276 671
redigeringer
m
Robot: Endrer mal: Thumb høyre
Ingen redigeringsforklaring |
m (Robot: Endrer mal: Thumb høyre) |
||
| (16 mellomliggende versjoner av 3 brukere er ikke vist) | |||
| Linje 11: | Linje 11: | ||
| sokn = Skjåk | | sokn = Skjåk | ||
| kommune = Skjåk | | kommune = Skjåk | ||
| fylke = | | fylke = [[Innlandet fylke|Innlandet]] | ||
| gnr = 27/2 og 28/1. | | gnr = 27/2 og 28/1. | ||
| bnr = | | bnr = | ||
| Linje 19: | Linje 19: | ||
| gateadr = | | gateadr = | ||
| postnr = | | postnr = | ||
}}<onlyinclude>'''[[Nord i Lund (Skjåk)|Nord i Lund]]''' er ein gard i [[Skjåk kommune]]. Den ligg sentralt i [[Lundagrenda (Skjåk)|Lundagrenda]], og er etter lokale forhold ein nokså stor gard. Nåverande gardsbruk er danna av to nabobruk (Nord og Øvre), som vart samanslegne i 1888. Dei tilhøyrde kvar sin [[matrikkelgard]], høvesvis gnr. 27 «Tøfte nordre» og gnr. 28 «Lund nordre». Det er bakgrunnen for at Nord har to gardsnummer i dag. | }} | ||
<onlyinclude>{{Thumb|Nord i Lund 2009.jpg|Garden sett frå sør mot nord. I bakgrunnen, på andre sida av Ottaelva, Bispberget.|H.P. Hosar|2009}} | |||
'''[[Nord i Lund (Skjåk)|Nord i Lund]]''' er ein gard i [[Skjåk kommune]]. Den ligg sentralt i [[Lundagrenda (Skjåk)|Lundagrenda]], og er etter lokale forhold ein nokså stor gard. Nåverande gardsbruk er danna av to nabobruk (Nord og Øvre), som vart samanslegne i 1888. Dei tilhøyrde kvar sin [[matrikkelgard]], høvesvis gnr. 27 «Tøfte nordre» og gnr. 28 «Lund nordre». Det er bakgrunnen for at Nord har to gardsnummer i dag. | |||
Grannegardane er i dag Horten i vest, Nedre Lund i nord, Nigard Lund, Tøfte og Asplund i aust. | Grannegardane er i dag [[Horten (gnr. 28/2 Skjåk)|Horten]] i vest, [[Nedre Lund (gnr. 61/2 Skjåk)|Nedre Lund]] i nord, [[Nigard Lund 25/4 Skjåk)|Nigard Lund]], [[Tøfte (gnr. 27/1 Skjåk)|Tøfte]] og [[Asplund (Skjåk)|Asplund]] i aust. | ||
Fyrste gongen vi har registrert «Nord» som bruksnamn, er i 1838 ([[Matrikkelen 1838|matrikkelen]]). Men kjeldematerialet gjev grunnlag for å fastslå at sjølve bruket har eksistert som eiga eining iallfall attende til 1660-åra, kanskje enda tidlegare. Vi omtalar denne brukseininga som «Nord» i det følgjande, utan at vi altså veit kva namn som faktisk vart brukt før det tidlege 1800-talet. | Fyrste gongen vi har registrert «Nord» som bruksnamn, er i 1838 ([[Matrikkelen 1838|matrikkelen]]). Men kjeldematerialet gjev grunnlag for å fastslå at sjølve bruket har eksistert som eiga eining iallfall attende til 1660-åra, kanskje enda tidlegare. Vi omtalar denne brukseininga som «Nord» i det følgjande, utan at vi altså veit kva namn som faktisk vart brukt før det tidlege 1800-talet. | ||
Frå ca. 1740 fram til dags dato kan vi sjå at garden har gått i arv i slektsledd etter slektsledd fram til i dag, frå far til son, med unntak av to brukarskifte der garden har gått over til | Frå ca. 1740 fram til dags dato kan vi sjå at garden har gått i arv i slektsledd etter slektsledd fram til i dag, frå far til son, med unntak av to brukarskifte der garden har gått over til eit syskenbarn (1888) og ein grandnevø (2001) av førre brukar.</onlyinclude> | ||
== Opphavet == | == Opphavet == | ||
I 1660-åra er det i matriklar og skattelister opplista fire gardar med namnet Lund, som litt seinare blir nummererte frå 93-96, og ved å følgje desse nummera framover i kjeldene, ser vi at Nord har høyrt innunder matrikkelnummer 95. Denne matrikkelgarden er delt i to bruk alt frå 1660-åra eller før, og vi kan rekne med at Nord er det eine av desse | I 1660-åra er det i matriklar og skattelister opplista fire gardar med namnet Lund, som litt seinare blir nummererte frå 93-96, og ved å følgje desse nummera framover i kjeldene, ser vi at Nord har høyrt innunder matrikkelnummer 95. Denne matrikkelgarden er delt i to bruk alt frå 1660-åra eller før, og vi kan rekne med at Nord er det eine av desse. Det andre må vere nåverande gnr. 27/1 (Nørdre) Tøfte. I kjelder frå 1661, 1668 og 1713 heiter dei to brukarane på matrikkelnummer 95 Eilev og Gullik, utan at vi kan avgjere kven av dei som dreiv Nord. | ||
{{Thumb|Skjaak Nord 2012 d.jpg|Dei gamle husa: stabbur og våning, bygde på 1800-talet. | |||
Bakarst skimtar ein det nåverande våningshuset bygt i 1937. |[[H.P. Hosar]]|2012}} | |||
Frå og med den såkalla [[Matrikkelen 1723|prøvematrikkelen 1723]] kan vi med stor visse følgje historia til bruket Nord med [[matrikkelskyld]] 9 [[Hud|skinn]]. På det tidspunktet blir garden skildra som «letvunden, Jordarten noget frostlendt og uvis til Korn». Utsånaden er sett til to [[Leksikon:Tønner|tønner]] bygg, og høyavlinga til 11 lass. Garden har seter, god hamning og skog til brensel og gjerdefang. Husdyrbesetninga består av ein hest, sju storfe, 20 sauer og seks geiter. | |||
Frå og med den såkalla [[Matrikkelen 1723|prøvematrikkelen 1723]] kan vi med stor visse følgje historia til bruket Nord med [[matrikkelskyld]] 9 [[Hud|skinn]]. På det tidspunktet blir garden skildra som «letvunden, Jordarten noget frostlendt og uvis til Korn». Utsånaden er sett til to [[Leksikon:Tønner|tønner]] bygg, og høyavlinga til 11 lass. Garden har seter, god hamning og skog til brensel og gjerdefang. Husdyrbesetninga | |||
Oppsitjaren på garden i 1723 heiter Pål Olsen, men han er leiglending under ein annan mann i bygda, nemleg Jakob Pedersen Forberg som eig heile gardsbruket. | Oppsitjaren på garden i 1723 heiter Pål Olsen, men han er leiglending under ein annan mann i bygda, nemleg Jakob Pedersen Forberg som eig heile gardsbruket. | ||
| Linje 41: | Linje 44: | ||
*Pål Olsen | *Pål Olsen | ||
'''Ca. 1742 ca. 1775 | |||
*Torø Jakobsdt. Lund (død etter | '''Ca. 1742 ca. 1775 ''' | ||
*Torø Jakobsdt. Lund (død etter 1749) og Sevald Hansen (1715-1745). | |||
:Torø Jakobsdt. og Sevald Hansen gifta seg 6. desember 1742. Han kom frå [[Uppigard Dagsgard]] og er omtala i kyrkjeboka som «Soldat Sævald Hansen». Brura er nemnt som Torø Jacobsdaatter Lund, og det kan tyde på at ho var odelsarving til garden. Det er tenkjeleg at ho vardotter til han som åtte garden i 1723, Jacob Pedersen Forberg. | :Torø Jakobsdt. og Sevald Hansen gifta seg 6. desember 1742. Han kom frå [[Uppigard Dagsgard]] og er omtala i kyrkjeboka som «Soldat Sævald Hansen». Brura er nemnt som Torø Jacobsdaatter Lund, og det kan tyde på at ho var odelsarving til garden. Det er tenkjeleg at ho vardotter til han som åtte garden i 1723, Jacob Pedersen Forberg. | ||
:Born: | :Born: | ||
| Linje 48: | Linje 52: | ||
#Sevald (fødd 1746). Neste brukar. | #Sevald (fødd 1746). Neste brukar. | ||
:Etter at Sevald Hansen døydde, gifta Torø Jakobsdt. seg opp att med Rasmus Knutsen. I ein futematrikkel frå 1764 er nettopp ein Rasmus oppført som brukar. Det framgår ikkje av ætteboka om Torø og Rasmus fekk born saman. | :Etter at Sevald Hansen døydde, gifta Torø Jakobsdt. seg opp att med Rasmus Knutsen. <ref>[http://www.arkivverket.no/URN:kb_read?idx_kildeid=9241&uid=ny&idx_side=-190 Kyrkjebok for Lom]</ref>I ein futematrikkel frå 1764 er nettopp ein Rasmus oppført som brukar. Det framgår ikkje av ætteboka om Torø og Rasmus fekk born saman. | ||
'''Ca. 1775- | '''Ca. 1775-1809''' | ||
*Sevald Sevaldsen (døypt 18. mars 1746) og Anne Persdt (1755-1824). | *Sevald Sevaldsen (døypt 18. mars 1746) og Anne Persdt (1755-1824). Sevald fekk skøyte på garden tinglyst 24. juli 1809. | ||
:Born: | :Born: | ||
#Sevald (1786-1876). Neste brukar. | #Sevald (1786-1876). Neste brukar. | ||
| Linje 60: | Linje 65: | ||
#Jakob (fødd 1798), gift 21. mars 1832 med Gunhild Rolvsdt. Forberg (fødd 1809) | #Jakob (fødd 1798), gift 21. mars 1832 med Gunhild Rolvsdt. Forberg (fødd 1809) | ||
''' | |||
*Sevald Sevaldsen (1786-1876), gift 1810 med Marit Toresdt. Vigstad (fødd 1792). | '''1809- ?''' | ||
*Sevald Sevaldsen (1786-1876), gift 1810 med Marit Toresdt. Vigstad (fødd 1792). | |||
:Born: | :Born: | ||
#Sevald (1811-1880). Neste brukar. | #Sevald (1811-1880). Neste brukar. | ||
| Linje 72: | Linje 78: | ||
#Sevald (fødd 15. april 1831), gift 19. november 1868 med Torø Toresdt. Teigen (fødd 22. mai 1837. | #Sevald (fødd 15. april 1831), gift 19. november 1868 med Torø Toresdt. Teigen (fødd 22. mai 1837. | ||
''' | |||
*Sevald Sevaldsen (18. mars 1811-1880), gift 21. november 1833 med Marit Olsdt. Bruheim (fødd 7. september 1811). | '''? -1869''' | ||
*Sevald Sevaldsen (18. mars 1811-1880), gift 21. november 1833 med Marit Olsdt. Bruheim (fødd 7. september 1811). Tidspunktet dei overtok garden er uvisst. Det ser ut til å ha vore faren som sat med den formelle eigedomsretten til 1869. I panteregisteret er det tinglyst ei fullmakt frå Sevald Sevaldsen Nord til (sonen) Rasmus Sevaldsen Forberget "til at meddele førstnævntes Sønnesønn Sevald Sevaldsen Skjøde paa dette Brug" og skøytet er tinglyst 20. februar 1869. | |||
:Born: | :Born: | ||
#Sevald (1836-1881). Neste brukar. | #Sevald (1836-1881). Neste brukar. | ||
| Linje 81: | Linje 88: | ||
#Anne (fødd 25. februar 1849), gift 27. april 1871 med Ola Eiriksen Sæteren (fødd 17. september 1846). | #Anne (fødd 25. februar 1849), gift 27. april 1871 med Ola Eiriksen Sæteren (fødd 17. september 1846). | ||
''' | |||
'''1869-1888''' | |||
*Sevald Sevaldsen (fødd 27. september 1836, død 25. august 1881), gift 11.4.1867 med Anne Olsdt. Sperstadøygard. Sevald tok sitt eige liv. Enkja selde Nord til Sevalds syskenbarn Per Toresen Lund i 1888. | *Sevald Sevaldsen (fødd 27. september 1836, død 25. august 1881), gift 11.4.1867 med Anne Olsdt. Sperstadøygard. Sevald tok sitt eige liv. Enkja selde Nord til Sevalds syskenbarn Per Toresen Lund i 1888. | ||
:Born: | :Born: | ||
| Linje 91: | Linje 99: | ||
#Oleanna (fødd 26. september 1878). | #Oleanna (fødd 26. september 1878). | ||
{{Thumb|Nord, Per og Live.jpg|Per og Livø Lund, brukarar i Nord 1888-1911.|[[Kristian Stakston]].}} | |||
'''1888-1911''' | '''1888-1911''' | ||
*Per Toresen Lund (fødd 13. februar 1850, død 24. august 1932), gift 23. | *Per Toresen Lund (fødd 13. februar 1850, død 24. august 1932), gift 23. november 1871 med Livø Olsdt. Dagsgard (fødd 8. januar 1852, død 4. april 1924). Dette paret hadde vore brukarar på nabogarden Øvre sidan 1873. Dei kjøpte Nord i 1888 og slo saman dei to gardane. Tunet på Øvre vart nedlagt, og familien flytta inn i Nord. | ||
:Born: | :Born: | ||
#Marit (fødd 8. august 1872, død 1873). | #Marit (fødd 8. august 1872, død 1873). | ||
| Linje 104: | Linje 113: | ||
#Arne, (fødd 9. mai 1893, død 1964. Ugift. | #Arne, (fødd 9. mai 1893, død 1964. Ugift. | ||
#Petra Lina (fødd 8. mai 1900, død 1977), gift med Ola N. Sveine (fødd 22. august 1899, død 1960). Dei dreiv Kvil, kafe og gjestgiveri på Otta. | #Petra Lina (fødd 8. mai 1900, død 1977), gift med Ola N. Sveine (fødd 22. august 1899, død 1960). Dei dreiv Kvil, kafe og gjestgiveri på Otta. | ||
'''1911-1953''' | '''1911-1953''' | ||
| Linje 111: | Linje 121: | ||
#Anne (fødd 25. juli 1913, død 2003), gift med Einar Forberg (fødd 23. mai 1911, død 1991). | #Anne (fødd 25. juli 1913, død 2003), gift med Einar Forberg (fødd 23. mai 1911, død 1991). | ||
#Per (fødd 10. januar 1915, død 1987) gift med Bertha Solveig Håve (fødd 3. februar 1914, død 1985). | #Per (fødd 10. januar 1915, død 1987) gift med Bertha Solveig Håve (fødd 3. februar 1914, død 1985). | ||
#Olav (fødd 26. september 1916, død 2001, | #Olav (fødd 26. september 1916, død 2001), gift med Torø Forberg (fødd 6. februar 1916, død 2000). Dei var brukarar på gnr. 30/1 Nordgard Forberg, hennar foreldregard. | ||
#Marie (fødd 14. oktober 1918, død 1989), gift med Einar Aurstad (fødd 15. februar 1915, død 1988). | #Marie (fødd 14. oktober 1918, død 1989), gift med Einar Aurstad (fødd 15. februar 1915, død 1988). | ||
#Torbjørn (fødd 27. november 1920, død 1983), gift med Olga Lykre (fødd 7. desember 1921). Dei var brukarar på gnr. 118/14 Søre Lykre. | #Torbjørn (fødd 27. november 1920, død 1983), gift med Olga Lykre (fødd 7. desember 1921). Dei var brukarar på gnr. 118/14 Søre Lykre. | ||
#Gunvor (fødd 21. august 1922) gift med Olav Hørven (fødd 11. oktober 1921). Dei budde på gnr. 31/2 Bjørkli, Olav var sagbruksarbeidar. | #Gunvor (fødd 21. august 1922), gift med Olav Hørven (fødd 11. oktober 1921). Dei budde på gnr. 31/2 Bjørkli, Olav var sagbruksarbeidar. | ||
#Trygve Alfred (1924-2xxx), neste brukar. | #Trygve Alfred (1924-2xxx), neste brukar. | ||
'''1953-2001''' | '''1953-2001''' | ||
*Trygve Alfred Lund (fødd 16. august 1924, død | *Trygve Alfred Lund (fødd 16. august 1924, død 3. juni 2009), ugift. | ||
'''2001-''' | '''2001-''' | ||
*Lars Olav Lund (fødd 9. april 1982) | *Lars Olav Lund (fødd 9. april 1982) | ||
== Setrer og anna tilliggjande == | |||
Nord har seter i [[Lundadalen]], både ved Heimaste og Ytste seterstulen der, og dessutan på [[Brennsetra]] ved [[Liavatnet]]. I Lundadalen ligg det også fleire skogteigar som høyrer garden til. Nord har 1,5 huder eigarrett i [[Skjåk Almenning]]. | |||
== Husmannsplassar og utskilde bruk == | |||
Under 27/2 Nord | |||
* Larskvea (gnr. 27/3 og 26/3) utskilt 1858 | |||
* Permoen (27/6) 1909 <ref>[http://www.arkivverket.no/URN:NBN:no-a1450-tl20061204320256.jpg Panteboka]</ref> | |||
Under 28/1 Øvre | |||
*Horten (gnr. 28/2) utskilt 1854. | |||
*Larsmoen (gnr. 28/6) utskilt 1909. | |||
*Skriu (gnr. 28/7) utskilt 1909. | |||
== Referansar == | == Referansar == | ||
<references/> | <references/> | ||
== Kjelder og litteratur == | == Kjelder og litteratur == | ||
*[http://arkivverket.no/URN:db_read/db/35477/84/ Matrikkelen 1838] (Tøfte nordre, Lund Nordre) | |||
*[http://www.rhd.uit.no/matrikkel/matrikkel.aspx Matrikkelen 1886.] (Søk på gardsnamna Tøfte nordre, Lund nordre – båe i «Skiaaker».) | |||
*''Ættebok for Skjåk''. Utg. Skjåk historielag, 1946-[1993?]. | |||
**Band 1. H. H. Neumann og Erling Bruheim: ''Skjaaks slægter. Alfabetisk ordnet efter gaardsnavnene''. 1946. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2010062906008}}. | |||
**Band 2. Anna Bruheim og Erling Bruheim: [ingen tittel]. [1969]. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2014093008038}}. | |||
**''Særtrykk til Ættebok for Skjåk'' (tillegg til band 2). [1993?]. {{nb.no|NBN:no-nb_digibok_2009031604041}}. | |||
[[Kategori:Garder]] | [[Kategori:Garder]] | ||
[[Kategori:Skjåk kommune]] | [[Kategori:Skjåk kommune]] | ||
{{F2}} | |||
{{nn}} | |||