelt fire hovudtypar naust i Noreg: Steinnaust, tømmernaust, grindnaust og stavnaust. Ein kan óg finne kombinasjonar av teknikkane. Nye naust vert bygd med moderne teknikkar. | ||
===Steinnaust=== | ===Steinnaust=== | ||
Steinnaust er vanlege i område med knapp tilgang til tre. Tre av | Steinnaust er vanlege i område med knapp tilgang til tre. Tre av veggene er i steinmur, medan enden mot sjøen anten er open eller har ei tredør. Oppe på steinmuren er det ofte ei treramme som ber taksperrene. | ||
===Grindnaust=== | |||
På [[Vestlandet]] opp til [[Sunnmøre]], og i mindre grad i grenseområda lengst sørvest i Romsdalen, har grindnaust vore vanlege. [[Grindverk]] krev mindre tre enn tømmernaust. Ei grind er to stavar som er så høge som naustet skal verte, samanbundne med ein tverrbete. Desse står etter kvarandre med nokre meters mellomrom. Ytterveggene vart oftast kledde med ståande bord. Taket var som regel torvtekt med sperrer, torv, never, tro, vindskier og torvvol. | |||
===Stavnaust=== | |||
Nordafjells har stavnaust eller [[stavline]]naust vore ein del bruka. Grunnelementet i desse nausta var ei rekkje av stavar langs langveggene som var samanbundne med ein overliggjar langs toppen. | |||
===Tømmernaust=== | ===Tømmernaust=== | ||
Tømmernaust vart ofte bygd inst i fjordane | Tømmernaust vart ofte bygd inst i fjordane og andre stader der det er god tilgang til tømmer. Dei er grovt [[lafteverk|lafta]], ein teknikk som gjev god gjennomlufting. Dei hadde sperretak eller kombinert ås- og sperretak, som regel med torvtekking. | ||
==Litteratur== | ==Litteratur== | ||
Sideversjonen fra 20. apr. 2009 kl. 19:12
Eit naust er eit båthus, sett opp nær vatnet for å ta vare på båtar. Det er òg vanleg å lagre fiskereiskapar og anna i naustet. Ordet kjem frå nava og sta, som tydar ‘skip’ og ‘stå’, eit hus der skipet eller båten står.
Nausttypar
Naust vert bygd med god lufting, så garn, liner og andre reiskapar kan tørke. Det finst tradisjonelt fire hovudtypar naust i Noreg: Steinnaust, tømmernaust, grindnaust og stavnaust. Ein kan óg finne kombinasjonar av teknikkane. Nye naust vert bygd med moderne teknikkar.
Steinnaust
Steinnaust er vanlege i område med knapp tilgang til tre. Tre av veggene er i steinmur, medan enden mot sjøen anten er open eller har ei tredør. Oppe på steinmuren er det ofte ei treramme som ber taksperrene.
Grindnaust
På Vestlandet opp til Sunnmøre, og i mindre grad i grenseområda lengst sørvest i Romsdalen, har grindnaust vore vanlege. Grindverk krev mindre tre enn tømmernaust. Ei grind er to stavar som er så høge som naustet skal verte, samanbundne med ein tverrbete. Desse står etter kvarandre med nokre meters mellomrom. Ytterveggene vart oftast kledde med ståande bord. Taket var som regel torvtekt med sperrer, torv, never, tro, vindskier og torvvol.
Stavnaust
Nordafjells har stavnaust eller stavlinenaust vore ein del bruka. Grunnelementet i desse nausta var ei rekkje av stavar langs langveggene som var samanbundne med ein overliggjar langs toppen.
Tømmernaust
Tømmernaust vart ofte bygd inst i fjordane og andre stader der det er god tilgang til tømmer. Dei er grovt lafta, ein teknikk som gjev god gjennomlufting. Dei hadde sperretak eller kombinert ås- og sperretak, som regel med torvtekking.