Olav Aukrust: Forskjell mellom sideversjoner

Olav Aukrust (vis kilde)

Sideversjonen fra 15. des. 2014 kl. 19:30

27 byte lagt til , 15. des. 2014

ingen redigeringsforklaring

Hans P. Hosar

Veiledere, Administratorer

9 134

redigeringer

@@ Linje 32: / Linje 32: @@
 Olav Aukrust d.e. hadde gått på folkehøgskulen til Christopher Bruun på Sel på slutten av 1860-talet. Der vart han kjend mellom andre med Ivar og [[Sigurd Blekastad]] og [[Andreas Austlid]]. Austlid vart styrar på den [[Friskulen i Lom|friskulen som vart driven på Ofigsbø]] i Lom i 1870-åra, og både Ivar og Sigurd Blekastad og Olav Aukrust var lærarar der. Initiativtakar til skulen var gardbrukaren på Ofigsbø, [[Hallvard Ofigsbø|Hallvard]] (1846-1928). Ivar Blekastad og Andreas Austlid vart gifte med kvar si av systrene til Hallvard Ofigsbø. Mor til Olav Aukrust d.e., Kari Hallvorsdotter (1830-1904), var også frå Ofigsbø, tanta til Hallvard og syskena hans.
-Sosialt tilhøyrde familien på Nordgard Aukrust det solide gardbrukarsjiktet i Lom, enda om var ikkje av dei aller største. Det var ikkje nokon påfallande rikdom. Foreldra si kulturelle orientering var nok ei hovudforklaring på at borna fekk skikkeleg utdanning, men det kunne halde hardt økonomisk, og vart i nokon mon finansiert med lån. På den andre sida var det markant sosial og kulturell avstand til husmannssjiktet og proletariatet elles i bygda, slik ein annan, yngre diktar frå grannelaget har lagt klårt i dagen, Tor Jonsson. Olav Aukrusts haldning til bygdeproletariatet var tilsynelatande prega av nyfikne og fascinasjon, ja nesten av ei form for eksotisme, iallfall om vi skal ta diktinga hans om dette som truverdig skildring. I barndomen var fascinasjonen kanskje blanda med litt skrekk og gru over det han såg - ei einsleg attgløyme av ei plasskjering som hadde mista vetet, ein Tosten Raudskjegg som var kjend for å kunne trolle og som dei sa "stal og drap sau i fjellé/ og bar heim skinn/ ved midnattsleite/ du store min! I vaksen alder gjev han oss dette barndomsminnet frå ein gard som Nordgard Aukrust i diktsamlinga Hamar i Hellom:
+Sosialt tilhøyrde familien på Nordgard Aukrust det solide gardbrukarsjiktet i Lom, enda om var ikkje av dei aller største. Det var ikkje nokon påfallande rikdom. Foreldra si kulturelle orientering var nok ei hovudforklaring på at borna fekk skikkeleg utdanning, men det kunne halde hardt økonomisk, og vart i nokon mon finansiert med lån. På den andre sida var det markant sosial og kulturell avstand til husmannssjiktet og proletariatet elles i bygda, slik ein annan, yngre diktar frå grannelaget har lagt klårt i dagen, Tor Jonsson. Olav Aukrusts haldning til bygdeproletariatet var tilsynelatande prega av nyfikne og fascinasjon, ja nesten av ei form for eksotisme, iallfall om vi skal ta diktinga hans om dette som truverdig skildring. I barndomen var fascinasjonen kanskje ein tanke skrekkblanda der han kunne støyte ei einsleg attgløyme av ei plasskjerring som hadde gått frå vitet, ein Tosten Raudskjegg som var kjend for å kunne trolle og som dei sa "stal og drap sau i fjellé/ og bar heim skinn/ ved midnattsleite/ du store min! I vaksen alder gjev han oss dette barndomsminnet frå ein gard som kan likne Nordgard Aukrust i diktsamlinga ''Hamar i Hellom'':
 :«På snor under jarnslegne kistelòk skråmande silketurklæ' i rekkje og rad,
@@ Linje 46: / Linje 46: @@
 Olav gjekk berre fem år i folkeskulen (allmugeskulen), openbert av di han var uvanleg skuleflink. Som 12-åring byrja han på den toårige framhaldsskulen som ambulerte mellom Lom og Skjåk. Fyrste vinteren (1895-1896) var skulen på [[Geisar]] i Lom, så da kunne han nok bu heime. Da skulen året etter var i Skjåk, måtte 13-åringen bu borte i skuletida. Dei to neste åra hjelpte han til på heimegarden. Vinteren 1899-1900 gjekk han [[amtsskole|amtskulen]] på [[Vignes]] ved Lillehammer.
-Aukrust hadde planar om å bli forstmann, og søkte hausten 1900 på [[Statens skogskole i Kongsberg|skogskulen på Kongsberg]]. Han var for ung til å kome inn, så han vart igjen verande heime eit år. I folketeljinga 1900 finn vi han som gardsarbeidar på heimegarden.<ref>{{folketelling person|pf01037080001906|Olav Aukrust|1900|Nordgard Aukrust i Lom}}</ref> Han fekk ta til på Kongsberg i september 1901. Da hadde han allereie hatt i ri med giktfeber. Eit nytt åtak av giktfeber og dertil leddtuberkulose, gjorde at han måtte avbryte skogskulen og leggjast inn på [[Dr. Jervells klinikk]] i Kristiania. Han måtte amputere ein finger på venstrehanda. Dette var særleg sårt for den unge Aukrust, da han og også hyste draumar om ein musikalsk karriere. Sjølv med handikappet var han ein habil felespelar, og dyrka særleg den lokale folkemusikken. Igjen måtte Aukrust halde seg heime på garden i halvtanna år for å samle krefter att. Han bestemde seg nå for å gå inn i skulen.
+Olav Aukrust hadde planar om å bli forstmann, og søkte hausten 1900 på [[Statens skogskole i Kongsberg|skogskulen på Kongsberg]]. Han var da for ung til å kome inn, så han vart igjen verande heime eit år. I folketeljinga 1900 finn vi han som gardsarbeidar på heimegarden.<ref>{{folketelling person|pf01037080001906|Olav Aukrust|1900|Nordgard Aukrust i Lom}}</ref> Han fekk ta til på Kongsberg i september 1901. Da hadde han allereie hatt ei ri med giktfeber. Eit nytt åtak av giktfeber og dertil leddtuberkulose, gjorde at han måtte avbryte skogskulen og leggjast inn på [[Dr. Jervells klinikk]] i Kristiania. Han måtte amputere ein finger på venstrehanda. Dette var særleg sårt for den unge Aukrust, da han også hyste visse draumar om ein musikalsk karriere. Sjølv med handikappet var han ein habil felespelar, og dyrka særleg den lokale folkemusikken. Igjen måtte Aukrust halde seg heime på garden i halvtanna år for å samle krefter att. Han bestemde seg nå for å gå inn i skulen.
 Frå hausten 1903 gjekk han [[Elverum lærarskule|lærarskulen på Elverum]] og tok lærarprøva der våren 1906. Den kjende målmannen, venstrepolitikaren og frå 1907 skuledirektør [[Olav Andreas Eftestøl]] var rektor der, og Aukrust hadde han som norsklærar.