Veiledere, Administratorer
9 134
redigeringer
Utbygging. Mellomlagring
(Utbygging. Mellomlagring) |
(Utbygging. Mellomlagring) |
||
| Linje 133: | Linje 133: | ||
:det høgnorske, samnorske, folkenorske, | :det høgnorske, samnorske, folkenorske, | ||
:– gjevande sitt til det universale, | :– gjevande sitt til det universale, | ||
skira og reint som det olsok-norske, | :skira og reint som det olsok-norske, | ||
:– ''det'' er vår norskdom med sjel og med kropp, | :– ''det'' er vår norskdom med sjel og med kropp, | ||
:det er det norske frå rot og til topp. | :det er det norske frå rot og til topp. | ||
| Linje 140: | Linje 140: | ||
=== Skaldens kall === | === Skaldens kall === | ||
Aukrust var nasjonalist, heimbygds- og fedrelandspoet. Men for han | Aukrust var nasjonalist, heimbygds- og fedrelandspoet. Men for han sjølv var det den religiøse, kristne dimensjonen som var det viktigaste. Og han såg uttrykkeleg si eiga rolle som poet eller skald i lys av guddommeleg inspirasjon. Etter ei filologisk utgreiing om dette i ei 17. mai-tale i 1914konkluderer han tolkinga av det norrøne ordet skald slik: | ||
:Og då det ser ut til at skald frå fyrst av er eit gamalt namn på prest, på den som var millommann mellom folket og dei religiøse mysterier, so skulde altso grunntydingi av ordet skald verta: den som merkar seg, den som gjev gaum etter viljen åt gudane, den som tek imot og tolkar for oss dei guddomelege krefter, den himmelske visdom. | |||
Våren 1915 hadde Aukrust ei skilsetjande oppleving av religiøst-ekstatisk karakter, ei forklårande bortrykking som gjorde han enn meir overtydd over sitt skaldekall. Hendinga er etter alt å dømme formidla i det store diktet «Still meg ei storvengja sorg overskygde» frå Solrenning. Innsikt i mysteriet blir mellom anna uttrykt i desse strofene: | |||
[...] | |||
:Sæl såg eg ånd og jord | |||
:samanfalle. | |||
:Himmel og nyfødd jord; | |||
:alt og alle. | |||
:Lengslune bar ikkje lenger | |||
:ei pinsle svar: | |||
:motsetnad ''var'' ikkje lenger; | |||
:men einskap var. | |||
[...] | |||
:No veit eg det, kven du er, | |||
:du som lyser | |||
:i myrkret som kvar i ser | |||
:og allting hyser. | |||
:No vågar eg namnet ditt skrive, | |||
eg veit det visst. | |||
:Vegen, sanningi, livet, | |||
:Jesus Krist. | |||
Opplevinga speglar seg også etter alt å dømme att i Himmelvarden, særleg i titteldiktet «Ved himmelvarden». | |||
=== Prosa === | === Prosa === | ||
Aukrust nytta ikkje prosa i sin skjønnlitterære produksjon. Den prosaen han har late etter seg, er nokre artiklar i aviser og tidsskrift og manuskript til talar som har vorte trykte dels i samtida, men mest i ettertid. Dessutan ligg er det bevart mange brev frå Aukrusts hand, og ein del av desse er også utgjevne i ettertid, i Skaldespor (1965). Aukrusts prosa er essayistisk i forma. Ein vil vegre seg mot å kalle det sakprosa, om ein med det meiner utgreiande, analytiske og argumenterande framstillingar av eit emne. | Aukrust nytta ikkje prosa i sin skjønnlitterære produksjon. Den prosaen han har late etter seg, er nokre artiklar i aviser og tidsskrift og manuskript til talar som har vorte trykte dels i samtida, men mest i ettertid. Dessutan ligg er det bevart mange brev frå Aukrusts hand, og ein del av desse er også utgjevne i ettertid, i Skaldespor (1965). Aukrusts prosa er essayistisk i forma. Ein vil vegre seg mot å kalle det sakprosa, om ein med det meiner utgreiande, analytiske og argumenterande framstillingar av eit emne. | ||
== Olsok og Olavs-kultus == | == Olsok og Olavs-kultus == | ||
{{thumb høyre|Aukrust Olavstreet.jpg|«Olavstreet». Skisse i manuskript til ein tale som Olav Aukrust heldt 1922. Det illustrerer diktarens tankar om | {{thumb høyre|Aukrust Olavstreet.jpg|«Olavstreet». Skisse i manuskript til ein tale som Olav Aukrust heldt 1922. Det illustrerer diktarens tankar om den åndelege progresjonen frå det lokale via det nasjonale til det universale, her knytta særskilt til førestillingane helgenkongens rolle i norsk nasjonsbygging.| }} | ||
Olav Aukrusts nasjonale og religiøse program kunne fusjonerast i ei kultisk dyrking av St. Olav. Eit konkret og varig utslag av dette var olsokstemnene i Lom, som starta på det tidlege 1920-talet på initiativ av Aukrust og sokneprest [[Lorenz Smith]]. Stemneplassen var Presthaugen, der bygdemuseet etter kvart vart bygd opp, og olsokstemnet er årvisst i Lom den dag i dag (2014). | Olav Aukrusts nasjonale og religiøse program kunne fusjonerast i ei kultisk dyrking av St. Olav. Eit konkret og varig utslag av dette var olsokstemnene i Lom, som starta på det tidlege 1920-talet på initiativ av Aukrust og sokneprest [[Lorenz Smith]]. Stemneplassen var Presthaugen, der bygdemuseet etter kvart vart bygd opp, og olsokstemnet er årvisst i Lom den dag i dag (2014). | ||